Nom tswv Suav tau cej luam qhia rau hnub zwj Teeb (Thursday) zwj thaj tim 23 January 2020 dhau los tias tau muaj thawj tug neeg tsis nyob ntawm xeev Hubei, uas yog ib lub xeev xub muaj cov kab mob muaj ntsis zoo li cov kab mob SARS uas kis tshiab ntawm lub xeev no tau tas sim neej lawm.
Mloog tau zaj xov xwm tshab txhais tias cov kab mob coronavirus yog kab mob dab tsi tau ntawm no.
READ MORE

Coronavirus explainer
Tus coj tswj kev noj qab haus huv nyob sab qaum teb xeev Hebei uas npuab tuam ceeb Pemceeb (Beijing) tau qhia rau hauv ib cov ncauj lug tias, tus neeg hnoob nyoog 80 tau tas sim neej rau hnub zwj Feej (Wednesday 22 January 2020) lawm, tab sis twb yog txog rau hnub zwj Teeb mam paub meej tias tus neeg no tas sim neej los ntawm cov kab mob novel coronavirus no. Ces thiaj ua rau muaj neeg tas sim neeg ntau tuaj ntxiv txog li 18 leej ntawm teb chaws Suav lawm.
Tsoom hwv Australia thiab tej chaw tswj kev noj qab haus huv tau ua dab tsi los daws cov teeb meem kab mob coronavirus no lawm.
Tau muaj tej xwm txheej no tshwm sim tom qab uas Suav tau txwv nws cov pej xeem 20 roob (million) tus ntawm lub xeev Hebei uas ntseeg tias yog thaj chaw xub muaj cov kab mob no sib kis, ces thiaj tau ua rau nom tswv txwv tsis pub tej dav hlau, tsheb ciav hlau mus rau los yog tawm ntawm lub xeev no, kom thiaj li muaj peev xwm tswj tau cov kab mob no hauv Suav teb tab sis yeej tau kis mus rau ntau lub teb chaws lawm thiab.
Txij tau muaj cov kab mob no sib kis ntawm ib lub khw muag seafood thiab tej tsiaj ntawm plawv nroog Wuhan, ces tus kab mob no twb tau kis rau ntau puas leej uas yeej txheeb tau tais muaj neeg raug ntsuam tau tus mob no mus txog rau teb chaws Meskas lawm thiab.
Vim nom tswv Suav xav los tswj kom tej kab mob no txhob kis thoob Suav tuam tshoj, ces tuam ceeb Pemceeb thiaj tau ncua tej koom txoos neeg tuaj sib sau coob rau ntawm tej tsev teev hawm rau Suav lub caij so xyoo tshiab (Chinese Lunar New Year 2020), thiab yuav muab Suav lub nroog txwv (Forbidden City) kaw txij hnub zwj Cag (Saturday) zwj thaj tim 25 January 2020 no mus lawm thiab.
Tej kev thiab kiabkhw hauv plawv nroog Wuhan ntawm xeev Hebei kuj ntsiag to lawm xwb tom qab nom tswv Suav tau qhia kom tej neeg zejzog 11 million tus uas txheeb tau tias muaj neeg ntau tus tau tus mob no tsis txhob tawm ntawm lub nroog no mus rau lwm qhov chaw.
Yog li ntawd thiaj tau muab tej tsheb ciav hlau, dav hlau thiab tej kev tsheb uas yuav caij los yog yas tawm ntawm lub nroog no mus kaw tas tib si lawm, thiaj ua rau muaj neeg tshai thiab txhawj xeeb tias tsam ho muaj teeb meem rau tej neeg raug txwv tsis pub tawm mus rau qhov twg no.

Travelers at Hankou Railway Station in Wuhan in southern China's Hubei province. Source: AP
"Peb mloog tau tias ntshe lub ntiaj teb no yuav kawg lawm," raws li tau muaj ib tug neeg ntawm lub nroog Wuhan tau sau ntawv rau hauv nws phau Weibo account uas muaj ntsi zoo li yam li cov teb chaws vam meej cov Twitter account ntawd tau qhia, tsis tas li no los tseem tau qhia txog lawv cov kev txhawj xeeb tias tsam tsis muaj zaub mob txaus noj thiab tsis muaj tshuaj los tua tej kab mob no.
Tom qab tau ntau teev uas nom tswv Suav tau txwv tej neeg tsis pub tawm ntawm lub nroog Wuhan mus rau lwm qhov chaw lawm, tej nom tswv ntawm lub nroog Huanggang muaj pej xeem 7.5 million tus uas nyob ze kuj tau qhia tias lawv tau muab tej public transport thiab tej tsheb ciav hlau ncua tsis siv txij ib tag hmo lawm thiab, ntxiv ntawd los nom tswv tseem tau qhia kom tej neeg txhob tawm ntawm lub nroog no mus rau lwm qhov chaw tshiab. Tsis tas li no los txhua txhua cov chaw saib yeeb yaj duab, siv internet thiab tej kiabkhw loj los yeej raug kaw tib si lawm thiab.
Ezhou yog ib lub nroog ntawm xeev Hubei uas muaj neeg nyob txog li 1.1 million tus los kuj tau qhia tias twb tau muab nws tej chaw caij tsheb ciav hlau kaw rau thaum ntxov hnub tim 24 January 2020 no lawm thiab.
Ntxiv ntawd tseem muaj 3 lub nroog ntawm lub xeev no nrog rau lub nroog Lichuan uas muaj neeg nyob txog 1 million tus los kuj tau txwv tsis pub tej neeg mus siv cov public transport thiab tej kev thiab.
Nomtswv Suav cov chaw nthuav xov xwm CCTV kuj tau cej luam tias tsoom hwv yuav tshwm nyiaj 1 billion RMB ($210 million AUD) coj los "tiv thaiv thiab tswj" cov kab mob sib kis ntawm lub ceev no.

The body temperature of a passenger is checked at an expressway toll gate in Wuhan Source: EPA
Tsis muaj neeg taug kev
Tsim nyog yuav muaj neeg coob ntom ntsi mus sib nroog Wuhan tej chaw caij tsheb ciav hlau thiab tej tshav dav hlau rov qab mus xyuas lawv tsev neeg tab sis hnub Thursday tim 24 January 2020 no tej chaw li hais no ntsiag to xwb yeej tsis tshua muaj neeg taug kev mus los li.
Wang Xiaodong uas yog xeev Hubei tus Governor tau qhia rau CCTV tias ''yog ib cov kev txiav txim siab nyuaj heev'' los muab lub nroog no kaw tsis pub neeg tawm los yog mus rau lub nroog no. Tab sis tej neeg nyob ntawm lub nroog Wuhan no yeej txais siab pom zoo ua raws li nom tswv cov kev txwv no thiab.
Shi Chenwei uas yog ib tug neeg tsav tsheb tau qhia rau AFP tias "Cov kab mob ntsws tshiab no yog peb tus yeeb ncuab tshiab."
Tsuas muaj qee tus neeg thiaj mus taug kev ntawm lub nroog no xwb tab sis lawv yuav tsum tau looj hnab khwb qhov ntswg raws li tus ceev xwm tau ceeb toom.

Empty vegetable stalls in a market is seen as people stock up on food due to the coronavirus outbreak in Wuhan Source: EPA
Twb muaj tej neeg coob tshaj li 570 leej tau tus mob no thoob teb chaws Suav lawm-- tab sis feem ntau yog cov nyob ntawm lub nroog Wuhan, uas muaj ib lub khw muaj tej tsiaj nruab nrag txhaum cai uas lawv ntseeg tias yog thaj chaw xub kis cov mob novel coronavirus no.
Ces cov kab mob muaj ntsis zoo li cov kab mob SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) thiaj tau ua rau tej neeg txhawj xeeb heev vim yeej tau ua rau neeg txog li ntawm 650 leej ts sim neej ntawm Suav av loj thiab Hong Kong rau xyoo 2002-2003 dhau los lawm.
Tau muaj kev txheeb tau tias txheeb tau thawj tug neeg tau tus mob coronavirus tshiab no rau hnub tim 31 December 2019 dhau los, thiab txij ntawd los ces txheeb tau tias muaj neeg tau tus mob ntawm ntau lub nroog thiab ntau lub teb chaws li Hong Kong, Macau, Taiwan, South Korea, Japan, Thailand thiab teb chaws Amesliskas (United States). Tsis tas li no los kuj tau muaj teb chaws Nyab laj thiab Singapore los yeej tau qhia tias txheeb tau thawj tug neeg tau tus mob rau hub Thursday tim 23 January 2020 dhau los no lawm thiab. Teb chaws Phillippines los tseem sam sim tshuaj ntsuam xyuas cov mob no thiab. Nom tswv teb chaws Australia thiab Meskas los kuj tau los teeb tej chaw los tshuaj ntsuam tej mob no ntawm tej tshav dav hlau tseem ceeb seb puas muaj tej neeg tau tus mob no thiab.
Txwv tsis pub neeg tawm mus rau lwm qhov chaw
Vim yuav muaj neeg ntau roob tus ncig mus los thoob teb chaws Suav rau lub limtiam yuav ua Suav lub xyoo tshiab Lunar New Year no thiab, ces Suav lub koom haum tswj kev noj qab haus huv thiaj tau qhia rau hnub Wednesday dhau los tias tau siv ib cov tswv yim los tswj thiab tiv thaiv tej mob no kom thoob plaws teb chaws Suav li txwv tsis pub neeg caij dav hlau mus tsaws los yog ya tawm, tsis pub neeg caij tsheb ciav hlau mus rau los yog tawm ntawm lub nroog no, thiab tseem yuav tsuag tshuaj tua kab mob rau tej chaw no thiab tso cua tshuab hloov tej cua tshiab ntawm tej tshav dav hlau, tej chaw nres tos tsheb me, sab hauv tej dav hlau thiab tej tsheb ciav hlau tib si thiab.
Wuhan lub chaw tswj cov kab mob virus tau qhia tias yuav siv cai los ceev tej neeg tshuaj ntsuam tus mob thiab tsis pub tej neeg mus rau lwm qhov chaw kom thiaj tswj tau tej kab mob no txhob kis rau lwm qhov raws li xov xwm ntawm nom tswv xeev tau qhia.
Tsis tas li no Suav cov nom tswv tswj tej tuam txhab dav hlau kuj tau qhua hu kom tej tuam txhab no txhob ya ntau fij dav hlau mus rau lub nroog Wuhan, thiab qhia tias twb tau muab cov fij dav hlau 288 fij uas yuav ya tawm ntawm lub nroog no ncua tag rau hnub Thursday sawv ntxov tsis pub ya tawm lawm thiab.
Txawm tias tau txwv tsis pub tej dav hlau thiab tej tsheb ciav hlau tawm ntawm lub nroog Wuhan no mus los kuj tseem tso cai rau tej dav hlau thiab tej tsheb ciav hlau mus tau rau lub nroog Wuhan no thiab, tab sis yeej tsis muaj tej yuaj (tickets) rau tej neeg caij tsheb hauv tej vam sab ntawm ntau tej nroog caij mus rau lub nroog Wuhan li thiab tsuas muaj cov fij dav hlau tsawg tsawg rau tej neeg siv rau 2-3 hnub ntxiv no xwb.

Medical staff in Wuhan, China take a patient suspected of carrying a new corona virus into hospital. Source: EPA/STRINGER CHINA
Tom Solomon uas yog ib tug zeskais (Professor) ntawm txhooj faj lem University of Liverpool tau ceeb toom tias ''kuj yuav muaj tau teeb meem rau cov kev txwv tsis pub tej neeg tawm mus rau lwm qhov tau thiab, vim rau qhov yuav ua rau tej neeg ceeb thiab tau ntshai loj heev ces yuav ua rau tej neeg nrhiav lwm txoj xub ke khiav tawm."
Tseem tsis tau paub meej tseeb tias yog dab tsi kis tus mob no
Nom tswv Suav tej neeg tswj kev noj qab haus huv kuj xav thiab ntseeg tias tej zaum tus mob no kis los ntawm lub khw muag tej tsiaj nruab nrag ntawm lub nroog Wuhan ntawm xeev Hubei.
Thiab ntiaj teb lub koom haum tswj kev noj qab haus huv (World Health Organisation-WHO) kuj tau qhia meej tseeb tias tus kab mob virus no muaj peev xwm sib kis tau ntawm ib tug neeg uas mob mus rau lwm tus tsis mob tau thiab yog tias nyob ze tus neeg tau tus mob no. Hos nom tswv Suav los kuj tau ceeb toom tias tsam tus mob no ho txuam txoov thiab kis loj tuaj ntxiv tau thiab.
Hnub Thursday tim 24 January 2020 dhau los nom tswv Suav kuj tau cej luam qhia tias tau muaj ntau caum tus neeg raug txheeb tau tias tau tus mob no lawm thiab tau qhia meej tias tamsim no muaj neeg Suav txog li 571 tug tau tus mob no lawm. Ntxiv ntawd los nom tswv tseem muab tej neeg Suav txog li ntawm 5,000 tus ceev tseg cia soj ntsuam seb ho puas tau tus mob no thiab. Tab sis tej kws tshawb fawb (scientists) ntawm lub teej kawm Imperial College ntawm tuaj ceeb London teb chaws Askiv yeej tau kwv yees tias muaj tej neeg Suav txog li ntawm 4,000 tus yeej tau tus mob coronavirus no ntawm lub nroog Wuhan no lawm.
Additional reporting: Reuters