Trong ngày khai mạc Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, Donald Trump xuất hiện với tâm trạng khá thoải mái tại tòa nhà trụ sở tại New York cùng Đệ nhất phu nhân. Nhưng chỉ ít phút sau, một sự cố tưởng chừng nhỏ đã xảy ra: chiếc thang cuốn đưa ông và phu nhân đi lên bỗng dừng lại giữa chừng.
“Một chiếc thang cuốn dừng lại ngay giữa chừng. Nếu Đệ nhất phu nhân không có sức khỏe tốt, bà ấy có thể đã ngã. Nhưng bà ấy rất khỏe mạnh. Chúng tôi đều ổn. Chúng tôi đứng vững.”
Với phong cách quen thuộc, ông tiếp tục pha trò:
“Tôi nhận được hai thứ từ Liên Hiệp Quốc – một chiếc thang cuốn tồi tệ và một chiếc máy nhắc chữ tệ hại.”
Khác với nhiệm kỳ đầu khi từng bị các lãnh đạo cười nhạo, lần này khán phòng bật cười cùng ông – ít nhất trong vài khoảnh khắc đầu. Nhưng tiếng cười nhanh chóng nhường chỗ cho không khí căng thẳng khi Trump bắt đầu chuỗi chỉ trích nặng nề.
Đầu tiên ông cảnh báo tình trạng di cư không kiểm soát sẽ dẫn đến “sự diệt vong của Tây Âu.”
“Đã đến lúc chấm dứt thí nghiệm thất bại mang tên ‘biên giới mở’. Các vị phải chấm dứt ngay bây giờ. Tôi nói thật. Tôi rất giỏi chuyện này. Quốc gia của các vị đang đi xuống địa ngục.”
Tiếp đó, ông công kích khoa học về biến đổi khí hậu, gọi đây là “trò lừa bịp lớn nhất từng xảy ra trên thế giới”. Những phát biểu này đối nghịch hoàn toàn với quan điểm của nhiều lãnh đạo khác, trong đó có Thủ tướng Úc Anthony Albanese, người trước đó gọi biến đổi khí hậu là “mối đe dọa hiện sinh”.
Trump cũng lên án các quốc gia công nhận nhà nước Palestine, cho rằng hành động này chẳng khác nào “tôn vinh Hamas”. Ông nhấn mạnh:
“Thay vì nhượng bộ những yêu sách của Hamas, những ai mong hòa bình cần phải đồng lòng gửi đi một thông điệp: Hãy trả tự do cho con tin ngay lập tức.”
Trong bài phát biểu, Trump không quên tự ca ngợi mình đã “ngăn chặn bảy cuộc chiến tranh”, bao gồm cả một cuộc chiến chưa từng tồn tại giữa Ai Cập và Ethiopia. Ông cáo buộc Liên Hiệp Quốc bất lực trong việc duy trì hòa bình:
“Họ chỉ viết một bức thư có lời lẽ mạnh mẽ rồi chẳng bao giờ thực hiện theo.”
Trong lịch sử, nhiều lãnh đạo từng tận dụng bục phát biểu ở Đại hội đồng để chỉ trích Liên Hiệp Quốc. Nhưng hiếm ai đi xa như Trump – từ cáo buộc tổ chức này “hỗ trợ buôn người” đến tuyên bố thẳng rằng “các quốc gia của quý vị đang xuống địa ngục”.
Dù ngôn từ gay gắt, Trump vẫn để ngỏ khả năng cải tổ Liên Hiệp Quốc. Ngay sau loạt công kích, ông bất ngờ đổi giọng:
“Nước Mỹ hoàn toàn ủng hộ Liên Hiệp Quốc. Tôi nghĩ tiềm năng của tổ chức này thật sự phi thường. Có thể làm được rất nhiều.”
Tổng thư ký António Guterres lập tức đáp lời, khẳng định Liên Hiệp Quốc sẵn sàng hợp tác để kiến tạo một nền hòa bình công bằng trên thế giới.
Trump thừa nhận hòa bình ở Ukraine là mục tiêu khó đạt nhất, nhưng thể hiện thái độ mềm mỏng hơn trong cuộc gặp với Tổng thống Volodymyr Zelenskyy. Không còn cảnh tranh cãi gay gắt như trước đây, cả hai trò chuyện trong bầu không khí thân thiện.
“Chúng tôi ủng hộ ý tưởng của Ngài Tổng thống – tôi muốn bàn về việc làm thế nào để ngăn một số quốc gia châu Âu tiếp tục mua dầu khí Nga.”
Trump hứa sẽ vận động châu Âu giảm mua dầu khí từ Nga, thậm chí thuyết phục bạn mình – Thủ tướng Hungary Viktor Orbán – ngừng nhập năng lượng Moscow.
Khi được hỏi liệu NATO có nên bắn hạ máy bay Nga nếu xâm phạm không phận không, ông đáp: “Có, tôi nghĩ vậy.”
Sau cuộc gặp, Trump viết trên mạng xã hội rằng đây là thời điểm để Ukraine giành lại toàn bộ lãnh thổ, bởi “Putin và nước Nga đang gặp rất nhiều khó khăn kinh tế”.
“Tôi nghĩ Ukraine, với sự hỗ trợ của Liên minh châu Âu, đang có vị thế để chiến đấu và GIÀNH LẠI toàn bộ lãnh thổ. Putin và nước Nga đang gặp RẤT NHIỀU khó khăn kinh tế, và đây là thời điểm để Ukraine hành động.”
Zelenskyy ghi nhận: “Đây là một sự thay đổi lớn của Tổng thống Trump.”
Ngoài Ukraine, Trump còn gặp lãnh đạo Ả Rập để bàn về Gaza hậu chiến, nhấn mạnh mục tiêu đưa con tin về và khôi phục ổn định cho Trung Đông. Ông cũng tranh luận với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, phản đối việc công nhận Palestine:
“Tôi nghĩ việc đó là vinh danh Hamas, và các vị không thể làm vậy sau ngày 7/10. Không ai quên được ngày 7/10.”
Ngày khai mạc Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc thường được chú ý bởi bài phát biểu của Tổng thống Mỹ, nhưng hiếm khi đạt mức độ kịch tính như lần này.
Khi ông rời New York trở về Washington, nhiều nhà ngoại giao thở phào nhẹ nhõm – nhưng cũng không thể phủ nhận rằng Donald Trump, một lần nữa, đã khiến cả thế giới phải dõi theo từng lời nói của mình
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instgram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
