Bức tường Chào đón (Welcome Wall) tại Bảo tàng Hàng hải Quốc gia Úc được ra mắt lần đầu vào năm 1999, khi Toàn quyền Sir William Deane chính thức khánh thành những nhóm tên đầu tiên. Từ đó đến nay, hơn 35,000 tên người nhập cư đã được khắc lên bức tường này. Nó như một tượng đài ghi dấu quá trình nước Úc trở thành quốc gia đa văn hóa.
Mỗi cái tên tại đây đại diện cho một câu chuyện: về hy vọng, mất mát, hành trình và sự bắt đầu mới. Và trong năm 2025, lần đầu tiên cộng đồng người Việt có một tấm bảng riêng nhằm phản ánh sức ảnh hưởng và chiều sâu lịch sử của một cộng đồng đã gắn bó với nước Úc suốt nửa thế kỷ.
Buổi lễ khánh thành diễn ra đúng vào dịp kỷ niệm 50 năm cộng đồng người Việt tại Úc, một cột mốc mang nhiều dấu ấn lịch sử và đầy cảm xúc.
Một trong những người có mặt tại buổi lễ là Sue-Yen Luiten, một người Việt đến Úc khi mới ba tuần tuổi, vào năm 1974, một năm trước khi Chiến dịch Không vận Trẻ em chính thức diễn ra. Câu chuyện của cô mở ra một lát cắt khác: không phải của những người rời Việt Nam ở tuổi trưởng thành, mà của những đứa trẻ mang dòng máu Việt lớn lên trong những gia đình Úc, gần như mất đi ngôn ngữ và kết nối văn hóa gốc.
“Là một trong những nhóm trẻ đầu tiên được đưa sang từ Việt Nam, chúng tôi thực sự khá lạc lõng… Nước Úc lúc đó cũng không thật sự biết phải làm gì với chúng tôi. Và chúng tôi đã dành phần lớn cuộc đời mình như những người Úc. Chúng tôi chủ yếu chỉ nói tiếng Anh. Tiếng Việt thì chúng tôi học dần khi lớn lên, thường là nhờ sự giúp đỡ của cộng đồng người Việt tại đây. Vì vậy, sự kết nối với người nhập cư, người tị nạn và thế hệ người Việt đầu tiên tại Úc là một phần rất quan trọng giúp chúng tôi học cách định hướng văn hóa và bản sắc của mình.”
Và hôm nay cô đã chọn đưa một cái tên Việt của mình lên bức tường – Lưu Thị Vân. Đối với Sue-Yen, việc tên cô được khắc trên bức tường có ý nghĩa như một sự kết nối với bản sắc, và cũng là một phần trong hành trình tìm lại gia đình mẹ ruột ở Việt Nam
“Được đặt tên mình trên bức tường, trong một không gian công cộng như thế này, và được bao quanh bởi những người Việt khác. Đó thực sự là một cái ôm mang tính bộ tộc, ôm lấy một nền văn hóa mà tôi vẫn đang học hỏi. Thật đẹp khi nhìn thấy nó bằng mắt, và thật tuyệt vời khi cảm nhận được sự bao gồm đó.
Nó như khẳng định vị trí của tôi trên thế giới, nhất là khi chúng tôi từng bị tách rời khỏi cội nguồn sinh học của mình. Và tôi cũng cảm thấy nó giống như một ngọn hải đăng. Nếu mẹ tôi… nếu bà vẫn còn sống và đang tìm tôi, thì đây giống như lời nhắn gửi: ‘Con ở đây. Con quan tâm, và con yêu mẹ. Dù có thể chúng ta không bao giờ có cơ hội gặp nhau… nhưng trái tim con luôn hướng về mẹ, và hy vọng của con luôn nằm ở đó.’ Tôi sẽ mang theo điều đó suốt đời.
Một câu chuyện khác tại buổi lễ đến từ nhạc sĩ kiêm luật sư Đắc Thắng Lưu, người rời Việt Nam cùng gia đình đúng vào ngày 30/4/1975 trên tàu Trường Xuân – một trong những con tàu chở hàng ngàn người tị nạn cuối cùng rời Sài Gòn. Sau bốn ngày lênh đênh trên biển, họ được một tàu lớn của Đan Mạch cứu và đưa đến Hồng Kông, trước khi được định cư tại Úc vào tháng 6 cùng năm.
Trong tay ông hôm nay là tấm thẻ nhà báo của cha mình. Tấm thẻ này là cánh cửa mở ra những câu chuyện mà lúc nhỏ ông chưa bao giờ được hiểu trọn vẹn, vì không biết tiếng Việt để trò chuyện sâu hơn với cha. Sau này, khi gặp lại mẹ ruột và nhờ bà dịch tài liệu, ông mới hiểu hơn về lý do cha phải rời đi trong ngày cuối cùng của chiến tranh, cũng như những biến cố mà ông mang theo cả đời.
“Ông giữ rất nhiều giấy tờ trong nhà, nhưng lúc nhỏ tôi không hiểu vì sao ông giữ nhiều câu chuyện về chiến tranh đến vậy. Tôi cũng không hiểu điều gì đã xảy ra, vì tôi không thể giao tiếp được với ông bằng tiếng Việt. Ông là người mang nhiều sang chấn, nhưng lúc ấy tôi không nhận ra hết điều đó.
Tôi luôn nghĩ về cha mình. Đó là lý do tôi có mặt ở đây hôm nay để ghi nhận tên ông và gia đình chúng tôi trên bức tường này. Điều đó có ý nghĩa rất lớn với tôi, giờ khi tôi đã lớn tuổi.
Tên tôi – Thắng – cũng mang nhiều ý nghĩa, nhưng trước đây tôi không hiểu hết bối cảnh chính trị, lịch sử đằng sau nó, về thời Pháp thuộc hay về cuộc chiến. Khi học hỏi thêm, tôi hiểu hơn về ông (cha tôi), về bản thân mình, và nhận ra rằng hiểu được những điều này cũng giúp sức khỏe tinh thần của mình tốt hơn.
"Tôi cảm thấy biết ơn khi có thể chia sẻ công khai những câu chuyện cá nhân, những vấn đề về sức khỏe tâm thần, những điều mà mọi người nên được tự do nói về, mà không phải chịu đánh giá khi họ không hiểu hết những gì xảy ra trong gia đình mình.”
Việc khắc tên cha lên Bức tường chào đón đối với ông Thắng là cách bù đắp khoảng trống lịch sử và cảm xúc giữa hai thế hệ.
“Tôi nghĩ điều này rất quan trọng đối với con tôi, gia đình tôi, và biết đâu trong tương lai, sẽ có ai đó trong cộng đồng nhìn thấy tên cha tôi trên bức tường này và kết nối được điều gì đó với cuộc đời ông. Cha tôi từng gặp rất nhiều người ở Việt Nam, và ai biết được tương lai sẽ mang đến những kết nối nào từ câu chuyện này.”
Sue-Yen Luiten (trái) và Đắc Thắng Lưu (phải) tại Welcome Wall (SBS Vietnamese/Emma Tran)
Cô Oanh rời Việt Nam khi mới hai tuổi trên con thuyền đánh cá nhỏ của cha, cùng hơn 50 người chen chúc lênh đênh đến Malaysia, rồi ở trại tị nạn Pulau Bidong trước khi sang Úc. Là con út trong gia đình tám anh chị em, cô nhanh chóng trở thành người thông dịch, dẫn đường văn hóa cho cả nhà, một trải nghiệm mà cô tin đã góp phần đưa cô đến nghề luật.
“Gia đình chúng tôi bàn bạc rất lâu để quyết định tên ai sẽ được khắc lên Bức tường chào đón, và cuối cùng chọn tên ba tôi.
“Nhìn thấy tên ông bên cạnh hàng dài những tên người tị nạn Việt Nam khác, khiến tôi vô cùng xúc động. Bức tường dài đến vậy cũng phần nào cho thấy người tị nạn và người nhập cư quan trọng thế nào đối với nước Úc. Gia đình tôi đã được chào đón, được trao cơ hội để xây dựng cuộc sống và thành công, và chúng tôi đã làm được điều đó.”
Đối với cô Oanh, Bức tường chào đón còn nhắc nhở rằng xã hội Úc phải tiếp tục rộng mở với những người đang cần nơi nương náu, như cách nước Úc đã từng mở cửa với gia đình cô.
Khi nhìn vào bức tường, tôi nghĩ rằng chúng ta phải luôn tử tế, hào phóng và tiếp tục mở rộng vòng tay với những người cần một nơi an toàn để họ cũng có thể tìm thấy một mái nhà cho mình.
Trong buổi lễ, Phó Giám đốc Bảo tàng Hàng hải, ông Michael Baldwin, nhấn mạnh rằng việc dành riêng một bảng tên cho cộng đồng người Việt là “cách tôn vinh một hành trình di cư đầy thử thách mà nhiều gia đình đã trải qua để xây dựng cuộc sống mới tại Úc”.
Ông cho biết bảo tàng từng làm điều tương tự với cộng đồng Ý và Hy Lạp, nhưng chưa có cộng đồng nào nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ như năm nay từ người Việt.
“Trước đây chúng tôi đã hợp tác với nhiều cộng đồng để ra mắt các bảng tên dành riêng cho họ trên Bức tường chào đón, chẳng hạn cộng đồng Ý và Hy Lạp. Và chúng tôi muốn tiếp tục truyền thống đó. Tuy nhiên, chưa bao giờ chúng tôi nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ như năm nay từ cộng đồng người Việt. Chúng tôi đã lấp đầy một tấm bảng rưỡi và vẫn còn chỗ trống. Vì vậy, nếu người Việt nào tại Úc muốn khắc tên mình lên bức tường, họ vẫn có thể làm điều đó. Chúng tôi rất mong được lấp đầy các bảng này để kỷ niệm dấu mốc đặc biệt này.”
Theo ông Baldwin, Bức tường Chào đón không chỉ là một công trình tưởng niệm, mà còn là điểm bắt đầu của những câu chuyện lớn hơn bên trong bảo tang, nơi có các triển lãm về di cư kể lại hành trình tìm tự do, tìm hòa bình và tìm cơ hội của hàng triệu con người.
“Bức tường kết nối với nhiều triển lãm và câu chuyện bên trong bảo tang, những câu chuyện về hành trình di cư của con người. Đó thường là câu chuyện về lòng dũng cảm, sức mạnh, mất mát, thành tựu, và niềm vui. Đó cũng là hành trình đi tìm tự do và cuối cùng tìm được một quê hương mới, nơi họ có hoà bình, có thể học tập, làm việc và sống trong sự hài hòa. Và đó chính là điều mà chúng tôi muốn tôn vinh tại Bảo tàng Hàng hải Quốc gia Úc.Buổi lễ kết lại bằng sự hiện diện của nhiều thế hệ người Việt – những người đến từ thời kỳ chiến tranh, người đến qua đường nhận con nuôi, và những người Việt lớn lên tại Úc. Mỗi người mang theo một câu chuyện rất riêng, nhưng được kết nối bởi một chi tiết chung: tất cả đều tìm thấy trên Welcome Wall một dấu mốc để khẳng định sự hiện diện của mình tại đất nước này.
Giữa bối cảnh nước Úc tiếp tục định hình bản sắc đa văn hóa của mình, những câu chuyện tại buổi lễ như một lời nhắc rằng lịch sử di cư không chỉ là những con số hay dòng thời gian, mà là trải nghiệm sống động của con người, của nỗi đau, sự kiên cường và khát vọng.
Và những cái tên cứ mỗi ngày dài thêm trên những tấm bảng đồng mới khắc, người ta nhìn thấy trong đó cả một hành trình 50 năm của cộng đồng người Việt tại Úc: từ những ngày đầu bấp bênh ngoài biển lớn, đến hôm nay, nơi câu chuyện của họ trở thành một phần không thể thiếu của nước Úc hiện đại.
Bảo tàng hiện đang tiếp tục nhận đăng ký tên, với hạn chót đến ngày 22 tháng 12 năm 2025 cho lễ khánh thành kế tiếp.
READ MORE
SBS Việt ngữ
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instagram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
