"Kỷ niệm đẹp nhất, là anh ấy là bạn thân nhất của tôi. Không chỉ là một người anh em, anh ấy còn là bạn thân nhất của tôi, khi anh ấy mất. Tôi mới 13 tuổi khi anh ấy mất, nhưng anh ấy từng là một người bạn tri kỷ và tôi thường đi khắp mọi nơi cùng anh ấy”, John Santi.
Đó là John Santi, nói về kỷ niệm với một người anh trai được yêu thương hết mực.
"Chúng tôi đã có những khoảng thời gian vui vẻ, mặc dù tôi còn rất nhỏ. Chúng tôi thường đi chơi bowling, đi xem phim và những việc tương tự cùng nhau. Ngay cả khi có bạn gái, anh ấy vẫn đưa tôi đi cùng”, John Santi.
Nhiều thập niên sau, nỗi đau vẫn còn nguyên vẹn đối với John Santi.
"Vì anh ấy mới 19 tuổi khi mất... vâng, tôi nhớ anh ấy rất nhiều”, John Santi.
Được biết anh trai của John là Tony Santi, đã qua đời trong một vụ tai nạn xe mô tô ở Tasmania ,vào những năm 1970.
Nhưng năm nay, nỗi đau lại ùa về với John và gia đình anh.
Đó là lúc họ phát hiện ra não của anh trai ông đã bị lấy đi mà không có sự đồng ý, trong một cuộc khám nghiệm tử thi sau khi người anh qua đời và được lưu giữ như một phần, của bộ sưu tập tại Bảo tàng Rodda thuộc Đại học Tasmania.
"Một trong những công việc khó khăn nhất là phải chôn cất lại ông ấy, vì vậy ông ấy đã được chôn cất lại 2 lần. Sau 50 năm, tôi phải chôn lại phần cơ thể của ông ấy. Chuyện đó xảy ra khoảng 3 tuần trước. Chúng tôi đã đến và chôn cất nó cùng với ông ấy. Đó là điều mà chúng tôi không bao giờ nên làm”, John Santi.
Anh trai của John Santi, không phải là người duy nhất bị đối xử theo cách này.
Một cuộc điều tra pháp y của Tasmania gần đây đã công bố báo cáo cuối cùng, xác nhận 177 mẫu vật đã được bảo tàng lưu giữ, mà không được phép.
Báo cáo nêu rõ rằng, các mẫu vật của con người đã được Đại học Tasmania thu thập, và trong một số trường hợp được trưng bày công khai, trong nhiều thập niên mà không có sự đồng ý, hoặc hiểu biết của gia đình.
Viện bảo tàng đã thu thập hài cốt, từ các cuộc khám nghiệm tử thi pháp y, từ năm 1966 đến năm 1991, cho mục đích giảng dạy và nghiên cứu.
Meg Webb là dân biểu Độc lập, của đơn vị Nelson tại Tasmania.
Bà cho biết, văn phòng của bà đã được một số gia đình Tasmania nói rằng, họ bị ảnh hưởng bởi tình huống này và đã liên lạc.
"Họ đã bị tổn thương trở lại, vì hoàn cảnh cái chết của người thân, thường rất đau thương và khó chịu ngay từ đầu, điều này đã khơi lại tất cả những điều đó trong họ. Sau đó, việc phải trải qua một quy trình chính thức để xác định xem, họ có phải là người thân chính xác hay không, rồi lại phải sắp xếp những gì sẽ xảy ra với hài cốt của người thân, thực sự rất mệt mỏi. Tôi thực sự cảm thông cho những gia đình Tasmania đó và tôi không nghĩ rằng, chúng ta đã đi đến hồi kết của quy trình này, vì tôi không nghĩ chúng ta đã đạt được trách nhiệm giải trình thích đáng, về cách thức và lý do tại sao điều này xảy ra”, Meg Webb.
Được biết cuộc điều tra, do giám định viên Simon Cooper dẫn đầu, phát hiện ra rằng việc xử lý hài cốt không tuân thủ các tiêu chuẩn quốc gia, mà theo ông, đã được thiết lập vào năm 2002, nhưng không được chính quyền Tasmania thực hiện.
Giám định viên Simon Cooper cho biết, dường như các giám định viên trước đó không biết rằng, các mẫu vật đã được phân phối cho bảo tàng.
Ông nói thêm rằng, việc phát hiện muộn màng là hài cốt người đã bị lấy đi, trong quá trình khám nghiệm tử thi mà không được trả lại thi thể, đã gây ra nỗi đau và sự phẫn nộ cho nhiều gia đình.
Dường như một nhà nghiên cứu bệnh học pháp y đã qua đời, Tiến sĩ Royal Cummings, đã cung cấp hầu hết các mẫu vật cho bảo tàng, cùng với một số người tiền nhiệm và kế nhiệm của ông, cũng tham gia vào hoạt động này.
Trong phần kết luận của báo cáo, điều tra viên Cooper cho biết.
"Việc lưu giữ hài cốt người, mà không có sự chấp thuận của gia đình, cơ quan điều tra, hay thậm chí là sự hiểu biết, là một hành vi mang tính lịch sử, không phù hợp và vi phạm các tiêu chuẩn và giá trị đương đại. Theo tôi, thật khó có thể tưởng tượng được rằng điều đó sẽ xảy ra nữa, mặc dù việc hành vi này đã kéo dài trong một thời gian dài và chỉ mới kết thúc gần đây, cũng gần như không thể tưởng tượng được”, Simon Cooper.
Bà Webb cho biết, bà đã viết thư cho Bộ Trưởng Tư pháp Tasmania, để yêu cầu hai điều cụ thể.
"Một là lời xin lỗi của tiểu bang, đối với các gia đình Tasmania bị ảnh hưởng bởi tình huống này, và cam kết tiếp tục điều tra bất kỳ hành vi vi phạm pháp luật nào xảy ra trong quá trình này, để chúng tôi có thể biết về bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào cần phải chịu trách nhiệm, vì đã vi phạm pháp luật ở đây. Tôi nghĩ rằng, đó là điều mà các gia đình bị ảnh hưởng xứng đáng được biết và sẽ là một kết thúc thích hợp cho tình huống này”, Meg Webb.
Được biết những hài cốt được đề cập, đã bị đưa ra khỏi nơi trưng bày công cộng, vào năm 2018.
Trong khi đó văn phòng giám định tử thi đã mất nhiều năm, để đối chiếu hồ sơ để xác định nguồn gốc của chúng.
Vào tháng 1, tên của 126 người có mẫu vật đã được xác định, đã được công bố trực tuyến và các thành viên gia đình được khuyến khích liên lạc.
Việc giám định tử thi cho biết, 100 mẫu vật đã được xác định và xử lý, theo nguyện vọng của các gia đình.
Tiến sĩ Sally Wasef là nghiên cứu viên pháp y về Cổ sinh vật học, tại Đại học Công nghệ Queensland.
Bà cho biết, các tổ chức hiện cần được cấp phép đạo đức và giấy phép rõ ràng, để tiếp nhận hài cốt người, nhưng điều này không phải lúc nào cũng đúng.
"Tôi nghĩ thông lệ ngày xưa là, mọi người nghĩ rằng họ có thể giữ lại một số hài cốt, vì chúng là hài cốt thuộc địa, hoặc không xác định được danh tính. Điều đó sẽ cho họ quyền giữ chúng, cho mục đích nghiên cứu khoa học. Tôi nghĩ họ có thể tự biện minh rằng, họ đang mang lại lợi ích cho cộng đồng và về căn bản họ không gây hại gì, khi cho phép sinh viên y khoa hoặc các nhà nghiên cứu khác thử nghiệm, để tìm ra phương pháp chữa trị, hoặc tìm hiểu sâu hơn về bệnh tật hoặc nguyên nhân tử vong. Ngay cả khi đó là ý định tốt, thì đó cũng không phải là cách làm đúng đắn, vì nó phi đạo đức”, Sally Wasef.
Tiến sĩ Wasef cho biết, hiện nay đã có các tiêu chuẩn quốc gia rõ ràng được ban hành vào năm 2001, về cách thức lấy hài cốt người cho nghiên cứu y tế.
"Hầu hết các trường đại học hiện nay đều có cái gọi là trại xác, về căn bản là một địa điểm cụ thể bên trong trường đại học, nơi lưu giữ những thi thể được người đã qua đời, hiến tặng cho mục đích nghiên cứu. Họ thực hiện tất cả các nghiên cứu, dựa trên những hài cốt được hiến tặng cho mục đích này”, Sally Wasef.
Tiến sĩ Wasef cũng hợp tác chặt chẽ với các cộng đồng bản địa, giúp họ xác định danh tính hài cốt bị đánh cắp, trong những thập niên và thế kỷ trước, vốn là thời điểm mà các hoạt động như vậy còn phổ biến.
Giống như John Santi, Tiến sĩ Wasef cho biết các cộng đồng bản địa bị ảnh hưởng, muốn thấy tổ tiên của họ được an nghỉ vĩnh viễn.
Nhiều hài cốt trong số đó vẫn đang được lưu giữ, tại các bảo tàng ở Úc và các nơi khác trên thế giới.
"Người Úc bản địa tin rằng, hài cốt sẽ không được an nghỉ, nếu chúng ở sai quốc gia, nghĩa là bạn phải xác định chính xác, cộng đồng mà bạn sẽ trả lại những hài cốt đó”,Sally Wasef .
Tiến sĩ Wasef cho biết, việc thu thập hài cốt trái phép, dù là của người thân hay của những người đã chết hàng ngàn năm, không chỉ là vấn đề pháp lý và đạo đức.
Bà tin rằng, đối với một số cá nhân và nền văn hóa, đó cũng là một vấn đề tâm linh.
"Tôi là người gốc Ai Cập và tôi cảm thấy đau lòng, mỗi khi thấy xác ướp được trưng bày, vì điều này đi ngược lại mục đích của việc ướp xác. Ướp xác được cho là để mang lại cho người chết một cuộc sống mới, vậy mà chúng ta lại đưa họ ra khỏi nơi chôn cất và trưng bày. Đó là cảm tưởng của tôi, mỗi khi thấy những xác ướp được trưng bày”, Sally Wasef.
Gần gũi hơn, dân biểu độc lập Meg Webb muốn nói rằng báo cáo của điều tra viên, thực sự chỉ là điểm khởi đầu để điều tra sâu rộng hơn, về những gì đã xảy ra ở Úc.
"Có lẽ cần phải có một cuộc đánh giá toàn diện ở mọi tiểu bang của Úc để xem, liệu có còn trường hợp nào xử lý và lưu trữ không đúng cách, có thể là trưng bày hài cốt mà không có sự đồng ý hay không, để thực sự tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến điều đó và đưa ra các biện pháp, để bảo đảm điều đó không thể xảy ra nữa”, Meg Webb.
Còn ông John Santi cũng muốn thấy nhiều hành động hơn nữa được thực hiện, để bảo đảm mọi người không phải trải qua, những gì đã xảy ra với gia đình ông.
"Tôi rất mừng vì bố mẹ tôi đã qua đời lâu rồi, để họ không phải trải qua tất cả những điều này", John Santi.
Trong khi đó Viện trưởng phụ trách Y tế của Đại học Tasmania, Giáo sư Graeme Zosky, đã phát biểu trong một tuyên bố rằng, trường vô cùng xin lỗi về nỗi buồn và sự tổn thương, mà các thành viên gia đình bị ảnh hưởng phải chịu đựng.
Các nhân viên của trường, cũng đã gặp gỡ trực tiếp nhiều gia đình để tìm kiếm thêm thông tin, và trường cũng đang xem xét kỹ lưỡng báo cáo của điều tra viên, để quyết định các hành động tiếp theo.
READ MORE
SBS Việt ngữ
