Các thẩm phán Anh tại tòa án cấp cao nhất của Hồng Kông, kể từ khi khu vực này được trả lại cho Trung Quốc từ chế độ thuộc địa của Anh vào năm 1997.
Thế nhưng vào thứ Tư ngày 30 tháng 3, Vương quốc Anh đã đưa ra quyết định mang tính bước ngoặt, là rút các thẩm phán Lord Robert Reed và Lord Patrick Hodge, ra khỏi Tòa Kháng Cáo Chung Thẩm của Hồng Kông.
Hành động này nhấn mạnh sự cô lập ngày càng gia tăng của trung tâm tài chính châu Á, khi Đảng Cộng sản Trung Quốc nỗ lực khẳng định quyền kiểm soát của mình đối với Hong Kong và bịt miệng các tiếng nói độc lập.
Bà Vicky Ford, Thứ trưởng Ngoại giao của Anh nói rằng, Anh Quốc không thể tán thành một chế độ áp bức như vậy.
“Kể từ khi Bắc Kinh áp dụng Luật An ninh Quốc gia vào năm 2020, đánh giá của chúng tôi về môi trường pháp lý ở Hồng Kông ngày càng cân bằng hơn".
"Trung Quốc tiếp tục sử dụng đạo luật nầy và các định chế liên hệ, để phá vỡ nhân quyền và tự do căn bản, như đã hứa hẹn trong Tuyên bố chung".
"Khi các vụ kiện về Luật An ninh Quốc gia được tiến hành thông qua Tòa án, chúng tôi nhận thấy tác động của đạo luật sâu rộng này, bao gồm tác động ghê gớm đối với quyền tự do ngôn luận, sự kìm hãm của các tiếng nói đối lập và hình sự hóa những người bất đồng chính kiến”, Vicky Ford.
Được biết Trung Quốc đã tăng cường đàn áp các thể chế chính trị và luật pháp bán tự trị của Hồng Kông, trong những năm gần đây.
Trung Quốc cũng đã thông qua Luật An ninh Quốc gia vào năm 2020 và thực hiện những thay đổi đối với hệ thống bầu cử, đã chấm dứt mọi phản đối chính trị trong lãnh thổ.
Luật an ninh bao gồm: cấm ly khai, lật đổ, khủng bố và cấu kết với nước ngoài, đã được sử dụng để bắt giữ hơn 100 nhân vật ủng hộ dân chủ, trong khi nhiều người khác đã bỏ trốn ra nước ngoài.
Bà Jennifer Hsu, thành viên nghiên cứu và chuyên gia về quan hệ Trung Quốc tại Viện Lowy, nói với SBS News rằng, luật pháp trao cho Bắc Kinh quyền hạn để định hình cuộc sống ở Hồng Kông chưa bao giờ có trước đây.
“Bắc Kinh có độc quyền đối với cách giải thích luật, nên việc giải thích không phụ thuộc vào bất kỳ cơ quan tư pháp hoặc chính sách nào của Hồng Kông".
"Nếu có tranh chấp về vấn đề, liệu luật nói trên xung đột với bất kỳ luật nào của Hồng Kông, thì luật Bắc Kinh sẽ có quyền ưu tiên”, Jennifer Hsu.
Trước đó Lord Reed đã nói rằng, ông sẽ không phục vụ tại tòa án cấp cao nhất của Hồng Kông, nếu cơ quan tư pháp trong thành phố bị suy yếu.
Trong tuyên bố từ chức của mình, Lord Reed thông báo rằng ông và Lord Hodge sẽ từ chức, vì họ không thể làm việc theo luật như vậy.
“Các thẩm phán của Tòa án Tối cao không thể tiếp tục ngồi ở Hồng Kông, mà không có vẻ gì là tán thành một chính quyền, đã xa rời các giá trị tự do chính trị và tự do ngôn luận”, Lord Reed.
Thế nhưng Bắc Kinh cho biết, luật an ninh đã mang lại sự ổn định cho Hong Kong, sau khi nó rung chuyển do các cuộc biểu tình bạo lực trên đường phố chống chính phủ, diễn ra trong nhiều tháng vào năm 2019.
Nhà lãnh đạo Hong Kong Carrie Lam, đã bày tỏ trong một tuyên bố ‘lấy làm tiếc và thất vọng’ về hành động của các thẩm phán.
“Chúng tôi phải quyết tâm bác bỏ mọi cáo buộc vô căn cứ rằng, việc các thẩm phán từ chức có liên quan gì đến việc ban hành luật an ninh quốc gia Hồng Kông, hoặc thực hiện quyền tự do ngôn luận và tự do chính trị”, Carrie Lam.
Sự hiện diện của các thẩm phán nước ngoài tại Hồng Kông được ghi trong Luật Căn Bản, cũng là hiến pháp nhỏ bảo đảm các quyền tự do và quyền tự trị rộng rãi của khu vực, dưới sự cai trị của Trung Quốc.
Bà Vicki Ford nói rằng, Anh quốc sẽ tiếp tục bảo vệ pháp quyền.
“Vương quốc Anh vẫn cam kết đứng lên bảo vệ người dân Hồng Kông, nêu ra các hành vi vi phạm các quyền và tự do của công dân, cũng như giữ Trung Quốc tuân theo các nghĩa vụ quốc tế của họ”, Vicky Ford.
Trong khi đó chính trị gia bảo thủ là ông Duncan Smith, vốn chỉ trích nhà cầm quyền Bắc kinh từ lâu, đã hoan nghênh điều ông gọi là ‘một quyết định hợp thời’.
“Vấn đề lớn nhất mà chúng tôi đã biết trong một thời gian, là sự hiện diện của chính những thẩm phán này, đã mang lại tính hợp pháp cho một chế độ độc tài tàn bạo đang truy tố ở Hồng Kông".
"Họ chống lại các điều khoản của Thỏa thuận Trung-Anh, cũng như đang khởi tố những người ở Hồng Kông có tội duy nhất là kêu gọi tự do”, Duncan Smith.
“Điều thiết yếu là tất cả chúng ta tiếp tục nêu rõ quan điểm của mình đối với người Trung Quốc, như tôi đã làm trong cuộc trò chuyện với Chủ tịch Tập ngày hôm trước, về tự do ở Hồng Kông và về cách đối xử với người Uyghurs, chúng tôi sẽ tiếp tục làm điều đó”, Boris Johnson.
Ông liên kết hành động của nhà cầm quyền Trung Quốc, với vụ tấn công của Nga vào Ukraine hiện nay.
“Ở Ukraine, chúng ta đang chứng kiến một chế độ toàn trị cố gắng tiêu diệt dân chủ và tự do ở một quốc gia khác".
"Có thể theo một cách hài hước, là những gì chúng ta đang thấy là cuộc chiến cho tự do ở Ukraine, theo cách ảnh hưởng đến tất cả chúng ta, trong việc bảo đảm rằng bất cứ điều gì chúng ta làm từ khu vực hòa bình mà chúng ta đang sống, đều không cho phép các chế độ toàn trị khác có được tính hợp pháp".
"Cơ quan tư pháp độc lập của chúng ta phải phán quyết ở Hồng Kông, để mọi người tin rằng không có gì sai”, Duncan Smith.
Còn Thủ Tướng Anh Boris Johnson tuyên bố trước quốc hội hôm thứ tư rằng, ông thấu hiểu lý do các thẩm phán đã từ chức để phản đối.
“Điều thiết yếu là tất cả chúng ta tiếp tục nêu rõ quan điểm của mình đối với người Trung Quốc, như tôi đã làm trong cuộc trò chuyện với Chủ tịch Tập ngày hôm trước, về tự do ở Hồng Kông và về cách đối xử với người Uyghurs, chúng tôi sẽ tiếp tục làm điều đó”, Boris Johnson.
Hiện có nhiều câu hỏi đặt ra là, liệu các thẩm phán nước ngoài khác tại tòa án cấp cao nhất của Hồng Kông, bao gồm cả ba người từ Úc, cũng sẽ từ chức hay không.
Thêm thông tin và cập nhật Like SBS Vietnamese Facebook
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/vietnamese
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/vietnamese
