Một phúc trình mới tiết lộ 500 tập đoàn lớn nhất nước Úc đã kiếm được hàng tỷ đô la lợi nhuận bổ sung trong thời kỳ khủng hoảng từ năm 2021 đến năm 2023.
Phúc trình của Oxfam Australia cho biết các công ty này đã kiếm được 98 tỷ đô la trong đại dịch COVID-19 và cuộc xâm lược Ukraine của Nga.
Giám đốc điều hành Oxfam Australia, bà Lyn Morgain, giải thích lợi nhuận trong khủng hoảng có nghĩa là gì.
“Mọi người đều mong đợi các tập đoàn kiếm được tiền. Đó là mục đích của họ. Tuy nhiên, điều mà các chính phủ và thị trường trên toàn thế giới đã chứng kiến là đôi khi, do hậu quả của những hoàn cảnh hoàn toàn không liên quan gì đến bản thân các tập đoàn, họ đạt được cái mà về mặt kinh tế được gọi là 'lợi nhuận không kiếm được'. Vì vậy, đó là lợi ích bổ sung có được do giá cả tăng đột biến ở Ukraine chẳng hạn, và vượt xa mức lợi nhuận bình thường và hợp lý đối với một tập đoàn.”
Bà Morgain cho biết các tập đoàn lớn đã kiếm được lợi nhuận lên tới 134 triệu đô la mỗi ngày trong hai năm, trong thời kỳ hỗn loạn toàn cầu và khủng hoảng chi phí sinh hoạt.
Phúc trình của Oxfam xác định các lĩnh vực khai khoáng, ngân hàng và siêu thị có mức tăng trưởng lớn nhất trong giai đoạn 2021-23.
BHP ghi nhận lợi nhuận lớn nhất, thu về 37,6 tỷ đô la khi giá khoáng sản tăng vọt trên toàn thế giới sau khi Nga xâm lược Ukraine.
Bà Morgain cho rằng lợi nhuận đó nên được sử dụng để mang lại lợi ích cho nền kinh tế và công chúng Úc, chứ không chỉ cho riêng công ty.
“Có những nguồn tài nguyên hữu hạn trong nền kinh tế, và khi chúng được phép tập trung vào nhóm đầu bảng. Vì vậy, một số lượng rất nhỏ các tập đoàn và cá nhân, và đây là một đặc điểm của cái mà chúng tôi gọi là sự tập trung thị trường. Khi có rất ít tập đoàn, họ sẽ được hưởng lợi đáng kể từ những thay đổi này trong điều kiện thế giới. Vì vậy, về cơ bản, chúng tôi đang nói rằng điều cần thiết cho lợi ích của cộng đồng là chính phủ phải tiếp cận được những nguồn tài nguyên đó, và có thể sử dụng chúng một cách hiệu quả.”
Một cuộc thăm dò công chúng do Oxfam thực hiện gần đây cho thấy 76% người tham gia khảo sát lo ngại về khoảng cách ngày càng tăng về của cải và thu nhập giữa hầu hết người Úc và nhóm những người rất giàu.
80% người được hỏi cũng tin rằng việc cho phép các tập đoàn lớn lợi dụng các lỗ hổng thuế là không công bằng.
Oxfam Australia kêu gọi chính phủ đánh thuế lợi nhuận trong khủng hoảng để ngăn chặn hành vi tăng giá quá mức và giải quyết tình trạng bất bình đẳng ngày càng gia tăng.
Bà Morgain cho biết đó sẽ là một loại thuế được áp dụng cho lợi nhuận mà các tập đoàn kiếm được vượt quá mức tăng 20%.
“Chúng tôi đang nói rằng có một thời điểm nhất định mà rõ ràng là số tiền này không phải kiếm được nhờ nỗ lực hoặc năng suất của công ty. Họ kiếm được nó nhờ hậu quả của các cuộc khủng hoảng bên ngoài, như chiến tranh hoặc đại dịch. Và trong những trường hợp đó, loại thuế này sẽ được áp dụng, và chúng tôi khuyến nghị nên trả lại cho công chúng từ 50 đến 90 phần trăm.”
Phó Giáo sư Luật Thuế thuộc Đại học New South Wales, ông Dale Boccabella, giải thích cách các tập đoàn lớn hiện đang phải chịu thuế khi họ kiếm được lợi nhuận bất ngờ.
“Ý tưởng về việc áp dụng thuế lợi nhuận vượt mức, hoặc thuế lợi nhuận bất ngờ, hoặc thuế khủng hoảng, hệ thống thuế thu nhập của chúng ta tại Úc chưa có điều đó. Chúng ta chưa có loại thuế này. Về cơ bản, một công ty sẽ bị đánh thuế thu nhập 30%. Loại thuế mới phải được thiết kế rất cẩn thận. Nếu chúng ta định áp dụng thuế lợi nhuận vượt mức, thì nó phải được thiết kế cẩn thận. Giống như các quy tắc thuế thu nhập, thuế lợi vốn, nó phải được thiết kế rất cẩn thận, vì đa số người Úc không thích đóng thuế. Điều đầu tiên mọi người sẽ làm là chạy đến gặp cố vấn, luật sư và kế toán thuế của họ và nói rằng, làm thế nào để tôi tránh loại thuế này?”
Phân tích của Oxfam cho thấy mức thuế 90% đối với những khoản lợi nhuận trong khủng hoảng này sẽ đem về 88 tỷ đô la cho ngân sách.
Ông Boccabella cho biết điều này có thể tác động đáng kể đến nền kinh tế Úc.
“Chúng ta tăng thuế vì chúng ta phải đáp ứng nhu cầu chi tiêu. Úc có nhu cầu chi tiêu khổng lồ trong 40 năm tới. Dân số già, chăm sóc người cao niên, khuyết tật, v.v. Và chúng ta có thâm hụt cấu trúc cố hữu trong 40 năm tới, trừ phi chúng ta cải tổ thuế. Tuy nhiên, thuế khủng hoảng hoặc thuế lợi nhuận bất ngờ này thực sự có thể huy động một số tiền để hỗ trợ những người gặp khó khăn vì khủng hoảng.”
SBS đã liên lạc với các tổ chức doanh nghiệp nhưng họ đã từ chối bình luận.
