Dữ liệu thường niên mới nhất đã được công bố về những tiến bộ đạt được, trong việc cải thiện cuộc sống của người Úc bản địa, với 19 chỉ số.
Báo cáo thường niên thứ năm do Ủy ban Năng suất công bố cho thấy, chỉ có 4 trong số các mục tiêu đang đi đúng hướng để đạt được vào năm 2031, trong các lãnh vực tuyển sinh mầm non, việc làm và quyền sử dụng đất đai và nước.
Trong khi đó đã có sự cải thiện ở 6 mục tiêu bao gồm tuổi thọ, cân nặng khi sinh khỏe mạnh, trình độ lớp 12 hoặc tương đương, sự tham gia của thanh thiếu niên và nhà ở có kích thước phù hợp.
Ông Scott Wilson là phó đồng triệu tập của ‘Liên minh Đỉnh Điểm’ tức ‘Coalition of the Peaks’, đại diện cho 800 nhóm cộng đồng của người Thổ Dân.
"Điều đó có nghĩa là, các chính phủ cần phải hành động và họ đã nói là sẽ làm. Ủy ban Năng suất và Đánh giá gần đây do người bản địa dẫn đầu, về chương trình nghị sự ‘Thu hẹp Khoảng cách’ về cơ bản đều nói những điều tương tự. Rằng chính các tổ chức do cộng đồng kiểm soát, đang gánh vác mọi công việc nặng nhọc. Đôi khi các chính phủ chỉ ngồi yên chứ không tham gia, hoặc cùng chúng tôi tham gia hành trình đó, với tinh thần hợp tác thực sự và thỏa thuận quốc gia là như vậy”, Scott Wilson.
Ông cho biết đã có rất nhiều công việc được thực hiện trong 5 năm qua, kể từ khi một thỏa thuận quốc gia mới được ký kết, cho phép Liên minh Đỉnh Điểm đồng thiết kế khuôn khổ Thu hẹp Khoảng cách, để thúc đẩy sự phát triển của ngành nghề.
"Đây là một bước tiến vượt bậc, khi có các mục tiêu Thu hẹp Khoảng cách kể từ năm 2008. Tại Nam Úc cho đến gần đây, chúng tôi vẫn chưa có hiệp hội nhà ở do cộng đồng người Thổ dân kiểm soát. Hiện tại, chúng tôi vừa ký một thỏa thuận 5 năm với Quỹ Nhà ở Nam Úc, để thành lập một hiệp hội như vậy. Thỏa thuận quốc gia sẽ có hiệu lực thêm 5 năm nữa. Hy vọng là khi kết thúc 5 năm đó, người Thổ dân sống trong cộng đồng - ở thành thị, nông thôn hay khu vực, sẽ được hưởng những dịch vụ mà trước đây chưa từng có. Chính phủ sẽ chuyển đổi cách họ tài trợ cho các chương trình và dịch vụ của người Thổ dân, sang hình thức do cộng đồng kiểm soát”, Scott Wilson.
Được biết các Chính quyền liên bang, tiểu bang và vùng lãnh thổ đều tham gia vào việc thực hiện các mục tiêu trong thỏa thuận và các cuộc bầu cử dẫn đến thay đổi chính sách, có thể làm đình trệ và thậm chí làm giảm tiến độ.
Ông Wilson cho biết điều này đặc biệt đúng, với việc quay trở lại cái gọi là các chính sách "cứng rắn với tội phạm", làm tăng tỷ lệ người Thổ dân bị giam giữ.
Mặc dù chỉ chiếm 3% dân số Úc, người Úc bản địa lại chiếm tỷ lệ áp đảo trong hệ thống nhà tù, chiếm mức cao nhất mọi thời đại là 36% tổng số tù nhân người lớn, tính đến ngày 30 tháng 6 năm 2024, dữ liệu của Nha Thống kê ABS.
Được biết báo cáo cho thấy, tỷ lệ tù nhân bản địa hàng năm tăng lên 2.304 trên 100 ngàn người trưởng thành, từ mức 1.906 trên 100 ngàn người trưởng thành vào năm 2019.
Còn nam giới Thổ Dân có khả năng bị giam giữ cao hơn khoảng 17 lần và nữ giới bản địa có khả năng bị giam giữ cao hơn 25 lần so với nam giới và nữ giới không phải là người bản địa.
Tổng Trưởng Ngân Khố Jim Chalmers cho biết, chính phủ liên bang vẫn còn nhiều việc phải làm, để cải thiện tình hình.
"Khi nhìn thấy những con số này, chúng ta cần thừa nhận rằng ngay cả với tất cả thiện chí, ngay cả với tất cả nguồn lực này, chúng ta vẫn chưa đạt được đủ tiến bộ. Chúng ta đang đạt được một số tiến bộ, nhưng chưa đủ. Nhưng theo quan điểm của chính phủ, chúng ta luôn có thể làm nhiều hơn nữa và chúng ta luôn có thể làm tốt hơn”, Jim Chalmers.
Báo cáo mới nhất cho thấy, Lãnh thổ phía Bắc là khu vực có kết quả kém nhất.
Điều này được đưa ra trong bối cảnh, chính quyền Tự do Quốc gia mới đắc cử của Bắc Úc được bầu vào tháng 8 năm rồi, đang tiến hành tái áp dụng một loạt các biện pháp cứng rắn hơn đối với tội phạm vị thành niên, bao gồm việc khôi phục việc sử dụng mũ trùm đầu đối với thanh thiếu niên, trong các trung tâm giam giữ thanh thiếu niên.
Trong khi đó nhà hoạt động vì quyền của người bản địa là Thomas Mayo cho biết, biện pháp này đi ngược lại lời khuyên của các chuyên gia và có khả năng gây ra thêm nhiều tác hại.
"Chính quyền Lãnh thổ Bắc Úc được bầu năm rồi, đang đi ngược lại những cam kết mà họ đã đưa ra. Họ đang phớt lờ lời khuyên của các chuyên gia và cộng đồng. Và cách chủ chốt để Thu hẹp Khoảng cách, trước hết là lắng nghe cộng đồng và những gì họ nói đã bị chính quyền Lãnh thổ Bắc Úc hoàn toàn phớt lờ. Và đây là điều mà tất cả chúng ta nên quan tâm”, Thomas Mayo.
Dân biểu đảng Lao động đại diện cho Lingiari, tại Lãnh thổ Bắc Úc, Marion Scrymgour, đã bật khóc trong một quyết định được thông qua tại Thượng viện Liên bang vào ngày 31 tháng 7.
Hành động này tưởng nhớ 17 người bản địa thiệt mạng khi bị giam giữ trong năm nay, bao gồm Kumanjayi White 24 tuổi người Walpiri, đã qua đời vào tháng 5 sau khi bị cảnh sát khống chế tại một siêu thị ở Alice Springs.
"Vấn đề này đè nặng lên tôi. Là một người Thổ dân ở Lãnh thổ phía Bắc, những cái chết này là một thảm họa đối với cộng đồng của tôi. Là một người mẹ, một người bà, những cái chết này đè nặng lên cộng đồng của tôi”, Marion Scrymgour.
Đã có 602 trường hợp tử vong trong 34 năm qua kể từ năm 1991, khi báo cáo cuối cùng được Ủy ban Hoàng gia về Tử vong của Người Thổ dân trong Trại giam công bố, nêu rõ 339 khuyến nghị.
Trong khi đó Báo cáo mới nhất của Ủy ban Năng suất được đưa ra, vào đêm trước cuộc tụ họp lớn nhất của người Thổ dân Úc, Lễ hội Garma từ ngày 1 đến 4 tháng 8, tại Lãnh thổ Bắc Úc, ở vùng Arnhem Land xa xôi phía đông bắc.
Thủ tướng Anthony Albanese sẽ là một trong những nhà lãnh đạo chính trị tham dự, với các vấn đề về Người Thổ dân được đặt lên hàng đầu.
Trong khi đó Denise Bowden là giám đốc điều hành của Quỹ Yothu Yindi, đơn vị tổ chức Lễ hội Garma kỷ niệm 25 năm thành lập trong năm nay.
Bà hy vọng sự kiện này, sẽ là chất xúc tác cho sự thay đổi.
"Vậy nên, chủ đề năm nay là luật đất đai, kiên định (Rom ga Waŋa Wataŋu). Và nó thực sự nói lên di sản lâu đời về hòa bình và lao động, cho quyền của người Yolngu, xác định quyền sở hữu bản địa của họ. Đây là một câu chuyện trao quyền thực sự. Rất nhiều người, rất nhiều nhà lãnh đạo của chúng ta trong quá khứ, đã đấu tranh cho quyền tự quyết và thực sự có thể trao quyền cho chính mìn,h trong cuộc đấu tranh giành quyền sở hữu đất đai. Và chiến thắng tại Tòa án Tối cao năm nay của người Gumatj, là một chiến thắng phi thường và rất độc đáo”, Denise Bowden.
Vào tháng 3, Tòa án Tối cao đã phán quyết rằng bộ tộc Gumatj đủ điều kiện được bồi thường, cho việc khai thác mỏ trên đất của họ từ nhiều thập niên trước.
Phán quyết này được mô tả là một, trong những thử thách quan trọng nhất về quyền sở hữu bản địa, kể từ phán quyết Mabo năm 1992.
READ MORE
SBS Việt ngữ
