Bệnh ghẻ Sarcoptic, thường được gọi là bệnh scabies ghẻ lở ở người. Đây là một bệnh ký sinh trùng do những con ve cực nhỏ đào hang dưới da.
Người ta ước tính bệnh này hiện diện ở khoảng 90% quần thể wombat ở Úc.
Giống wombat chuyên đào hang sống, bị ảnh hưởng nặng nề bởi ghẻ lở do môi trường sống trong hang khá lý tưởng cho loài ve phát triển và lây lan.
Và trong chín năm qua, Toby - còn được gọi là The Wombat Guy - đã thực hiện sứ mệnh giúp đỡ nhiều wombat nhất có thể.
"Tuổi thơ của tôi là đuổi theo những con wombat chạy lòng vòng, tìm cách đến gần chúng nhất có thể. Khi tôi còn rất nhỏ, khoảng bảy hay tám tuổi gì đó. Tôi nhớ ba tôi đã đưa tôi đi dạo trong rừng chồi ở đây, và chúng tôi nhìn thấy một con wombat ở đằng xa. Tôi đến gần, cách nó chỉ khoảng một mét. Tôi tự thử thách bản thân xem mình có thể lẻn đến gần con wombat này đến mức nào. Nó ngước lên nhìn tôi và nó nhận ra tôi, tôi nhìn xuống nó. Và tôi thấy máu chảy thẳng ra từ những vết nứt trên mắt nó. Thế là tôi hét lên và chạy lại chỗ ba tôi, con wombat thì cũng chạy theo hướng ngược lại, chui thẳng xuống hang của nó. Giờ thì tôi biết rằng con wombat đó bị ghẻ lở. Và đó là khoảnh khắc làm tôi nhớ mãi."
Chỉ riêng trong năm nay, Toby đã chữa trị cho 33 con wombat ở vùng Hawkesbury của New South Wales, nơi anh lớn lên.
Kristie Newton từ Dịch vụ Giáo dục và Cứu hộ Thông tin Động vật hoang dã - Wildlife Information Rescue and Education Service - gọi tắt là WIRES cho biết căn bệnh này lây lan nhanh chóng và gần 40% các cuộc gọi liên quan đến wombat mà họ nhận được đều là những con wombat bị bệnh ghẻ lở.
"Bệnh ghẻ lở Sarcoptic ảnh hưởng đến hơn 100 triệu loài trên khắp thế giới, bao gồm cả con người. Khi người mắc bệnh, chúng ta gọi nó là bệnh ghẻ nhưng nó không quá tệ và chỉ cần bôi kem là hết. Thật không may, ở wombat, loài ký sinh trùng này đào hang sống dưới da và đẻ trứng. Khi trứng nở, nó làm cho da của con wombat trở nên dày và nứt ra. Chúng rất ngứa và rất đau. Và khi tình trạng tệ hơn, chúng thực sự mất khả năng để nhìn và nghe và cuối cùng nếu không được điều trị, chúng sẽ chết vì căn bệnh này."
Giám đốc Hiệp hội Bảo vệ Wombat Úc - Wombat Protection Society of Australia, Marie Wynan, nói rằng sự gần gũi của chúng góp phần làm tăng tỷ lệ lây truyền.
"Chúng buộc phải sống xích lại gần nhau hơn do môi trường sống bị phá hủy và những lô đất bị chia cắt nhỏ hơn. Vì vậy, chúng chỉ còn những khu đất nhỏ để sinh sống và trở nên đông đúc hơn. Và tất nhiên, cả biến đổi khí hậu, lũ lụt và hỏa hoạn nữa, khiến chúng phải di chuyển đến một khu vực khác và phải tụ tập lại gần nhau hơn. Đó là lý do chính khiến bệnh ghẻ có thể lây lan nhanh chóng trên toàn bộ quần thể wombat."
Thấy một con wombat bị ghẻ lở trong môi trường tự nhiên thì tìm cách báo cáo cho tổ chức động vật hoang dã địa phương hoặc WIRES,
Bà Newton cho biết một khi wombat bị nhiễm bệnh ghẻ lở, chúng sẽ ngừng sinh sản và chỉ sống được ba tháng chống chọi với căn bệnh này rồi chết.
"Thật đau lòng khi chứng kiến cảnh tượng này. Wombat bị bệnh ghẻ được điều trị càng nhanh thì khả năng sống sót của chúng càng cao. Vì vậy, điều quan trọng là chúng ta truyền bá nhận thức về căn bệnh này để mọi người khi nhìn thấy một con wombat bị ghẻ lở trong môi trường tự nhiên thì tìm cách báo cáo cho tổ chức động vật hoang dã địa phương hoặc WIRES."
Một phương pháp điều trị được sử dụng để kiểm soát ve ở chó hiện đang được áp dụng cho wombat.
Tiến sĩ Kate Mounsey của Đại học Sunshine Coast cho biết Bravecto - một loại thuốc tương đối mới - có thể được sử dụng để điều trị cho wombat nếu có sự giám sát và theo dõi thích hợp.
"Bravecto là một loại thuốc diệt côn trùng và nó là thứ mà mọi người có thể sử dụng trên chó và mèo để diệt bọ chét và bọ ve chẳng hạn. Gần đây nó đã được dùng để xem liệu nó có hữu ích chống lại bệnh ghẻ Sarcoptic ở wombat hay không."
Phương pháp này, mặc dù có hiệu quả cao nhưng thường là phải truy đuổi từng con wombat bằng lưới để tiến hành điều trị.
Đó là điều mà Toby, The Wombat Guy, không còn xa lạ.
"Một phần trong việc điều trị đó là thực sự đi đuổi bắt một con wombat, xịt thuốc vào vết thương của nó để chữa cho chúng và giữ chúng không bị nhiễm trùng. Nhưng một cách khác, không thú vị bằng những video tôi đăng tải, là khi tôi chạy lòng vòng với một cái lưới tìm cách nó đặt bên ngoài cửa hang của con gấu túi bị bệnh để có thể điều trị cho nó."
Và đó không phải là lựa chọn duy nhất.
Tiến sĩ Mounsey lưu ý rằng những con wombat đi lang thang tự do không phải lúc nào cũng là những bệnh nhân dễ nghe lời nhất và cho biết các nhà nghiên cứu cần xem xét các loại thuốc và phương pháp điều trị khác.
"Nó vô cùng khó khăn. Và thực sự là chúng tôi không muốn gây căng thẳng cho con vật. Chúng tôi biết rằng tỷ lệ mắc bệnh ghẻ lở tại một số nơi có thể khá cao, vì vậy, việc bắt từng con wombat bằng một cái lưới để điều trị là không khả thi. Chúng tôi muốn các phương pháp điều trị có thể được áp dụng cho một cộng đồng wombat mà không cần phải tương tác trực tiếp với động vật đó."
Kristie Newton cho biết một đến ba liều Bravecto có thể kiểm soát bệnh ghẻ lở nhưng nhấn mạnh rằng nó không có nghĩa là thuốc chữa khỏi bệnh ký sinh trùng.
"Vẫn chưa có phương pháp chữa trị bệnh ghẻ lở vì chúng ta thực sự không thể tiêu diệt hết bọ ve, vì vậy chúng có thể bị tái nhiễm bệnh ghẻ, nhưng Bravecto có thể giữ cho bệnh không bị tái phát trong ba tháng. Nếu chúng đào hang và bị lây nhiễm bọ ve, chúng có thể bị phát bệnh trở lại và chúng tôi lại phải điều trị lại cho chúng. Hiện chúng tôi cố gắng thực hiện các phương pháp điều trị trên quy mô lớn để loại bỏ bọ ve trong toàn bộ khu vực, và hy vọng quần thể wombat được khỏe mạnh nghỉ ngơi và không bị tái nhiễm."
Và Katja Gutwein của Mange Management Inc cho biết điều quan trọng là tìm ra giải pháp lâu dài.
“Đó là một bước đi đúng hướng. Chúng tôi có rất nhiều thành công với điều trị bệnh ghẻ lở cho wombat bằng Bravecto, nhưng không nhất thiết phải chỉ là phương pháp điều trị một lần, điều chúng tôi thực sự cần là kiểm soát được bệnh ghẻ ở wombat.”
Hiệp hội Bảo vệ Wombat của Úc cho biết họ đang thử nghiệm một phương pháp điều trị lâu dài hơn bằng cách sử dụng hóa chất Cydectin và cho biết nó mang lại kết quả đầy hứa hẹn.
