READ MORE
SBS Việt ngữ
Thượng nghị sĩ Đảng Xanh, bà Sarah Hanson-Young đang kêu gọi chính phủ liên bang tuyên bố tình trạng thảm họa quốc gia.
“Chỉ như một vùng đất chết. Như thể một quả bom vừa phát nổ. Mọi thứ đều chết. Tất cả bị tàn phá”, Sarah Hanson-Young.
Bà nói, khi chứng kiến loài tảo độc đang tàn sát sự sống trên biển tại quê nhà Nam Úc.
Được biết hiện tượng nở hoa tảo độc đang lan dọc bờ biển Adelaide, giết chết các sinh vật biển, huỷ diệt hệ thực vật dưới đáy biển, một thảm họa môi trường rõ rệt.
Phó Thủ hiến kiêm Bộ trưởng Biến đổi Khí hậu Nam Úc, bà Susan Close cho biết.
“Chúng tôi đã ghi nhận gần 400 loài sinh vật dạt vào bờ, với số lượng có thể lên đến hàng chục ngàn, nếu không muốn nói là nhiều hơn", Susan Close.
Trong khi đó Giáo sư Shauna Murray, chuyên gia sinh học biển thuộc Đại học Công nghệ Sydney, người đã nghiên cứu tảo độc suốt 20 năm, xác định nguyên nhân chính là loài Karenia mikimotoi, phát hiện từ mẫu nước biển gửi đến hồi tháng Ba.
Vùng nước bị ảnh hưởng bởi tảo nở hoa lên tới 4.400 km², gần bằng diện tích đảo Kangaroo và sâu khoảng 20 mét.
Theo Giáo sư Murray, loài tảo này không tiết ra độc tố truyền thống, nhưng phát sinh các hợp chất oxy phản ứng, gây tổn thương mang cá khiến cá chết ngạt như thể bị chết đuối.
Hiện tượng này lan rộng vào cả sông Port Adelaide. Mật độ tảo tuy giảm nhưng vẫn đang phân bố trên diện rộng: bờ biển đô thị, vịnh Spencer và cả vịnh Saint Vincent.
Khó đo lường chính xác do lớp tảo ngày càng mỏng và sâu khó kiểm tra.
Ông Ben Barnes, Chủ tịch Hiệp hội Ngư dân Chuyên nghiệp Nam Úc, bày tỏ lo ngại.
“Ở đâu có tảo, là ở đó ngư dân không còn bắt được gì cả. Mọi thứ biến mất. Riêng trong ngành đánh cá biển quy mô nhỏ, đã có hơn 100 ngư dân bị ảnh hưởng. Nhưng hệ lụy còn lan tới cả tàu du lịch, đánh bắt cua, nhà hàng, khu cắm trại, nhà máy chế biến và cả công ty vận chuyển, một chuỗi tác động dây chuyền rất lớn”, Ben Barnes.
Trước tình hình khẩn cấp, chính quyền Nam Úc ngày 9/7 đã công bố gói cứu trợ trị giá 500.000 đô la.
Bộ trưởng Nông nghiệp Clare Scriven cho biết có thể có thêm hỗ trợ nếu tình hình tiếp tục xấu đi.
“Nếu tảo tan biến ngay ngày mai thì quá tốt,nhưng không có nghĩa là mọi thứ sẽ phục hồi ngay. Vẫn còn nhiều điều chưa rõ về hiện tượng này và hậu quả lâu dài của nó”, Clare Scriven.
Một trong những điều chưa rõ là vì sao loài tảo này lại bùng phát trên diện rộng đến vậy, bà Susan Close nêu rõ.
“Chúng ta đang có một ‘bồn tắm nước âm ấm đầy chất dinh dưỡng’ ngoài khơi Adelaide, vốn là điều kiện lý tưởng cho tảo độc nở hoa”, Susan Close.
Nam Úc đã chịu ảnh hưởng của đợt sóng nhiệt đại dương từ tháng 9/2024, với nhiệt độ cao hơn trung bình tới 2,5°C. Trước đó là hai năm lũ lụt ở sông Murray mang theo trầm tích ra biển, cộng thêm dòng hải lưu lạnh bất thường đẩy dưỡng chất lên tầng mặt biển.
Ông Barnes lo sợ hiện tượng này sẽ không sớm chấm dứt.
“Tôi tin rằng sóng nhiệt đại dương sẽ còn kéo dài. Trong vòng 20 năm tới, chúng ta sẽ chứng kiến một ngành thủy sản hoàn toàn khác. Rất khó đoán chính xác điều gì sẽ xảy ra, nhưng tôi cho rằng tảo độc sẽ tiếp tục là vấn đề thường trực", Ben Barnes.
Ngoài tổn thất kinh tế, tác động tâm lý với ngư dân và cộng đồng cũng nặng nề.
Tiến sĩ tâm lý Brianna Le Busque đang khảo sát phản ứng của người dân.
“Nhiều người mô tả cảm giác đau buồn như vừa mất đi một người thân yêu. Họ gắn bó với đại dương và khi thấy sinh vật chết hàng loạt, họ bị choáng ngợp, lo âu và rơi vào trạng thái tang thương”, Brianna Le Busque.
Nhiều người cũng bị dị ứng da và hô hấp, buộc phải tránh xa biển.
Nhưng giữa thảm họa, vẫn le lói hy vọng khi cộng đồng cùng chung tay, từ các dự án “khoa học công dân” đến các nỗ lực cung cấp dữ liệu thực địa cho giới khoa học.
Giáo sư Murray cho biết, tuy hiện tượng nở hoa có xu hướng tái phát nếu loài tảo đã định cư, nhưng không có gì đảm bảo thảm họa sẽ lặp lại ở quy mô cũ.
“Tại New Zealand, hồi thập niên 1990 cũng từng có một đợt tảo tương tự ở Wellington Harbour, tác động kéo dài 3 đến 5 năm. Tôi cho rằng Nam Úc có thể cần một khoảng thời gian phục hồi tương đương”, Shauna Murray.
Bà cũng nhấn mạnh, chưa thể kết luận chắc chắn rằng biến đổi khí hậu là nguyên nhân chính.
"Karenia mikimotoi là loài tảo ưa khí hậu ôn hoà, thường thấy ở Đại Tây Dương và phía bắc Trung Quốc. Mối liên hệ với nhiệt độ biển cao chưa đủ dữ liệu để xác định. Chúng ta cần nhiều nghiên cứu về điều kiện nước và thí nghiệm sinh trưởng để có kết luận rõ ràng”, Shauna Murray.
Trong khi chờ đợi kết quả nghiên cứu, Thượng nghị sĩ Sarah Hanson-Young tuyên bố Đảng Xanh sẽ yêu cầu thành lập một ủy ban điều tra ngay khi Quốc hội nhóm họp trở lại.
“Ban đầu, chính quyền tiểu bang nói chỉ cần mưa và gió là tảo sẽ tan. Nhưng giờ, các nhà khoa học nói chúng ta phải sẵn sàng đối mặt với hiện tượng tảo giết sinh vật biển trong suốt 18 tháng tới. Trong khi đó, Adelaide đang chuẩn bị tổ chức hội nghị khí hậu lớn nhất thế giới. Tôi chỉ mong rằng, đến lúc ấy, chúng ta vẫn còn giữ được một phần bờ biển và hệ sinh thái biển tuyệt đẹp để thế giới đến chiêm ngưỡng”, Sarah Hanson-Young.
