Lễ khói Gunditjmara mở đầu cho buổi điều trần về một lịch sử buồn khi vùng đất này đối mặt với chế độ thuộc địa.
Câu chuyện của họ hiện đang được lắng nghe như một phần của ủy ban nói lên sự thật của Victoria tại địa điểm bắt đầu quá trình thuộc địa của tiểu bang - gần Portland ở phía tây nam Victoria tại trung tâm Nuôi Thủy sản Tae Rak.
Trưởng ban Travis Lovett đã khai mạc phiên điều trần lịch sử.
“Là một người Kerrupmara Gunditjmara (nguyên âm đầu tiên trong GOON như trong "book") và là Ủy viên của Ủy ban Tư pháp Yoorrok, thật vinh dự khi được đứng đây trên quốc gia này để dự lễ khai mạc lịch sử các phiên điều trần về bất công đất đai. Bất công đất đai, công lý vẫn chưa được thực thi.”
Ủy ban Tư pháp Yoorrok sẽ lắng nghe những lời khai về sự bất công đối với người dân các Quốc gia Đầu tiên ở Victoria trong một cuộc điều tra lần đầu tiên diễn ra để nghe nói lên sự thật.
Phiên điều trần mang tính nghi lễ ở Tae Rak mở đầu cho ba tuần lễ để nghe các bằng chứng về các vấn đề liên quan đến đất đai, bầu trời và vùng biển.
"Đất đai, nước và tài nguyên của những Người dân đầu tiên nhất đã bị chiếm đoạt một cách bất hợp pháp và cưỡng bức. Chúng tôi bị khước từ việc tiếp cận và thực hành văn hóa cũng như việc nói ngôn ngữ của mình. Tổ tiên của chúng tôi đã bị tàn sát trong các vụ thảm sát.”
Việc mất đất và tài nguyên cũng như tác động của điều đó đối với các dân tộc của các Quốc gia Bản địa cho đến ngày nay là một phần quan trọng trong cuộc điều tra của Yoorrok.
Những người lớn tuổi đưa các ủy viên đến Kurtonitj gần đó - cho họ xem những cái bẫy lươn cổ xưa và một cây hun khói, nơi người Gunditjmara chế biến lươn để bảo quản.
Khu vực này của Victoria đặc biệt có ý nghĩa đối với bằng chứng của ủy ban, vì thị trấn Portland gần đó là nơi định cư lâu dài của người châu Âu đầu tiên ở tiểu bang này.
Các ủy viên cũng được xem địa điểm xảy ra vụ thảm sát Convincing Ground, địa điểm thảm sát đầu tiên được ghi nhận ở Victoria.
"Tại đó, những người săn cá voi châu Âu đã sử dụng súng của họ để ngăn cản người Kilcarer Gundidj tiếp cận nguồn tài nguyên của chính họ, điều mà họ đã làm hàng nghìn năm trước."]]
Các phiên điều trần nói lên sự thật ở Yoorrook là quy trình chính thức đầu tiên thuộc loại này ở Úc, có nhiệm vụ điều tra những bất công trong lịch sử cũng như những bất công đang diễn ra đối với người dân bản địa Victoria.
Dì Donna Wright, một thành viên của Hội đồng Người dân Đầu tiên của Victoria, cho biết ủy ban này có ý nghĩa to lớn đối với người của tộc bà và đặc biệt là gia đình bà.
"Chúng tôi là những chiến binh thời hiện đại hiện đang tiếp quản di sản đó, và đặc biệt là ở đây khi chúng tôi gánh chịu gánh nặng của thời thuộc địa, để nói về những bất công gây ra cho các thế hệ con cháu chúng tôi. Mẹ tôi đã bị đánh cắp khỏi cha mẹ ba ấy và bà đã không được lớn lên trong một mái nhà yêu thương, bà ấy đã bị bắt đi. Vì vậy, việc có mặt ở đây ngày hôm nay, có mặt tại phiên điều trần Yoorook là điều rất quan trọng đối với gia đình tôi - đặc biệt là cho mẹ tôi."
Bà nói rằng từ lâu Úc đã tôn vinh lịch sử thuộc địa của mình và các quy trình như những phiên điều trần này sẽ bảo đảm rằng người Úc có sự hiểu về sự thật và trung thực về lịch sử của họ.
["Ở vùng này của đất nước chúng tôi, có sự tôn vinh dành cho những kẻ thực dân đã cướp đất của chúng tôi, những vụ thảm sát, giết người, bạo lực vào thời kỳ đầu thuộc địa, bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em của chúng tôi. Và điều đó không ngăn cản chúng tôi, chúng tôi vẫn ở đây và chúng tôi vẫn đang chiến đấu."
Đây sẽ không phải là phiên điều trần duy nhất trên một Quốc gia Đầu tiên trong cuộc điều tra Yoorrok.
Bộ trưởng nguồn nước của tiểu bang sẽ đưa ra bằng chứng cho cuộc điều tra ở Robinvale trên sông Murray và Thủ hiến tiểu bang Victoria Jacinta Allan sẽ đưa ra bằng chứng ở Quốc gia Wurundjeri trên vùng đất trước đây là một phần của Phái bộ Thổ dân Coranderrk.
Đây sẽ là lần đầu tiên thủ hiến xuất hiện với tư cách nhân chứng tại một ủy ban.
