Chính sách bị chỉ trích: Khung Thuê Nhà Vùng Xa (Remote Rent Framework)
Khung Thuê Nhà Vùng hẻo lánh (Remote Rent Framework – RRF) được giới thiệu vào tháng 2/2023, và áp dụng cho khoảng 72 cộng đồng trên khắp Bắc Úc cùng một số bất động sản ở Tennant Creek.
Dưới danh nghĩa là một hệ thống “đơn giản hóa”, chính sách này thay đổi cách tính tiền thuê từ dựa trên thu nhập sang dựa trên số phòng ngủ trong căn nhà.
Theo mô hình mới, mỗi phòng ngủ bị tính 70 đô la mỗi tuần, tối đa 280 đô-la bất kể tình trạng căn nhà, số người cư trú, hay khoảng cách đến các dịch vụ thiết yếu. Một số gia đình bị tăng đến 300 đô la mỗi hai tuần, và một báo cáo cho thấy 80% người thuê nhà công ở Trung Úc bị tăng tiền thuê. Trong khi đó, số liệu rộng hơn cho biết 68% người thuê nhà bản địa trên toàn Bắc Úc bị ảnh hưởng.
Điều khiến chính sách bị phản đối mạnh mẽ hơn cả là: không có bất kỳ sự tham vấn nào với người thuê trước khi áp dụng thay đổi.
Cuộc chiến pháp lý của bốn cư dân
Bốn nguyên đơn gồm Asher Badari, Ricane Galaminda và Lofty Nadjamerrek (Gunbalanya) và Carmelena Tilmouth (Laramba) đã từng thất bại trong các lần khiếu kiện tại Tòa thượng thẩm Bắc Úc. Họ lập luận rằng chính sách này đã được áp dụng mà không cho họ cơ hội lên tiếng, một vi phạm đối với nguyên tắc công bằng thủ tục.
Ngày 4/12, Tòa đã đưa ra quyết định đảo ngược hoàn toàn các phán quyết trước đây. Năm thẩm phán nhất trí rằng việc áp dụng RRF là trái luật, vì chính quyền đã không đảm bảo quyền được tham vấn của người bị ảnh hưởng.
Trong phán quyết, Tòa khẳng định:
“Các quyết định về tiền thuê không chỉ ảnh hưởng đáng kể đến người thuê theo cách khác với phần lớn công chúng, mà còn ảnh hưởng đến mỗi người thuê theo những cách khác nhau.”
Luật sư Dan Kelly, đại diện nhóm nguyên đơn và là luật sư trưởng của Australian Lawyers for Remote Aboriginal Rights (ALRAR), nói phán quyết này đồng nghĩa với việc:
“Người thuê đã trả thừa tới 9,7 triệu đô-la mỗi năm.”
Họ không nên tiếp tục thu tiền thuê theo các quyết định này, họ phải quay lại từ đầu và tham vấn với người thuê.Luật sư Dan Kelly
Ông nhắc lại rằng trong quá khứ, Bắc Úc đã từng phải xóa nợ hàng triệu đô-la tiền thuê vì hệ thống quản lý dữ liệu yếu kém.
Trong một thông cáo khác, ông Kelly nhấn mạnh đây là chiến thắng của sự kiên trì:
“Người thuê ở Gunbalanya và Laramba đã dẫn đầu cuộc chiến này vì lợi ích của tất cả cư dân vùng hẻo lánh ở NT, và hôm nay sự kiên trì của họ đã được đền đáp.
“Đây là một chiến thắng xứng đáng cho các gia đình đã vật lộn để trụ vững trước những đợt tăng tiền thuê vô lý và gây bất ổn.”
Ông kêu gọi chính phủ mở các cuộc đối thoại thực sự:
“Giờ là lúc bắt đầu các cuộc trao đổi với người thuê về mô hình thuê phù hợp với từng cộng đồng.”
Tại sao cư dân vùng hẻo lánh Bắc Úc phản đối mạnh mẽ?
Ở các cộng đồng vùng xa thuộc Bắc Úc, người dân đã phải sống trong điều kiện đắt đỏ nhất nước Úc. Giá thực phẩm, xăng dầu và các mặt hàng cơ bản cao hơn nhiều lần so với các thành phố lớn. Cùng với tình trạng đông đúc trong nhà ở công cộng và chất lượng nhà chính phủ xuống cấp, việc đánh thêm 70 đô la cho mỗi phòng ngủ trở thành gánh nặng không thể chịu đựng.
Theo Aboriginal Housing NT (AHNT), vốn lâu nay chỉ trích khung thuê RRF, chính sách này đã khiến tình trạng khó khăn của người dân càng thêm trầm trọng.
Giám đốc điều hành AHNT, bà Leeanne Caton, phát biểu:
“Khung thuê nhà vùng xa khiến người thuê và các hộ gia đình bản địa vốn đã chịu chi phí sinh hoạt cao nhất cả nước càng trở nên khó khăn hơn.”
“Người dân vùng xa đã phải trả mức giá khó tưởng tượng cho các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm, nhiên liệu và các vật dụng hằng ngày.”
Bà Caton cũng cảnh báo rằng RRF đã gây ra hệ quả nghiêm trọng.
Khung chính sách này làm trầm trọng tình trạng vô gia cư ở Darwin, Alice Springs, Katherine và Tennant Creek.Leeanne Caton
Khi không đủ khả năng trả tiền thuê tăng theo RRF, nhiều người phải rời cộng đồng để tìm chỗ ở tạm tại trung tâm đô thị, dẫn đến tình trạng vô gia cư gia tăng.
Bộ trưởng Nhà ở, Chính quyền địa phương và Phát triển cộng đồng NT, ông Steve Edgington, cho biết chính phủ “ghi nhận” phán quyết của Tòa.
Trong tuyên bố, ông khẳng định: “Tất cả người thuê nhà công, dù vùng xa hay đô thị, vẫn phải trả tiền thuê.”
Về bước tiếp theo, ông cho biết:
“Chính phủ Bắc Úc đang xem xét các lựa chọn để bảo đảm có một khung thuê hợp lệ dành cho cư dân vùng hẻo lánh.”
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instagram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
READ MORE
SBS Việt ngữ
