Vài ngày trước khi từ chức vào năm 2023, cựu Thủ hiến Lao động tiểu bang Victoria Daniel Andrews đã công bố kế hoạch phá bỏ toàn bộ 44 tòa nhà chính phủ của tiểu bang.
Khi nước Úc đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng nhà ở kéo dài, kế hoạch phá dỡ nơi ở của 10.000 cư dân tiểu bang Victoria và xây lại vào năm 2051 khiến nhiều chuyên gia và cư dân hoang mang.
Bị bác đơn, cư dân tiếp tục kháng cáo
Vào tháng 4, Tòa thượng thẩm tiểu bang Victoria đã bác bỏ đơn kiện tập thể từ người dân phản đối quyết định này.
Không chấp nhận im lặng, cư dân quyết định kháng cáo.
Louisa Bassini, luật sư điều hành về Nhà ở và Thuê nhà tại Trung tâm Pháp lý Cộng đồng Nội thành Melbourne, nói với SBS rằng tổ chức Homes Victoria đã không cân nhắc đầy đủ đến quyền con người của cư dân khi đưa ra quyết định mà không có sự tham vấn:
"Các lập luận khác liên quan đến quyền được lên tiếng của các thành viên. Cho đến nay, Homes Victoria vẫn chưa tham khảo ý kiến cư dân hay cho họ cơ hội đưa ra các phương án thay thế việc phá dỡ. Vì vậy, chúng tôi cho rằng thẩm phán đã sai khi kết luận rằng điều đó không cần thiết và không ảnh hưởng đến kết quả chương trình của Homes Victoria."
Lý do từ chính phủ: Chung cư cũ, xuống cấp
Bộ trưởng Nhà ở bang Victoria Harriet Shing nói với SBS rằng các chung cư đã quá cũ kỹ và cần được thay thế:
"Bất cứ ai từng ở trong hoặc sống tại các chung cư cũ kỹ này đều biết chúng rất ồn, lạnh vào mùa đông và nóng vào mùa hè.
Chúng không có thông gió, ánh sáng tự nhiên hay tiện nghi đạt chuẩn như các loại nhà ở khác theo tiêu chuẩn hiện nay.Bộ trưởng Nhà ở Victoria, Harriet Shing
Tại các tòa nhà chính phủ ở North Melbourne, cư dân cho biết họ chỉ biết về quyết định phá dỡ qua một tờ giấy nhét dưới cửa nhà, thông báo rằng nơi ở của họ sẽ là nơi bị dỡ bỏ đầu tiên.
Gabrielle de Vietri, người phát ngôn về Nhà ở của đảng Xanh tại Victoria, đồng thời là dân biểu vùng Richmond – nơi có nhiều tòa nhà chính phủ nhất tiểu bang, cho biết:
"Tất cả những gì họ biết là nhận được một bức thư dưới cửa đúng ngày Dan Andrews đưa ra thông báo, nói rằng: chúng tôi sẽ phá nhà của bạn, chưa biết khi nào, hãy chờ đi. Và sự lo lắng trong phòng họp hôm đó là điều có thể cảm nhận được, vì không có thêm bất kỳ thông tin nào được truyền đạt. Không hề có tham vấn cư dân."
De Vietri cho biết nhiều chung cư này chủ yếu là nơi cư trú của người nhập cư và người tị nạn.
Với hàng thập kỷ xây dựng cộng đồng trong các tòa tháp, cư dân lo sợ sẽ bị cắt đứt khỏi mạng lưới hỗ trợ của mình:
Một phụ nữ lớn tuổi người Việt đã đứng lên thay mặt nhóm cư dân, nói rằng: chúng tôi sẽ xích mình vào tòa nhà này chứ không để máy ủi phá chung cư.Gabrielle de Vietri, phát ngôn về Nhà ở của đảng Xanh tại Victoria
Đây là nhà của chúng tôi. Chúng tôi không từ bỏ. Họ đã xây dựng cộng đồng quanh khu vực này, có bác sĩ, bạn bè, dịch vụ hỗ trợ, tất cả đều ở đây."
Harriet Shing speaking in the Victorian parliament Source: SBS
Lo ngại mất quyền quay lại nhà cũ
Theo một báo cáo gần đây từ Liên minh các tổ chức Nhà ở Victoria, tiểu bang này cần thêm 80.000 căn nhà ở xã hội trong 10 năm tới để đáp ứng nhu cầu.
Harriet Shing nói rằng người thuê có quyền lợi như nhau:
"Dù bạn được cấp nhà ở xã hội theo hệ thống chính phủ hay cộng đồng, bạn đều được hưởng quyền lợi như quy định trong Đạo luật Cho thuê Nhà ở. Quyền lợi giống nhau dù bạn thuộc hệ thống nào."
Tuy nhiên, tổ chức tư nhân sở hữu nhà ở cộng đồng có thể cho thuê đến 25% số căn cho người thuê nhà ngoài danh sách chờ, giảm số lượng nhà có sẵn.
Tiền thuê ở nhà cộng đồng cũng không bị giới hạn giá thuê như nhà chính phủ, có thể tăng đến 5%.
Louisa Bassini cho rằng điều này là không thể chấp nhận được:
"Việc trở lại khu nhà sau này còn tùy thuộc vào sự sẵn có của nhà ở cộng đồng, nghĩa là họ không còn là cư dân nhà chính phủ nữa, mà sẽ do tổ chức phi chính phủ quản lý, với ít quyền hơn.
Điều đó là không đủ – họ bị trục xuất, nhà bị phá dỡ, và không có gì đảm bảo họ có thể trở lại sống tại các khu nhà đó với tư cách là cư dân nhà chính phủ."
Kiến trúc sư độc lập phản đối kế hoạch phá dỡ
Dù có sự đồng thuận rằng các tòa nhà không còn đáp ứng tiêu chuẩn xây dựng, nhưng các kiến trúc sư độc lập cho rằng có thể nâng cấp chúng.
Nigel Bertram, giáo sư kiến trúc thực hành tại Đại học Monash, đồng tác giả báo cáo ủng hộ việc tân trang, nhận định:
"Các tòa nhà được xây dựng rất giống nhau, khiến chúng rất phù hợp để nâng cấp vì có hệ thống rõ ràng. Nếu chúng ta tạo ra một hệ thống cho một tòa, có thể áp dụng cho nhiều tòa khác. Chúng như bộ phận lắp ghép từ nhà máy bê tông đúc sẵn."
Ông nói những thay đổi trong từng tòa tháp qua hàng thập kỷ là điều có thể xử lý:
"Chúng ta hoàn toàn có thể nâng cấp các tòa nhà để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt hiện đại... Cả thành phố có rất nhiều tòa nhà từ thế kỷ 19 cũng không đạt chuẩn xây dựng hiện tại, nhưng chúng ta không phá bỏ mà tìm cách làm cho chúng phù hợp với đời sống hiện nay."
Ngoài tác động xã hội, ông cho biết phân tích độc lập cho thấy việc nâng cấp rẻ hơn và tốt hơn cho môi trường.
Chúng tôi không xét đến yếu tố xã hội, chỉ tính toán thuần túy về kinh tế và khí thải. Kết luận là: nâng cấp vừa rẻ hơn vừa tốt hơn về mặt môi trường.Nigel Bertram, giáo sư kiến trúc tại đại học Monash
Chính phủ giữ vững lập trường bất chấp chỉ trích
Nhiều báo cáo tương tự từ giới học thuật và kiến trúc sư cũng khuyến nghị nên nâng cấp thay vì phá bỏ.
Nhưng Harriet Shing phản bác:
"Các tòa nhà từ thế kỷ 19 không cao tới 26 tầng. Không thể so sánh với những khối nhà thấp tầng 2–5 tầng. Và điều quan trọng là cộng đồng không muốn bị ảnh hưởng bởi quá trình xây dựng kéo dài."
Gabrielle de Vietri cho biết nhóm của cô đã gõ cửa từng căn hộ ở khu vực bầu cử Richmond:
"Cư dân cho biết nhân viên tái định cư đưa ra lời hứa mà họ không thực hiện được, thậm chí còn hù dọa. Họ hứa quyền được trở lại sống – điều mà chính sách của Homes Victoria không thể đảm bảo. Và nếu được trở lại sau 7–9 năm nữa, họ cũng không trở lại nhà công mà là nhà cộng đồng."
Chính phủ cho biết cư dân có quyền trở lại, nhưng chỉ nếu đủ điều kiện. Nếu tình hình cá nhân thay đổi, họ có thể không còn được ưu tiên như trước.
Mặc dù chính phủ khẳng định đã truyền đạt thông tin rõ ràng, các nhóm đại diện cư dân nói với SBS điều ngược lại. Louisa Bassini nói:
"Họ là cư dân ba tòa chung cư đầu tiên sắp bị phá dỡ. Nhưng chúng tôi tin kết quả vụ kiện ảnh hưởng đến tất cả cư dân trong 44 tòa chung cư trên khắp Melbourne. Khoảng 10.000 người đang dõi theo, vì tòa của họ cũng nằm trong chương trình phá dỡ."
Nhà mới không đáp ứng nhu cầu gia đình lớn
Katelyn Butterss, CEO của Hiệp hội Cư dân Nhà chính phủ Victoria, cho biết nhiều người đã được di dời, với kết quả khác nhau:
"Một số người hài lòng, nhưng có người không – vì thiết kế nhà mới không phù hợp văn hóa, và họ không thể đặt vừa nội thất của mình."
Báo cáo mới nhất của Ủy ban Năng suất cho thấy chỉ 2,9% hộ dân Victoria sống trong nhà ở xã hội – thấp hơn mức trung bình quốc gia là 3,9%.
Butterss cho biết:
"Chúng tôi đã khảo sát kỹ ở North Melbourne và Flemington. Cư dân đề xuất nhiều điều hợp lý: phòng ngủ đủ rộng cho hai giường đơn song song, không gian học tập cho trẻ lớn, và đặc biệt là bếp phải tách biệt để tránh mùi và tạo không gian sinh hoạt riêng."
Bộ trưởng Nhà ở Harriet Shing khẳng định: "Chúng tôi sẽ tiếp tục cung cấp thông tin chính xác, đảm bảo người dân có nơi ở phù hợp.
Thành phố đang phát triển và sẽ đạt quy mô như London vào năm 2050, nên cần đa dạng nhà ở cho người thuê, người mua và người muốn ở gần nơi họ lớn lên."
Nhưng dân biểu Gabrielle de Vietri nói đảng Xanh sẽ không dừng lại:
"Chúng tôi đang tìm mọi cách để ngăn chặn kế hoạch tai hại này, vì không ai đồng ý với việc phá 7.000 căn hộ giữa khủng hoảng nhà ở. Đó không phải kế hoạch nhà ở, mà là một thảm họa nhà ở."
READ MORE
SBS Việt ngữ
