Cựu đệ nhất phu nhân Rosalynn Carter, cố vấn đáng tin cậy nhất của tổng thống Hoa Kỳ Jimmy Carter trong suốt nhiệm kỳ bốn năm của ông, và sau khi ông mãn nhiệm thì bà tiếp tục công việc nhân đạo của ông bà trong bốn thập kỷ liền sau đó, vừa qua đời ở tuổi 96.
Trung tâm Carter cho biết bà mắc chứng mất trí nhớ dementia và sức khỏe suy giảm trong nhiều tháng trước khi bà qua đời.
Cuộc hôm nhân giữa Jimmy và Rosalynn Carter bền bĩ qua hơn 77 năm, tạo nên điều mà cả hai mô tả là “full partnership“ chia ngọt sẻ bùi với nhau qua tất cả mọi thứ đúng nghĩa trọn vẹn nhất của từ này.
Jimmy Carter chiến thắng trong cuộc bầu cử của năm 1977, ba năm sau khi ông tổng thống khét tiếng Nixon mãn nhiệm kỳ. Nói về nhiệm kỳ mới của chồng thời hậu Nixon, bà Rosalynn chia sẻ :
"Jimmy chưa bao giờ có bất kỳ dấu hiệu bê bối nào, trong đời sống cá nhân hay công khai. Tôi thực sự tin rằng anh ấy có thể khôi phục lại sự trung thực, liêm chính, cởi mở và niềm tin vào chính phủ mà chúng tôi vô cùng cần ở Washington ngày nay. Tổng thống nhiệm kỳ tới của Hoa Kỳ, phu nhân của tôi, Jimmy Carter."
Không giống như nhiều đệ nhất phu nhân trước đó, Rosalynn tham gia vào các cuộc họp Nội các, lên tiếng về các vấn đề gây tranh cãi và đại diện cho chồng trong các chuyến công du nước ngoài.
Các trợ lý của Tổng thống Carter, trong các cuộc trò chuyện riêng tư, đôi khi gọi bà là "đồng tổng thống".
Trong nhiệm kỳ tổng thống của mình từ 1977-1981, Jimmy Carter nói với các trợ lý rằng bà là bạn thân nhất và có lẽ là người có ảnh hưởng nhất trong cuộc đời ông.
Trung thành, giàu lòng nhân ái và sắc sảo về mặt chính trị, Rosalynn Carter tự hào là Đệ nhất phu nhân hoạt động tích cực và không ai nghi ngờ về ảnh hưởng đằng sau hậu trường của bà.
Khi được hỏi liệu bà có đưa ra nhiều lời khuyên cho Tổng thống hay không, Rosalynn trả lời:
"Chúng tôi nói về tất cả các vấn đề. Chúng tôi nói về chiến lược của chiến dịch, chúng tôi luôn như vậy. Và tôi nghĩ chúng tôi có một sự tôn trọng lẫn nhau."
Khi vai trò của bà trong cuộc cải tổ Nội các được công bố rộng rãi, bà buộc phải tuyên bố công khai: “Tôi không điều hành chính phủ”.
Nhiều trợ lý của tổng thống khẳng định rằng bản năng chính trị của bà tốt hơn chồng - họ thường tranh thủ sự ủng hộ của bà cho một dự án trước khi thảo luận với tổng thống.
Ý chí sắt đá của bà, trái ngược với thái độ bề ngoài nhút nhát và giọng miền Nam nhẹ nhàng, đã khiến các phóng viên ở Washington gọi bà là “Hoa mộc lan thép” “the Steel Magnolia”.
Trong những năm cuối đời, cả hai vợ chồng Carters đều nói rằng bà Rosalynn luôn là người thiên về chính trị hơn.
Jimmy Carter tin tưởng bà nhiều đến mức vào năm 1977, chỉ vài tháng nhậm chức tổng thống của mình, ông đã cử bà đi sứ tới Châu Mỹ Latin để nói với những kẻ độc tài rằng ông muốn nói gì về việc từ chối viện trợ quân sự và các hỗ trợ khác cho những người vi phạm nhân quyền.
Trong suốt sự nghiệp chính trị của chồng, bà chọn sức khỏe tâm thần và các vấn đề của người già làm trọng tâm chính cho hoạt động của mình.
Với tư cách là chủ tịch danh dự của Ủy ban Sức khỏe Tâm thần của Tổng thống, bà từng điều trần trước một tiểu ban Thượng viện, trở thành đệ nhất phu nhân thứ hai sau Eleanor Roosevelt phát biểu trước một hội đồng quốc hội.
Sau khi Ronald Reagan giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 1980, Jimmy và Rosalynn đồng sáng lập Trung tâm Carter ở Atlanta để tiếp tục công việc của họ.
Gia đình Carters thường xuyên rời nhà để thực hiện các sứ mệnh nhân đạo, xây dựng những ngôi nhà với Tổ chức Môi trường sống cho Nhân loại và thúc đẩy sức khỏe cộng đồng cũng như dân chủ trên khắp các quốc gia đang phát triển.
Thành viên cấp cao về chính sách y tế của Trung tâm Carter, Bill Foege, nói rằng không nên đánh giá thấp tầm ảnh hưởng của họ.
"Tầm quan trọng của bà Carter được nhìn thấy trong tất cả những hoạt động. Bà tham dự các cuộc họp, bà ghi chép. Và ngay cả khi cùng mọi người đi xem chim, bà là người lưu giữ danh sách hành trình di trú của những con chim mà họ đã xem. Nhưng hơn thế nữa, khi chúng tôi đến Thái Lan và thăm các trại tị nạn, tôi nhận ra bà ấy có thể có ảnh hưởng đến mức nào vì sau chuyến đi của bà ấy, tiền bất ngờ đổ vào cho các trại tị nạn ở Thái Lan."
Sau này trong cuộc đời, mỗi người trong gia đình Carter đều cho rằng thành công của họ là nhờ vào người kia và nhờ sức mạnh của mối quan hệ tương kính như tân mà hai người dành cho nhau.
"Người vợ suốt 63 năm của tôi luôn là người giúp tôi có thể làm bất cứ điều gì tôi đã làm."
"Đó là sự khởi đầu của một mối tình lãng mạn tuyệt vời và tôi có thể nói là 68 năm thú vị, đáng yêu, hứng khởi không thể đoán trước, đầy thử thách và - tôi còn muốn có thể được tiếp tục sống với bà nhiều năm nữa. Qua nhiều năm, chúng tôi không chỉ trở thành bạn bè, người yêu mà còn là đối tác của nhau."
Jimmy Carter là tổng thống có tuổi thọ dài nhất của Hoa Kỳ.
Rosalynn Carter là đệ nhất phu nhân có tuổi thọ cao thứ hai trong số các đệ nhất phu nhân nước Mỹ, chỉ sau Bess Truman, người qua đời ở tuổi 97.
