Người dân bán đảo Torres nay sống trên đất liền nhiều hơn là Cape York ở cực bắc Queensland và Papua Tân Guinea.
Nhưng họ vẫn hãnh diện với quá khứ đi biển từng được mệnh danh là 'một đế quốc với làn nước xanh', qua các bài hát và điệu vũ truyền thống, người dân bán đảo Torres hiện sống ở Cairns, đang ca hát về một chiếc thuyền, mà họ gọi là chiếc thuyền ngọc trai.
Ông Noel Zaro luôn giữ cho truyền thống hải đảo, dù ở xa với biên giới Papua Tân Ghinê, hiện điều hành nhóm văn hóa mang tên là Gerib Sik.
“Những bài ca nầy thực sự là các câu chuyện có thực trong đời thường, đó là các câu chuyện về những rặng san hô nào họ đã lặn xuống, rồi cơn gió nào đang thổi, bến cảng nào họ đặt chân đến, vì vậy mỗi vũ điệu trên thuyền đều có một câu chuyện để kể”, Noel Zaro.
Ông Noel Zaro hiện truyền lại ngôn ngữ và phong tục độc đáo của người Melanesia, thuộc các hải đảo Thái Bình Dương.
“Chúng tôi chào đời tại đây và sống trong lục địa nước Úc, nhưng tìm cách giữ cho nền văn hóa của chúng tôi luôn mạnh mẽ, cho thế hệ kế thừa sắp tới”, Noel Zaro.
Nhóm văn hóa mang tên Gerib Sik, hiện ra biển lần đầu tiên trên chiến thuyền ngọc trai, được gọi là Fala.
Đó là âm thanh được xem là biểu tượng của bán đảo Torres ở cực bắc Queensland, khi họ lướt sóng với chiếc buồm căng gió.
Những chiếc thuyền ngọc trai nầy làm bằng gỗ, có hai cột buồm vốn đã có mặt từ thời người thợ lặn, tìm bắt những con trai dưới biển.
Việc lặn mò ngọc trai có lần là một nghề nghiệp chính yếu, của người dân bán đảo Torres.
Hàng trăm người dân sống bằng nghề nầy, họ lặn bắt tại các bờ biển phía bắc nước Úc, từ Broome đến Mackay.
Trong 100 năm qua, việc lặn mò ngọc trai đã là nghề nghiệp chính yếu của nền kinh tế của người dân bán đảo Torres, thế nhưng đã sụp đổ vào thập niên 1960, đánh dấu bằng việc di dân lớn lao vào đất liền để tìm việc làm.
Những người dân sống trên đất liền nầy có những kinh nghiệm của thời xa xưa, đó là việc trương cánh buồm lên.
Anh Caleb là con trai ông Noel Zaro, là một trong những vũ công của nhóm Gerib Sik.
“Quả thật tốt đẹp đến lạ lùng khi ra khỏi chiếc thuyền buồm và biết được cảm tưởng nói chung về những gì đằng sau các điệu hát hay vũ điệu đó, rồi trương buồm lên cột lúc ra khơi, mọi chuyện đó quả thực khiến tôi nổi cả gai ốc”, Caleb Zaro.
Vốn là thuyền trưởng trong 60 năm qua, một tay nghề thời xưa của giai đoạn lặn bắt ngọc trai, là trưởng lão Pedlar Morrison.
“Quả thật là những điều tốt đẹp, nó mang tôi trở lại thời gian xa xưa đến 60 năm trước”, Pedlar Morrison.
“Ngọn gió đang thổi lên và các cơn sóng vỗ vào mạn thuyền, lần đầu tiên tôi thực sự trương chiếc buồm lên, quả là chuyện không ngờ được”, Noel Zaro.
Ngày nay chỉ một phần của dân số hơn 40 ngàn người dân bán đảo Torres, vẫn còn sống trên các hải đảo ở biên giới với Papua Tân Ghinê.
Trên các hải đảo nầy, có một anh hùng tranh đấu về quyền làm chủ đất đai, là ông Eddie Koiki Mabo và đã chiến thắng trong vụ kiện trước tòa án tối cao, khi đảo ngược lập luận của thời thực dân Anh, xem đất Úc là một lục địa vô chủ.
Gia ông Noel Zaro cũng cùng quê với trưởng lão Koiki là vùng Murray, hay còn có tên theo truyền thống là Mer.
"Qui luật chính dường như đã khắc sâu vào tâm khảm mọi người, đó là ‘tag mauki mauki’, có nghĩa là’ bàn tay’.
"Quí vị không chạm vào những gì không thuộc về mình, vì vậy hãy giữ bàn tay lại của chính mình".
"Còn ‘tetere mauki mauki’ lại có nghĩa là ‘bàn chân’, quí vị không đi vào đất đai của người khác, hãy ở trên con đường của mình và phải xin phép, trước khi bước chân vào bất động sản của người khác”, Noel Zaro.
Khúc dân ca đó không mất đi với những người trẻ trên bán đảo Torres, như anh Caleb là con của ông Noel Zaro.
“Chúng tôi hiện là người Úc gốc Thổ Dân, chiếm lĩnh vùng đất đai ở mạn bắc".
"Đất đai cuả chúng tôi luôn luôn thuộc về chúng tôi, vốn là những người dân bán đảo Torres”, Caleb Zaro.
Họ có thể sống xa các hải đảo, thế nhưng người dân bán đảo Torres như ông Noel Zaro, cảm thấy mình vẫn còn sống trên biển.
“Ngọn gió đang thổi lên và các cơn sóng vỗ vào mạn thuyền, lần đầu tiên tôi thực sự trương chiếc buồm lên, quả là chuyện không ngờ được”, Noel Zaro.
Thêm thông tin và cập nhật Like SBS Vietnamese Facebook
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/vietnamese
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/vietnamese
