Chuyên khoa Cindy Nguyễn trả lời thắc mắc về răng của thính giả.
Sau khi nghe chương trình” Sức khỏe là vàng” số 21 tuần trước thính giả Lê Trí có đặt câu hỏi:
Lê Trí
-Làm cách nào mà các loài linh trưởng khỉ vượn giữ được hàm răng rất giống răng loài người,rất tốt mà không cần đánh răng?
Cindy Nguyễn
Trong thiên nhiên, loài khỉ vượn ăn thức ăn không hề chế biến như rau, trái cây tươi và chỉ uống nước. Chế độ ăn uống của khỉ vượn vì thế không tiếp xúc với đường tinh chế, tinh bột, nước ngọt và nước có ga.
Các thức ăn trong dạng dính răng (ví dụ như ruột bánh mì, các loại bánh ngọt, kẹo dẻo, trái cây khô v.v.) đặc biệt là có hại cho răng vì chúng sẽ bám theo răng và cung cấp đường cùng tinh bột một cách liên tục cho vi khuẩn trên răng để biến thành acid.
Vì điều kiện sống và chế độ ăn trong thiên nhiên nên khỉ vượn ít bị sâu răng, một trong hai chứng bệnh của răng dẫn đến mất răng.
Chứng bệnh thứ hai dẫn đến mất răng là bệnh nha chu. Bệnh nha chu là một căn bệnh "tích lũy với tuổi tác", tức là càng cao tuổi thì cơ hội bị bệnh, bệnh nặng càng tăng.
Vì những con khỉ vượn trong thiên nhiên không có tuổi thọ cao (trung bình 6- 40 tuổi, tùy theo loài) nên chúng không đủ thời gian để phát bệnh cho đến thời kỳ cuối của bệnh nha chu đó là răng bị mất vì lung lay rồi rơi ra ngoài.
Bốn thương răng nhánh hạt huyền kém thua.
Lê Trí
Tại sao các người già Việt Nam nhuộm răng (đen) thì giữ được răng tốt đến già mà không có hoặc rất ít khi đánh răng?
Cindy
Cindy không có kiến thức trực tiếp về việc nhuộm răng đen nên những ý kiến sau là suy đoán.
Nói chung, nhuộm răng là một quá trình bắt đầu bằng cách ngậm chanh cho tan phần men răng và phơi bày lớp ngà răng trong vòng hai, ba ngày.
Giai đoạn hai là phết dung dịch bôi đen lên răng.
Thuốc bôi đen là hỗn hợp phèn đen trộn với nhựa cánh kiến, dung dịch này được phết trong 2 ngày.
Sau đó là giai đoạn cuối là cố định bằng nhựa của gáo dừa được đốt hay nấu chảy, chất nhựa này tạo thành một lớp bóng trên thân răng.
Khi hoàn tất giai đoạn này người nhuộm răng sẽ có một hàm răng đen bóng như hột mãng cầu.
Phần men răng là một lớp có cấu trúc khoáng rất cao vì thế là bộ phận cứng nhất trong cơ thể chúng ta.
Lớp men hoạt động như một rào cản để bảo vệ răng nhưng có thể trở nên suy thoái khi tiếp xúc thường xuyên với acid từ thức ăn và đồ uống.
Giai đoạn đầu của việc nhộm răng là làm tan lớp men bảo vệ này.
Cindy e rằng những răng đã mất lớp men như thế sẽ dễ bị tác hại của sâu răng hơn.
Có lẽ vào thời các cụ, thực phẩm ít có thêm đường tinh chất và mọi người ít ăn vặt giữa các bữa ăn chính nên bệnh sâu của răng nhuộm đen không lan rộng.
Thêm nữa người mình có tục ăn trầu, trong có vôi cũng làm răng chắc thêm.
“Một điều nữa là tuổi thọ hồi ông cha chúng ta khác bây giờ. Năm, sáu mươi tuổi đã là thành tựu lớn. Bệnh răng miệng là những bệnh tích lũy mà càng lớn tuổi càng có nhiều.” Nha sĩ chuyên khoa Cindy Nguyễn
Lê Trí
Khoa học ngày nay không ngiên cứu vấn đề nhuộm răng vì sợ ngành nha khoa mất việc làm hay vì lý do nào khác? Cám ơn.
Cindy
Ngành nha khoa cũng như y khoa luôn tìm kiếm những giải pháp phòng bệnh và quảng bá những kiến thức phòng bệnh cho công chúng.
Cũng như y học tìm thuốc chủng ngừa, nha khoa vận động và ủng hộ chính phủ để florua nước (flouridate water) và khuyên bệnh nhân trám sealant các khe răng hàm nhằm chống sâu mặt nhai cho những răng này.
Khi làm việc, Cindy gặp nhiều bệnh nhân vì bệnh nha chu nặng nên cần gặp Cindy chữa bệnh, rồi sau đó cần được theo dõi định kỳ từ 3 tháng đến mỗi năm tùy nhẹ hay nặng.
Cindy vui nhất là khi những quý vị này khỏi bệnh, có thể trả họ về cho nha sĩ gia đình, hoặc chỉ cần gặp Cindy mỗi năm.
Điều gì xảy ra khi bệnh nhân phải tự xin thảo luận với bác sĩ gia đình về sàng lọc tuyến tiền liệt?
Một chuyên gia về ung thư tuyến tiền liệt cảnh cáo nhiều quý ông có thể chết vì căn bệnh này trong tương lai vì một sự thay đổi gần đây trong hướng dẫn chẩn đoán cho các bác sĩ toàn khoa.
Theo chính sách mới được sự ủng hộ của Trường Đại học hoàng gia Úc, các bác sĩ sẽ không còn đề nghị bệnh nhân kiểm tra ung thư tuyến tiền liệt, trừ khi chính họ yêu cầu.
Trước đây, một số bệnh nhân được chẩn đóan mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt nhờ bác sĩ gia đình dựa vào những dấu hiệu khả nghi và gửi đi thử màu hay kiểm tra sinh thiết.
Nhưng quá trình này từ nay thay đổi.
Theo hướng dẫn mới đây được Trường Đại học hoàng gia Úc xác nhận, các bác sĩ bây giờ chỉ thảo luận về sàng lọc tuyến tiền liệt nếu các bệnh nhân yêu cầu.
Trong khi Tiến sĩ khoa trưởng Frank Jonescho rằng đây là một quyết định đúng đắn nhằm giảm bớt các chẩn đoán và điều trị không cần thiết.
Thì Giáo sư Henry Woo, bác sĩ phẫu thuật tiết niệu tại Trường Y khoa Sydney nói nếu bác sĩ gia đình không thảo luận về kiểm tra ung thư tuyến tiền liệt với bệnh nhân nam giới trừ khi chính họ yêu cầu có thể dẫn đến sự gia tăng các trường hợp bị ung thư tuyến tiền liệt mà không biết.
Giáo sư rất quan tâm khi có tin cho biết ung thư tuyến tiền liệt thậm chí không cần phải được thảo luận hoặc chẩn đoán.
Khi ông bắt đầu hành nghề bác sĩ năm 1980, Giáo sư Herry biết đã có nhiều bệnh nhân mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt thời kỳ muộn vì ít hiểu biết về căn bệnh này.
Và con số này đáng báo động.
Ông nói chúng ta sẽ thấy trở lại tình trạng ngày xưa thật tệ khi quý ông được chuyển đến các phòng cấp cứu với chứng đau xương nặng hoặc trong tình trạng chấn thương cột sống.
“Các nam bệnh nhân phần lớn khi bị bệnh nặng mới chịu đi bác sĩ.” Bác sĩ toàn khoa Brian Morton.
Phải làm gì để biết và chữa trị sớm ung thư tuyến tiền liệt?
Tuyết Lê
--Sàng lọc ung thư là gì? Hiện nay chúng ta đang có những chương trình sàng lọc ung thư sớm nào?
Đình Hiệp
Sàng lọc ung thư là phát hiện sớm bệnh ung thư để có thể điều trị có kết quả nhất cho bệnh nhân. Phải hiểu là đây bệnh nhân chưa có triệu chứng, chưa có biểu hiện nào của ung thư. Chúng ta vẫn làm và làm đại trà trên một số nhóm nào đó gọi là sàng lọc .
Có 3 chương trình của Úc rất quan trọng.
- Sàng lọc Ung thư vú từ 50-74 tuổi, chụp ngực 2 năm một lần
- Sàng lọc Ung thư cổ tử cung từ 18-70 tuổi làm 2 năm một lần (nếu đã từng quan hệ tình dục)
-Ung thư Ruột (đại tràng – trực tràng) – Colorectal cancer
Tuyết Lê
—Trước đây vẫn có sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt cho Nam giới?
Đình Hiệp
Trước năm 2010, có sàng lọc cho những nam bệnh nhân từ 40 tuổi, thử nghiệm máu check cái chất gọi là PSA - thăm khám qua đường hậu môn)
Hai cái đó cộng lại thì thành ra sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt.Tuy nhiên sàng lọc này có kết quả phát hiện sớm và điều trị không được cao lắm, thành ra…
Tuyết Lê
-Thưa không được cao lắm là tỷ lệ ra sao và có những tác hại ra sao?
Đình Hiệp
Từ năm 2010 các nghiên cứu cho thấy cứ 1 ngàn người mà mình test trong vòng 10 năm số người được cứu sống qua các test này chỉ là 1 hay 2 người.
Trong khi đó, tác hại của việc điều trị như đi tiểu không control được hay gây ra nhiễm trùng rồi một số người có thể rối loạn về sinh lý, một số người có thể viêm đường ruột do điểu trị. Tức là khi mình phát hiện ra bệnh, cái số người mình cứu sống được quá nhỏ so với số người bị tai biến chẩn đoán và điều trị. Thành ra người ta quyết định bỏ sàng lọc ung thư tuyế tiền liệt.
Tuyết Lê
Hiện nay đang có quan điểm về lo lắng của việc không đưa tuyền tiền liệt vào chương trình sàng lọc ung thư sớm. Xin bs cho biết ý kiến?
Đình Hiệp
Thì cũng theo tinh thần của hiệp hội y tế Úc và hai hiệp hội nữa là Hiệp Hội Nam Khoa và hiệp hội ung thư tuyến tiền liệt Úc. Tất cả đều đã thống nhất với nhau là, không dùng sàng lọc cho ung thư tuyến tiền liệt.
Cái đó Hiệp hoàn toàn đồng ý trên cơ sở là các nghiên cứu đã cho thấy như vậy.
Còn về mặt là chúng ta đừng hiểu lầm là không sàng lọc có nghĩa là không điều trị và không khám cho bệnh nhân. Cái nguy cơ nhiều hơn benefit chị, thành ra người ta quyết định bỏ cái sàng lọc. Tức là cái rủi ro của việc làm này vượt xa so với lợi ích của việc sàng lọc. Nhưng mà đấy là sàng lọc chứ còn phát hiện và chẩn đoán chúng ta vẫn làm.
“Chúng ta vẫn tiếp tục chẩn đoán và điều trị cho những bệnh nhân có quan tâm hoặc có triệu chứng.” Dr Phan Đình Hiệp -
Tuyết Lê
-Những ai có nguy cơ bệnh này và triệu chứng bệnh?
Đình Hiệp
- Lớn tuổi, -- hơn 50% số bệnh nhân được chẩn đoán có tuổi trên 70
-Gia đình (nhất là cha hay anh/em trai) bị bệnh này
Triệu chứng của Bệnh
- Khó đi tiểu (start) muốn nhưng phải rặn một lúc
- Khó dừng khi cần thiết (stop) – dẫn đến són nước tiểu khi kết thúc
-Dòng nước tiểu yếu, thay bằng thành dòng, thì nhỏ giọt, ngắt quãng
-Cảm giác không thể đi hết nước tiểu trong bàng quang (bọng đái)
- Đi tiểu nhiều lần, nhất là buổi tối (nhưng yếu chức năng thận hay trời lạnh cũng có thể )
- Có thể đau khi phóng tinh, có máu trong nước tiểu hoặc tinh dịch cũng có thể là biểu hiện (nhưng nhiều bệnh khác cũng có thể gây ra).
Nếu quý ông có các triệu chứng trên nên đến ngay bác sĩ gia đình để chẩn đoán xem có là ung thư tuyến tiền liệt hay không?
Cũng cần lưu ý, quan trọng hơn, những người trên 50, có tiền sử anh, cha tức quan hệ cật ruột có bị bệnh này thì nên đi sớm hơn.
Tuyết Lê
-Hiện nay trong và ngoài nước đều rất lo lắng về Ung thư… xin cho các lời khuyên chung chung để phòng tránh ung thư.
Đình Hiệp
Nên tránh Thuốc lá, Uống rượu
Ăn uống (nhiều thịt chế biến giàu chất béo) Béo phì
Ít vận động-Tia nắng (cực tím)
Nhiễm trùng (HPV, viêm gan)
Hóa chất (bụi nhà… hóa chất công nghiệp)
Nếu có tiền sử gia đình
Tích cực tham gia các thử nghiệm sàng lọc
Nếu có thắc mắc về sức khỏe, y tế, xin viết thư về cho chúng tôi tại trang facebook.com.au/sbsvietnamese
