"Việc các tiểu bang và vùng lãnh thổ bác bỏ đề xuất mới nhất của Chính phủ Liên bang liên quan đến Thỏa thuận Cải cách Y tế Quốc gia không phải là điều bất ngờ. Đề xuất này bị bác bỏ vì không đáp ứng cam kết đã được đưa ra cách đây gần hai năm."
Đó là phát biểu của Bộ trưởng Y tế Victoria, bà Mary-Anne Thomas, sau khi các bộ trưởng y tế tiểu bang và vùng lãnh thổ bác bỏ gói thỏa thuận y tế trị giá 20 tỷ đô la do Thủ tướng đề xuất.
Diễn biến này xảy ra sau khi các bang và vùng lãnh thổ công bố số liệu mới cho thấy 3.050 người cao tuổi thuộc hệ thống chăm sóc người già đang bị kẹt tại các bệnh viện công.
Con số này tăng mạnh 25% chỉ trong vòng ba tháng.
“Nút thắt” này được xem là hệ quả từ cuộc giằng co kéo dài về tài trợ giữa Chính phủ Liên bang và các bang.
"Chúng tôi biết rằng dân số đang vừa tăng vừa già đi. Bệnh nhân ngày càng có tình trạng phức tạp và nặng hơn. Đó là lý do vì sao chúng tôi cần Liên bang thực hiện đúng cam kết ban đầu của Thỏa thuận Cải cách Y tế Quốc gia – tức là tăng tỷ lệ đóng góp của Liên bang và nâng trần tăng trưởng. Chỉ khi những cam kết này được thực hiện, các bang và vùng lãnh thổ mới có thể xem xét một thỏa thuận tài trợ cải cách y tế."
Thời hạn tự đặt ra cho việc đạt được một thỏa thuận bệnh viện mới kéo dài 5 năm giờ đây chỉ còn tính bằng vài tuần.
Các tiểu bang và vùng lãnh thổ cho rằng hệ thống chăm sóc người cao tuổi do Liên bang tài trợ đang không tạo được lối ra phù hợp cho bệnh nhân rời bệnh viện, khiến các dịch vụ y tế do bang quản lý phải gánh chịu áp lực lớn và chi phí cao.
Bộ trưởng Y tế Liên bang Mark Butler nói với chương trình ABC Radio National Breakfast rằng Chính phủ Liên bang sẽ không cấp thêm tiền cho các tiểu bang và vùng lãnh thổ.
"Tôi nghĩ các bộ trưởng y tế đều biết rằng hôm nay tôi không mang thêm tiền đến. Tôi không có thẩm quyền để làm điều đó. Chúng tôi đã gặp nhau tối qua, trong đó có Tim Nicholls tại Brisbane, trong một bữa tối không chính thức để trao đổi về hàng loạt vấn đề. Họ hiểu rằng nhiệm vụ của chúng tôi là thu hẹp tối đa những bất đồng. Và thỏa thuận này không chỉ liên quan đến bệnh viện, mà còn bao gồm những vấn đề rất quan trọng về người khuyết tật và tương lai của NDIS."
Cuối cùng, thỏa thuận sẽ do Thủ tướng, các thủ hiến và trưởng vùng lãnh thổ quyết định – đặc biệt là câu chuyện lớn về nguồn tiền cho bệnh viện.Bộ trưởng Y tế Liên bang Mark Butler
Bộ trưởng Y tế Tasmania, bà Bridget Archer, cho biết đây là gánh nặng khổng lồ đối với các hệ thống y tế vốn đã chịu áp lực nặng nề.
"Đó là trách nhiệm của Chính phủ Liên bang. Và dù họ có nói rằng ngân sách đang bị căng thẳng, thì các tiểu bang cũng đang đối mặt với áp lực ngân sách tương tự. Chúng tôi vẫn đang phải đứng ra để tiếp tục cung cấp sự hỗ trợ đó."
Bộ trưởng Y tế New South Wales, ông Ryan Park, cũng bày tỏ quan điểm tương tự.
"Tôi thực sự tức giận về những gì đang xảy ra, vì điều này không công bằng với các bệnh nhân đó."
Trong nhiều tháng qua, Chính phủ Liên bang đã vướng vào cuộc tranh cãi về tài trợ với các bang và vùng lãnh thổ trong nỗ lực đạt được một thỏa thuận bệnh viện công mới kéo dài 5 năm.
Thủ tướng Anthony Albanese đã tìm cách hạ nhiệt căng thẳng bằng việc bổ sung thêm 1 tỷ đô la vào đề xuất hiện có trị giá 20 tỷ đô la trong 5 năm, cùng 2 tỷ đô la trong 4 năm để giải quyết tình trạng người cao tuổi bị kẹt tại các giường bệnh viện công.
Tranh chấp này bắt nguồn từ một thỏa thuận của Nội các Quốc gia năm 2023, khi Chính phủ Liên bang cam kết sẽ nâng tỷ lệ đóng góp cho bệnh viện công lên 45% vào năm 2035.
Tuy nhiên, sau hai năm, một thỏa thuận vẫn chưa được đạt được.
Bộ trưởng Y tế Queensland, ông Tim Nicholls, cho rằng khả năng đạt được thỏa thuận trong năm nay là rất thấp nếu không có một đề xuất được cải thiện đáng kể.
"Đó không phải là ‘món quà Giáng sinh’ mà người dân Úc mong đợi từ Chính phủ Liên bang. Khi nói đến cải cách y tế, chúng tôi rất hy vọng, nhưng tôi không chắc là đến thứ Sáu chúng ta có thể đạt được điều đó. Điều này thực sự đòi hỏi Thủ tướng phải trực tiếp ngồi vào bàn đàm phán."
Ông Butler cho biết yếu tố chi phí lớn nhất xuất phát từ các quyết định ở cấp tiểu bang, chẳng hạn như các thỏa thuận tiền lương, vốn nằm ngoài sự kiểm soát của Chính phủ Liên bang.
"Yếu tố lớn nhất tác động đến trần chi phí chính là giá cả. Năm đầu tiên sau thỏa thuận năm 2023, đơn giá cho hoạt động bệnh viện đã tăng hơn 12%, phản ánh các thỏa thuận tiền lương mà chính quyền các tiểu bang đã thực hiện – điều mà cuối cùng chúng ta đều thấy trên truyền thông. Đúng là có sự gia tăng về nhu cầu, nhưng động lực lớn nhất của giá cả chính là đơn giá do các tiểu bang quyết định. Còn về hoạt động thì sao? Nếu nhìn vào dữ liệu khoa cấp cứu do Viện Y tế và Phúc lợi công bố tuần này, lần đầu tiên cho thấy số ca bệnh là khá ổn định… chủ yếu vì các trường hợp nhẹ đến khoa cấp cứu đã giảm đáng kể nhờ chương trình phòng khám chăm sóc khẩn cấp của chúng tôi."
