Một phái đoàn ngoại quốc đã đến viện bảo tàng để yêu cầu hoàn trả một tác phẩm nghệ thuật về nước họ.
Đó là một thí dụ mới nhất về vấn đề mới xảy ra trong thời thực dân của Anh.
Đảo Phục sinh còn được biết dưới tên Rapa Nui là một trong các quần đảo xa xôi nhất có người cư ngụ trên thế giới.
Là quê hương của khoảng 8 ngàn người, nơi nầy đã bị quốc gia Chí Lợi hay Chile cai trị, kể từ khi bị sát nhập vào Chí Lợi hồi năm 1888.
Thế nhưng một đề đốc Hải quân nước Anh đã chiếm đảo nầy hồi 20 năm trước khi Chí lợi sát nhập hải đảo, và việc chiếm đóng của người Anh vẫn gây ra nhiều bất mãn đến 150 năm sau.
Vào năm 1868, một pho tượng làm bằng đá bazan và cao khoảng 2 mét, đã được Hải quân Anh lấy đi từ hải đảo nầy, như là một món quà tặng cho Nữ hoàng thời bấy giờ là Nữ hoàng Victoria.
Trên đảo Phục sinh, bức tượng được biết dưới tên là Hoa Hakananai’a, có nghĩa là một người bạn bị mất hay bị đánh cắp.
Pho tượng đã được trưng bày suốt 150 năm qua tại Viện bảo tàng Anh quốc, thế nhưng đến nay, một số người đến viếng thăm muốn pho tượng được trả về đảo Phục sinh.
Một phái đoàn từ đảo nầy ở vùng đông nam của Thái Bình Dương đã thực hiện chuyến đi xa xôi đến Luân đôn để yêu cầu pho tượng được trả về cố quốc.
Đây là một khoảnh khắc xúc động đối với người đứng đầu đảo Phục sinh, bà Tarita Alarcon.
“Bà tôi đã qua đời, đã gần 90 tuổi, bà không có cơ hội để nhìn thấy tổ tiên của bà. Tôi nay gần 50 tuổi và đây là lần đầu tiên tôi có thể đến đây”.
Bức tượng là một trong các pho tượng nổi tiếng trên đảo Phục sinh, tính ra có tổng cộng đến 900 pho tượng tất cả.
Chúng đã được dân cư trên đảo khắc nên, vào thời gian từ năm 1100 cho đến 1600 và được biết dưới tên là Moai, có nghĩa là là tổ tiên.
Pho tượng đặc biệt trong vụ đòi lại là độc đáo vì được làm bằng đá bazan, hơn là các phún thạch của núi lửa.
Nó cũng mang hình ảnh cùa Tangata Manu tức là người chim, được khắc vào đằng sau bức tượng.
Bà Alarcon cho biết, pho tượng cần được trả lại cho đảo Phục sinh, cho dù là tạm thời đi nữa, vì nó đại diện cho linh hồn của người dân trên đảo
“Tôi có mặt tại đây để đại diện cho chính phủ và tôi cũng là con cháu của Rapa Nui. Chúng tôi đến đây, thế nhưng chúng tôi chỉ có thân xác mà thôi, còn người Anh đã có linh hồn của chúng tôi".
"Nay là đúng lúc để gởi pho tượng trả lại cho chúng tôi, để con cái chúng tôi có thể đến chiêm ngưỡng, như tôi có thể thấy được bây giờ. Hãy cho chúng tôi cơ hội, để bức tượng có thể được trở về cố quốc".
"Tôi xin cảm ơn nếu quí vị đến hải đảo để viếng thăm chúng tôi, một nơi thực sự rất xa xôi, mà chúng tôi không có cơ hội đến đây thường xuyên".
"Quí vị đã giữ bức tượng trong 150 năm, xin cho chúng tôi một vài tháng nữa để chúng tôi có thể có bức tượng ở quê hương chúng tôi”, Tarita Alarcon.
Viện bảo tàng Anh quốc đồng ý mở cuộc thương lượng về vấn đề nầy.
"Moai là thần linh và cần được trả về những gì mà họ đã lấy của chúng tôi”, Carlos Edmunds Paoa.
Viện cho biết luôn luôn mở cửa để cho mượn các tác phẩm nghệ thuật, và đó là các chính sách thường áp dụng.
Còn Bộ trưởng Quản lý các Tài sản Công của Chí Lợi là ông Filipe Ward nói rằng, ông tin tưởng rằng nhà cầm quyền Anh hiểu biết về ý nghĩa của pho tượng.
“Chúng tôi thực sự cảm ơn về cơ hội gặp gỡ ban giám đốc của Viện bảo tàng Anh quốc. Đây là lần đầu tiên trong nhiều cuộc thương thảo mà chúng tôi sẽ có trong tương lai và trông đợi các cuộc đàm luận kế tiếp, có lẽ là lần tâ tại Rapa Nui".
"Tôi chắc chắn và phái đoàn chúng tôi đặc biệt là những người của Rapa Nui đều hiểu biết về ý nghĩa của tượng Moai. Đây không chỉ là một pho tượng đá và họ đều hiểu như vậy”, Filpe Ward.
Ông Ward cho biết, đảo Phục sinh giống như một viện bảo tàng lộ thiên, là một nơi lý tưởng của các tác phẩm nghệ thuật.
Phái đoàn từ đảo Phục sinh đã đề nghị, thay thế pho tượng tại viện bảo tàng Anh quốc, bằng một bức tượng khác được một nhà điêu khắc hiện đại tại địa phương tạo nên, là ông Bene Tuki.
Chủ tịch của Hội đồng Trưởng Lão trên đảo Phục sinh là ông Carlos Edmunds Paoa nói rằng, người dân trên đảo chỉ muốn đòi lại những gì của họ một cách hợp lý.
“Bởi vì những gì chúng tôi đang yêu cầu là việc hoàn trả lại linh hồn đó cho chúng tôi, đây là mục đích của việc nầy".
"Moai là thần linh và cần được trả về những gì mà họ đã lấy của chúng tôi”, Carlos Edmunds Paoa.
Pho tượng của đảo Phục sinh là một trong nhiều tác phẩm nghệ thuật, bị những nhà thám hiểm thời thực dân Anh chiếm đoạt từ khắp nơi trên thế giới và nay được trưng bày tại viện bảo tàng Anh quốc,
Đây không chỉ là trường hợp duy nhất, khi có các áp lực đòi hỏi việc trả lại các tác phẩm nghệ thuật trở về chốn cũ.
Trong số các cổ vật khác, là các tượng điêu khắc cổ xưa được biết dưới tên là Elgin Marbles, đã được chở bằng đường biển từ Hy Lạp sang Anh, hồi đầu thế kỷ 19.
Cũng có một bộ sưu tập của hơn 1 ngàn tấm bảng kim loại, do dân tộc Edo sáng tác hồi thế kỷ 13 trở đi, được biết dưới tên là ‘những đồ vật bằng đồng Benin’ hay Benin bronzes.
Chúng đã được lấy đi từ một nơi, mà nay là Nam Nigeria hồi năm 1897.
