Người ta thường không nghĩ đến các chính trị gia, khi nói đến lòng tin và sự trung thực.
Theo một số nhà nghiên cứu, niềm tin của công chúng vào quốc hội và chính phủ đã suy giảm trên toàn cầu. kể từ ít nhất năm 1990.
Năm 2024, Chỉ số Đạo đức của Viện Quản trị Úc hay ‘Governance Institute of Australia Ethics Index’ cho thấy, các chính trị gia cùng với các đại lý bất động sản, được coi là những nghề kém đạo đức nhất.
Vì vậy, khi chính phủ liên bang công bố đề xuất sửa đổi Đạo luật Tự do Thông tin FOI, các nhà phê bình và chuyên gia đã cảnh báo về điều này.
"Họ ghét tôi nói điều này, nhưng nếu bạn biết các chuyên gia đã tính toán số liệu của quốc hội nhiệm kỳ trước, đó là chính phủ bí mật thứ hai trong ba mươi năm qua. Đó là sự thật. Khi bạn xem xét FOI, yêu cầu cung cấp tài liệu sản xuất và tuyên bố quyền miễn trừ vì lợi ích công cộng, và tôi muốn nói là tất cả các nhà báo đều biết điều đó, những thứ bạn nhận lại được chỉ là những thông tin bị cắt xén vụn”, David Pocock.
Đó là Thượng nghị sĩ độc lập David Pocock, một người chỉ trích thẳng thắn những thay đổi này, ông cho biết các đề nghị này, không phù hợp với những gì công chúng Úc nghĩ rằng họ đã bỏ phiếu.
Trong số những thay đổi được đề xuất đối với Đạo luật Tự do Thông tin của Úc, có việc áp dụng phí cho các yêu cầu F-O-I.
Trong khi mọi tiểu bang và vùng lãnh thổ, ngoại trừ A-C-T, đều đã tính phí cho những yêu cầu này, còn Liên bang thì không.
Bộ trưởng Tư pháp Michelle Rowland cho biết các khoản phí này là cần thiết, để loại bỏ số lượng lớn các yêu cầu phù phiếm và đôi khi là lạm dụng.
"Chỉ riêng trong năm 2023-2024, công chức đã dành hơn một triệu giờ để xử lý các yêu cầu Tự do Thông tin. Điều này một phần, là do công nghệ cho phép xử lý một lượng lớn các yêu cầu gây phiền nhiễu, lạm dụng và phù phiếm, gây lãng phí nguồn lực, gây thiệt hại cho người đóng thuế và trì hoãn các yêu cầu chính đáng”, Michelle Rowland.
Điều này một phần, là do công nghệ cho phép xử lý một lượng lớn các yêu cầu gây phiền nhiễu, lạm dụng và phù phiếm, gây lãng phí nguồn lực, gây thiệt hại cho người đóng thuế và trì hoãn các yêu cầu chính đáng”.
Những thay đổi này, không chỉ bao gồm việc tính phí cá nhân cho các yêu cầu, mà còn cấm công chúng thực hiện các yêu cầu ẩn danh.
Chính phủ cho biết, điều này nhằm ngăn chặn gian lận danh tính, đánh giá tác động đến an ninh quốc gia và bảo vệ các nhân viên cơ quan, khỏi các hành vi không phù hợp.
Khi được hỏi liệu chính phủ của ông có đang trở nên bí mật hơn hay không, Thủ tướng Anthony Albanese nói với các phóng viên rằng, với những cáo buộc gần đây về sự can thiệp của nước ngoài, những thay đổi này hoàn toàn hợp lý.
"Tôi nghĩ hầu hết mọi người và những người mà tôi đã từng thảo luận, đều thấy ngạc nhiên khi mọi người có thể gửi yêu cầu FOI ẩn danh. Điều đó có nghĩa là, không có cách nào để xác định, liệu một tác nhân hoặc chủ thể nước ngoài, có đang gửi yêu cầu về thông tin nhạy cảm hay không và cũng không có cách nào để xác minh điều đó”, Anthony Albanese.
Theo Trung tâm Liêm chính Công, việc cấm các yêu cầu ẩn danh sẽ có tác động đáng lo ngại, đến những cá nhân dễ bị tổn thương, chẳng hạn như những người tố giác có nỗi sợ hãi chính đáng về việc bị trả thù.
Ngoài bầu cử, tính minh bạch và quyền tự do thông tin là một cách quan trọng, để các chính trị gia phải chịu trách nhiệm về hành động của mình.
Tiến sĩ Gabrielle Appleby, từ Khoa Luật và Tư pháp của Đại học New South Wales, là Giám đốc nghiên cứu tại Trung tâm Liêm chính Công.
Bà nói rằng, những thay đổi này ưu tiên hiệu quả của chính phủ hơn là tính minh bạch.
"Mọi người đều đồng ý rằng luật Tự do Thông tin FOI, cần được cập nhật. Vì vậy chúng tôi đã lường trước được dự luật này, nhưng những lo ngại đã nảy sinh, khi dự luật do chính phủ đưa ra, thay vì giải quyết những lo ngại lớn liên quan đến việc trì hoãn quá mức, lách luật công bố thông tin theo quy định, mà không được phân bổ nguồn lực thực sự được giải quyết trực tiếp. Thay vào đó, chúng tôi thấy một đạo luật đang chuyển hướng từ việc công bố thông tin, sang tầm quan trọng của việc chính phủ hoạt động hiệu quả và do đó cần bảo mật hơn. Điều nầy rất đáng lo ngại”, Gabrielle Appleby.
Sau ‘Ủy ban Hoàng gia Điều tra về Nợ Tự do’ Robodebt, chính phủ đã được khuyến nghị bãi bỏ, quyền miễn trừ bảo mật nội các.
Charmaine Crowe, người đứng đầu bộ phận an sinh xã hội tại Hội đồng Dịch vụ Xã hội Úc, cho biết, thiệt hại do Nợ Tự do gây ra có thể đã được ngăn chặn sớm hơn nếu luật Tự do Thông tin (FOI) của Úc minh bạch hơn.
Bà Crowe cho biết, thay vì giải quyết những lo ngại về việc lạm dụng quyền miễn trừ, những thay đổi này sẽ mở rộng quyền miễn trừ nầy.
"Với luật sửa đổi Đạo luật Tự do Thông tin của chính phủ, cũng được đưa ra trong tuần này, ý tôi là, chúng tôi lo ngại vì luật đó thực sự sẽ hạn chế quyền tiếp cận thêm các tài liệu nội các trong các sửa đổi đã được soạn thảo. Và Ủy viên Hoàng gia về Nợ Tự do Robodebt đã tuyên bố trong báo cáo của bà rằng, nếu tính chất nghiêm ngặt của các tài liệu nội các không được công bố theo luật tự do thông tin như chúng ta hiện có, thì một số điều đang diễn ra với Nợ Tự do Robodebt, có thể đã được tiết lộ cho công chúng sớm hơn nhiều”, Charmaine Crowe.
Được biết Chính phủ có thể từ chối công bố một số tài liệu nhất định, nếu họ có thể tuyên bố rằng việc công bố, có thể gây hại cho lợi ích công cộng.
Phân tích gần đây của Trung tâm Liêm chính Công cho thấy, chính quyền Albanese kém hơn đáng kể so với chính quyền Morrison, trong việc đáp ứng các yêu cầu về Tự do Thông tin và xuất trình các tài liệu chính phủ để công chúng giám sát.
Phát biểu với đài Truyền hình số 9, lãnh đạo phe đối lập Sussan Ley cho biết, chính quyền Albanese không thực hiện được một lời hứa quan trọng với người dân Úc.
"Chính quyền đang trở nên rất bí mật, như Anthony Albanese đã nói vào năm 2019, ông ấy sẽ minh bạch. Ông ấy sẽ cởi mở. Ông ấy sẽ làm mọi việc theo cách khác. Vâng, ông ấy đã làm như vậy. Ông ấy đã làm mọi việc theo cách rất khác, bởi vì giờ đây chúng ta đang thấy các cửa sập đóng lại, đèn tắt và sự bí mật bị kiềm chế, trong những lãnh vực mà công chúng có mọi quyền mong đợi sự minh bạch và sự thật”, Sussan Ley.
Còn Trung tâm Liêm chính Công cho biết, nếu không có một trọng tài độc lập, không thể biết liệu các tuyên bố miễn trừ vì lợi ích công là giả mạo và né tránh, hay hợp pháp và cần thiết.
Mặc dù chính phủ có thể không luôn coi tính minh bạch là có lợi, nhưng các chuyên gia cho rằng điều này nên được coi là có lợi, đồng thời cảnh báo rằng việc giữ bí mật trong quá trình ra quyết định có thể tiếp tay cho thông tin sai lệch và âm mưu.
Mặt khác, các chính trị gia có nhiều khả năng hành động chính trực hơn khi họ biết rằng, họ có thể phải đối mặt với sự giám sát.
Bên cạnh việc thúc đẩy quản trị tốt và trách nhiệm giải trình, Tiến sĩ Appleby cho rằng tính minh bạch rất quan trọng, đối với một nền dân chủ lành mạnh.
"Minh bạch có nghĩa là người dân Úc, những người bầu chọn cho chính phủ, bỏ phiếu cho họ và cần đưa ra quyết định về cách thức hoạt động của chính phủ, thực sự biết chính phủ đang hoạt động như thế nào. Vì vậy nó củng cố nền dân chủ bởi vì người dân, người dân Úc được thông tin rằng, có một công dân có hiểu biết và họ có thể bỏ phiếu phù hợp”, Gabrielle Appleby.
READ MORE
SBS Việt ngữ
