Biển ở làng Mangaluliu hôm nay yên tĩnh.
Nhưng Trưởng làng Mangaluliu Mormor Kalsau nói rằng khi Vanuatu bị ba cơn lốc xoáy tấn công vào năm ngoái, nước dâng cao hơn bao giờ hết -cao tận khoảng 200 mét đến một túp lều lớn mà làng dùng làm nơi hội họp.
"Tôi đã nói với mọi người trong cộng đồng rằng khí hậu đang thay đổi nên chúng ta phải cố gắng tự vệ vì vậy đừng xây nhà gần biển."
Trong nhiều thế hệ, biển luôn là nguồn thực phẩm dồi dào ở Vanuatu.
Giờ đây, ngư dân đã nghỉ hưu James cho biết những người đàn ông này dành cả ngày trên biển để đánh bắt.
"Khi chúng tôi còn ở trên đảo, con cá mà tôi có trong tay, chúng tôi dễ dàng dùng giáo và cung tên để bắt nhưng lần này rất vất vả bạn phải ra tận vùng nước sâu để bắt cá như thế này nhưng chúng không không to như những con cá bắt được ngày trước."
Rạn san hô bắt đầu ngay tại bãi biển làng.
Làn nước nhiệt đới trong xanh ấm áp - thực tế là ấm đến mức sức nóng đang tẩy trắng san hô.
Lốc xoáy cũng đã phá hủy san hô và chủ sở hữu doanh nghiệp lặn với ống thở Rowena Marine, Max Zacharie, sử dụng lưới dưới nước để trồng san hô khi ông phục hồi rạn san hô.
"Bạn có thể bắt đầu nhìn thấy những chú cá nhỏ đang lượn quanh san hô, điều này thật thú vị và đó là ước mơ của tôi, là tầm nhìn của tôi rằng trong tương lai sẽ có rất nhiều loài cá và điều đó sẽ giúp bảo đảm an ninh lương thực cho cộng đồng của tôi."
Không giống như các Quần đảo Thái Bình Dương khác có vùng trũng thấp và có nguy cơ bị nhấn chìm hoàn toàn do mực nước biển dâng cao, Efate ở Vanuatu, có nhiều ngọn đồi.
Bên sườn đồi ở làng Mangaluliu, Elizabeth Kalotiti đang làm việc trong khu vườn của mình.
Cô trồng thực phẩm như chuối trong khu vườn nhiệt đới tươi tốt mà cô chăm sóc bằng tay.
Giống như nhiều người ở Vanuatu, cô dựa vào khu vườn của mình để nuôi sống gia đình.
Tuy nhiên, số khoai mỡ cô cần cho các con ăn đã phát triển quá nhỏ trong vườn nhà cô năm nay do mưa lớn.
"Tôi nghĩ mưa nhiều quá và đất ướt và khoai mỡ không phát triển tốt và nó cho lên những củ có kích thước nhỏ bé như thế này."
Khi cuộc sống hàng ngày trở nên khó khăn hơn đối với người dân bình thường ở Vanuatu, Bộ trưởng Biến đổi Khí hậu Ralph Regenvanu đang tìm kiếm trách nhiệm giải trình.
Vanuatu đang dẫn đầu nỗ lực thúc đẩy Tòa án Công lý Quốc tế xem xét những nghĩa vụ mà các quốc gia phải cắt giảm khí thải và bồi thường cho các quốc đảo như Vanuatu đang bị tổn hại do biến đổi khí hậu.
"Tất cả chúng ta đều biết rằng chúng ta đã bỏ lỡ khá nhiều mục tiêu 1,5 độ mà tất cả chúng ta đã đồng ý ở Paris với tư cách là các quốc gia. Chúng ta biết rằng chúng ta không đáp ứng được các mục tiêu cam kết tài chính mà tất cả chúng ta đã đồng ý và vì vậy nếu chúng ta ký kết các thỏa thuận và không làm những gì chúng ta đã nói sẽ làm thì sẽ gây ra hậu quả nào theo luật pháp quốc tế."
Vanuatu kỳ vọng rằng Tòa án Công lý Quốc tế, hay ICJ, sẽ đưa ra ý kiến tư vấn về biến đổi khí hậu vào năm 2025.
Giáo sư Jackie Peel của Đại học Melbourne là chuyên gia về luật biến đổi khí hậu quốc tế.
"Đây là một vụ án cực kỳ quan trọng, đây thực sự là lần đầu tiên một tòa án quốc tế lớn, một tòa án thế giới, đang xem xét các vấn đề biến đổi khí hậu và trách nhiệm của các quốc gia trong việc giải quyết vấn đề phát thải khí nhà kính và thiệt hại mà nó gây ra cho các quốc đảo nhỏ và cộng đồng xung quanh thế giới."
Giáo sư Jackie Peel cho biết vụ kiện ICJ không đưa ra phán quyết mang tính ràng buộc một quốc gia cụ thể như Úc phải chịu trách nhiệm về phát thải khí nhà kính.
Thay vào đó, Giáo sư Peel cho biết ý kiến tư vấn của ICJ sẽ có thể ảnh hưởng đến các trường hợp biến đổi khí hậu trên toàn thế giới, bao gồm cả ở Úc.
"Ở Úc, chúng ta có số ca nhiễm khí hậu cao thứ hai trên thế giới, vì vậy chắc chắn các nhóm môi trường của chúng ta ở đây sẽ xem xét rất kỹ ý kiến của ICJ về bản chất của nghĩa vụ theo các yêu cầu của thỏa thuận Paris nhằm giảm khí thải nhà kính và điều đó có thể mở ra những tuyên bố mới chống lại chính phủ Úc hoặc các công ty ở Úc về trách nhiệm của họ trong việc giải quyết các tác động của biến đổi khí hậu."
Bộ trưởng biến đổi khí hậu Vanuatu Ralph Regenvanu hy vọng đất nước của ông có thể có hành động pháp lý chống lại các công ty.
"Tùy thuộc vào hành động mà chúng tôi thấy, chúng tôi có thể chọn, ví dụ như một quốc gia như Vanuatu kiện một số công ty nhiên liệu hóa thạch lớn ra tòa như bạn thực sự biết ở tòa án tối cao của Vanuatu và tương tự vậy."
Ralph Regenvanu nói rằng ông ấy theo đuổi công lý khí hậu nhưng tất cả phụ thuộc vào ý kiến tư vấn được ICJ đưa ra.
Vanuatu hy vọng rằng sau nhiều năm bị thay đổi bởi hiện tượng nóng lên toàn cầu, nước này sẽ có cơ hội thay đổi cách thế giới giải quyết các vụ kiện về khí hậu tại tòa án.
