Được quảng cáo là ‘Một trò chơi không giống ai, ở một nơi chẳng giống ai’, thế nhưng Đại hội Thể thao Khối Thịnh Vượng Chung 2026 của Victoria không còn nữa.
Thủ hiến Daniel Andrews cho biết, chi phí ước tính đã tăng lên ít nhất 6 tỷ đô la và có thể còn cao hơn.
Ông nói rằng, sự kiện này không còn khả thi nữa.
"6 đến 7 tỷ là thực sự quá nhiều cho một sự kiện thể thao kéo dài 12 ngày".
"Tôi sẽ không lấy tiền ra khỏi bệnh viện và trường học, để tài trợ cho một sự kiện có chi phí gấp ba lần, so với ước tính và ngân sách năm rồi".
"Liên quan đến vấn đề nầy từ đây, Thế vận hội sẽ không tiến hành ở Victoria vào năm 2026", Daniel Andrews.
Được biết quyết định này được đưa ra, chỉ 15 tháng sau khi Victoria bắt tay tổ chức Đại hội, với mô hình đa thành phố đầu tiên thuộc loại này, tại các trung tâm khu vực như Geelong, Ballarat, Bendigo, Gippsland và Shepparton
Chính quyền tiểu bang đã dự trù chi 2 đến 6 tỷ đô la trong ngân sách cho sự kiện này.
Thế nhưng tiểu bang đang vật lộn với khoản nợ lớn sau COVID-19 và không đủ khả năng chi trả cho mức giá tăng lên.
Thủ Hiến cho biết, chính phủ của ông hiện đang trong quá trình chấm dứt Thỏa thuận Tổ Chức và đàm phán bất kỳ chi phí dàn xếp nào.
"Hãy xem, tôi đã thực hiện rất nhiều cuộc gọi khó khăn, rất nhiều quyết định trong công việc này và đây không phải là một trong số họ".
"Thành thật mà nói, 6 đến 7 tỷ đô la cho một sự kiện thể thao kéo dài 12 ngày, chúng tôi không làm điều đó".
"Đó không đại diện cho giá trị đồng tiền, mà là tất cả chi phí và không có lợi ích", Daniel Andrews.
Quyết định này đã khiến những người liên quan đến Đại hội quay cuồng trong bối rối.
Giám đốc điều hành của Commonwealth Games Australia là Craig Phillips cho biết, ông chỉ biết được vài giờ trước khi quyết định được công bố.
"Thông báo cuả chính phủ Victoria đưa ra hôm nay quả là quá thất vọng đối với chúng tôi".
"Đó là một sự thất vọng toàn diện cho các vận động viên, cộng đồng chủ nhà hào hứng, những người Úc thuộc các quốc gia đầu tiên, những người sẽ là trung tâm của Thế vận hội và hàng triệu người hâm mộ, sẽ đón nhận Thế vận hội trên sân nhà tại Úc ", Craig Phillips.
Ông Phillips cho biết, tổ chức này đã đàm phán với Chính phủ về các biện pháp để giảm chi phí, chẳng hạn như chuyển một số sự kiện, hoặc thậm chí toàn bộ Đại hội - đến Melbourne.
Thế nhưng ông nói rằng Chính phủ không muốn nghe điều đó.
Bây giờ ông đang đặt câu hỏi về việc tính toán chi phí của chính phủ.
"Các tác động chi tiết về ngân sách được công bố hôm nay, đã không được trích dẫn hoặc thảo luận, trước khi được thông báo về quyết định của Chính phủ vào đầu ngày hôm nay".
"Theo chúng tôi, chi phí vượt mức đã nêu là một sự phóng đại thô thiển và không phản ánh chi phí hoạt động, được trình bày cho ban tổ chức Victoria 2026 gần đây, nhất là vào tháng 6 năm nay", Craig Phillips.
Trong khi đó Lãnh tụ đối lập tiểu bang Victoria John Pesutto nói rằng, quyết định của chính phủ đã làm tổn hại nặng nề đến danh tiếng của Victoria, như một tiểu bang nổi tiếng thể thao tuyệt vời.
"Hôm nay Daniel Andrews và Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Phụ Trách Thế vận hội Khối thịnh vượng chung Jacinta Allan, đã làm bẽ mặt người dân Victoria, họ đã phản bội cả Victoria".
"Daniel Andrews và Jacinta Allan đã cho thấy rằng dưới thời họ, uy tín của Victoria đã tan vỡ".
"Thiệt hại mà việc hủy bỏ các trò chơi của Khối thịnh vượng chung ở Victoria, sẽ gây ra cho danh tiếng của chúng ta như là một địa điểm chính, cho các sự kiện toàn cầu đã bị vùi dập ngày hôm nay".
"Thiệt hại đối với danh tiếng của chúng ta, sẽ sâu sắc và nó sẽ còn lâu dài nữa", John Pesutto.
Được biết có khoảng 440 vận động viên Úc sẽ thi đấu tại Đại hội Thể Thao Khối Thịnh Vượng Chung năm 2026.
Tương lai của họ bây giờ là dưới một đám mây mù.
Ủy ban Thể thao Úc cho biết, Đại hội Thể Thao 2026 là bước đệm quan trọng đối với nhiều người cho Thế vận hội Olympic và Paralympic Los Angeles 2028.
Các môn thể thao khác, bao gồm bóng rổ và squash chỉ dành riêng cho Đại hội Thể thao Khối thịnh vượng chung và không được bao gồm ở cấp độ Olympic, khiến chúng trở thành một sự kiện quan trọng trong lịch thi đấu.
Vận động viên đi bộ đường trường người Úc là Jemima Montag đã nói với đài ABC rằng, Đại hội địa phương rất quan trọng.
"Điều quan trọng đối với chúng tôi, là có cơ hội có được các khán giả nhà".
"Thật tốn kém cho bạn bè và gia đình, bay ra nước ngoài để xem chúng tôi thi đấu, vì vậy đây có thể là cơ hội một lần trong đời cho họ, những người đã bỏ ra rất nhiều tiền, thời gian và công sức trong sự nghiệp của chúng tôi".
"Đối với chính mình, tôi thực sự đam mê truyền cảm hứng cho thế hệ tiếp theo hoạt động và tôi nghĩ đó là một mất mát lớn lao", Jemima Montag.
Thế nhưng quyết định này đã vấp phải nhiều phản ứng trái chiều hơn ở các khu vực và vùng miền của tiểu bang Victoria.
Các thành phố chủ nhà đã được hứa hẹn, nâng cấp cơ sở thể thao lớn hơn và một sự thúc đẩy lớn lao cho việc làm và du lịch.
Để xoa dịu sự thất vọng cho những khu vực đó, chính phủ đã hứa 2 tỷ đô la đã cam kết, giờ đây sẽ được sử dụng cho một biện pháp thay thế, để tôn vinh nhiều lợi ích mà Đại hội được cho là, mang lại cho các khu vực và vùng miền.
Điều đó bao gồm nâng cấp cơ sở hạ tầng thể thao và kế hoạch nhà ở xã hội, cũng như nhà ở với giá cả phải chăng, trị giá 1 tỷ đô la.
Thị trưởng Ballarat là Des Hudson cho biết, ông được cam kết rằng chính phủ Tiểu bang thực hiện đúng lời hứa.
"Chúng tôi sẽ thích nghi, sẽ xoay sở và hoàn toàn có thể tiến về phía trước".
"Như tôi đã nói trước đó, mức đầu tư mà Ballarat sẽ nhận được gần như là cơ hội một lần trong một thế hệ, nơi số tiền tài trợ đáng kể như vậy, hơn 150 triệu đô la cho riêng Thế vận hội Khối thịnh vượng chung sẽ được giao".
"Nếu phải tự vận động hành lang cho chính quyền tiểu bang và liên bang cho các dự án đó, chúng tôi sẽ mất nhiều chu kỳ bầu chọn để có được loại đầu tư đó".
"Vì vậy một sự kiện thể thao kéo dài 12 ngày sẽ không xảy ra, nhưng một di sản lâu dài sẽ mang lại cho chúng ta cơ hội trong nhiều thập niên tới, hoàn toàn nằm trên bảng vẽ và vẫn sẽ được thực hiện", Des Hudson.
Tất nhiên lý do không thực sự mang tính thể thao, mà là ngoại giao, ngữ điệu và con người với mọi người, David Rowe.
Nay tổ chức Commonwealth Games Australia hiện đang tìm kiếm các thành phố tổ chức khác, với các nhà lãnh đạo ở Tây Sydney và Perth, trong số những nơi giơ tay lên để chấp nhận.
Thế nhưng chính phủ New South Wales, Tây Úc và Nam Úc, đều loại trừ khả năng đóng vai tiểu bang chủ nhà.
Thủ hiến Tây Úc là ông Roger Cook đã gọi sự kiện này, là ‘tốn kém một cách tệ hại’ và ủng hộ quyết định của người đồng cấp Victoria.
"Chúng tôi sẽ không đấu thầu cho Đại hội Thể thao Khối thịnh vượng chung và phân tích của chúng tôi phù hợp với phân tích của Chính phủ Victoria".
"Trong đó, điều này sẽ tốn một số tiền đáng kể và mang lại rất ít lợi tức cho khoản đầu tư đó, qua việc cung cấp một lượng đường đắt tiền cho một lễ hội thể thao kéo dài 212 ngày".
"Những gì tôi muốn thấy ở Tây Úc, là tiếp tục đầu tư vào các trường học và bệnh viện của chúng tôi và bảo đảm Tây Úc là một nơi tuyệt vời để sống”, Roger Cook.
Trong khi đó ông David Rowe là giáo sư danh dự tại Viện Văn hóa và Xã hội tại Đại học Western Sydney nói rằng, bây giờ có thể là một cuộc săn lùng để tìm một chủ nhà mới phụ trách.
"Nếu có tiền dư thừa để ném đi, thì bạn sẽ không kiếm được tiền từ nó, điều đó khá chắc chắn".
"Vì vậy sau đó câu hỏi là, ai sẽ trả tiền cho nó?. Ý tôi là thông thường những sự kiện như vậy, được trả rõ ràng từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm một số nguồn lực tư nhân và chính phủ ở các cấp khác nhau, nhưng chủ yếu là ngân sách chung".
"Bây giờ đó có thể không phải là lời kêu gọi phổ biến về mặt chính trị bởi vì bạn biết đấy, rõ ràng chúng ta đang ở giữa thời kỳ tài chính khó khăn”, David Rowe.
Được biết Úc đã từng tổ chức Đại hội Thể thao Khối thịnh vượng chung 5 lần trước đây, bao gồm cả thành công tại Melbourne vào năm 2006.
Thế nhưng sự ra đi gây sốc của Victoria, không phải là không có tiền lệ ở những nơi khác.
Vào năm 2022, thành phố Birmingham của Anh đã phải tuyên bố nhận tổ chức vào phút chót, sau khi quyền tổ chức bị tước khỏi Durban ở Nam Phi, do một loạt thời hạn bị bỏ lỡ và các vấn đề tài chính.
Một số nhà phê bình hiện cáo buộc Chính phủ Victoria đã ‘giết chết’ Đại hội Thể thao Khối thịnh vượng chung.
Ông David Rowe nói rằng, đó có thể là tuyên bố quá mức hay đại ngôn, cho đến bây giờ.
"Tôi cho rằng đây là một sự kiện quan trọng, nếu bạn định duy trì dấu vết hoặc di sản của thể chế này, hãy cố gắng xây dựng lại nó, cấu hình lại nó, thì một sự kiện như Đại hội Thể thao Khối thịnh vượng chung là một loại đại diện trực tiếp và sôi động của Khối thịnh vượng chung".
"Vì vậy nếu nó tồn tại, thật tốt khi có một lý do để làm như vậy".
"Tất nhiên lý do không thực sự mang tính thể thao, mà là ngoại giao, ngữ điệu và con người với mọi người", David Rowe.
