Sinh năm 1914, bà Emily Kam Kngwarray là một phụ nữ thuộc tộc Anmatyerr, đến từ vùng Alhalker ở miền Trung nước Úc.
Mãi đến khi bước vào tuổi xế chiều vào thập niên 1980, bà mới bắt đầu sáng tác nghệ thuật qua hình thức vẽ trên tranh vải batik.
Trong vòng chưa đầy 2 thập niên hoạt động, bà đã để lại một di sản gồm hàng trăm tác phẩm.
Triển lãm tại Tate Modern trưng bày 83 tác phẩm tiêu biểu trong sự nghiệp 19 năm của bà, bao gồm tranh vẽ, vải batik, tác phẩm trên giấy, phần lớn trong số đó chưa từng được công bố và được mượn từ các bộ sưu tập tư nhân ở châu Âu và Mỹ.
Trong khi đó bà Kelli Cole thuộc hai bộ tộc Warumungu và Luritja, là giám tuyển chính của triển lãm cho biết, nghệ thuật của Emily không đơn thuần là sáng tác cá nhân, mà là sự tiếp nối của một nền văn hóa lâu đời.
"Trong các tác phẩm vẽ trên vải batik và tranh vẽ của bà, mọi người thấy rõ mối liên hệ thiêng liêng với văn hóa, đó là biểu hiện của trách nhiệm với vùng đất tổ tiên, của những nghi lễ truyền thống. Các nét vẽ mang đậm tính biểu cảm ấy, bắt nguồn từ họa tiết trên cơ thể trong các buổi lễ thiêng liêng. Mỗi đường nét là một phần con người và linh hồn của bà, vốn là một phụ nữ thuộc bộ tộc Anmatyerr”, Kelli Cole.
Bà Cole cho biết trong suốt quá trình chuẩn bị triển lãm, ban tổ chức đã nhiều lần về lại cộng đồng nơi bà Kngwarray sinh sống để tìm hiểu, trao đổi và tôn trọng ý nguyện cộng đồng, điều mà bà coi là ‘cốt lõi của việc làm giám tuyển’.
"Bà Emily là một trưởng lão cao niên trong cộng đồng, giữ vai trò chủ trì nghi lễ. Trước khi trở thành họa sĩ, bà đã sống trọn đời với các nghi lễ ấy, như hát thánh ca cổ, vẽ cơ thể, đi trên đất tổ, nên nghệ thuật của bà chứa đựng sự hiểu biết uyên thâm tích lũy từ cả cuộc đời”, Kelli Cole.
Được biết tại Úc, tên tuổi của bà Emily Kam Kngwarray đã sớm được khẳng định, qua nhiều triển lãm cá nhân trong nước và tại Nhật Bản, tuy nhiên ở châu Âu, bà vẫn là cái tên ít người biết tới.
"Ảnh hưởng của bà tại Úc là rất lớn. Chúng tôi hy vọng với triển lãm tại Tate Modern, bà sẽ trở thành cái tên quen thuộc trong từ điển nghệ thuật toàn cầu, sánh ngang hàng với những danh họa như Jackson Pollock hay Picasso. Chúng tôi muốn thế giới biết tới bà và nhận ra giá trị văn hóa vượt thời gian trong từng tác phẩm”, Kelli Cole.
Trong khi đó nhà phê bình nghệ thuật Tabish Khan nhận định rằng, triển lãm này đánh dấu một thời khắc bước ngoặt trong lịch sử của Tate Modern và ngành nghệ thuật phương Tây.
"Tate Modern đang mở rộng cánh cửa cho nghệ sĩ thổ dân, điều mà trước nay hiếm thấy. Đây là một sự điều chỉnh cần thiết, vì lâu nay nghệ thuật phương Tây đã bỏ qua những nền văn hóa gắn bó sâu sắc với thiên nhiên. Các nghệ sĩ thổ dân như bà Emily từ lâu đã truyền tải điều ấy, vốn là điều mà giờ đây nhân loại mới nhận ra tầm quan trọng của nó, có lẽ là quá muộn”, Tabish Khan.
Được biết cuộc Triển lãm ‘Emily Kam Kngwarray’ chính thức mở cửa từ ngày 10 tháng 7 năm nay và sẽ kéo dài đến ngày 11 tháng 1 năm 2026 tại phòng trưng bày Tate Modern, London.
Đây được xem là một phần trong xu hướng toàn cầu, nhằm khôi phục vị thế cho các nghệ sĩ bị lãng quên, hoặc bị gạt ra bên lề trong lịch sử nghệ thuật chính thống.
READ MORE
SBS Việt ngữ
