ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၇သီ Hamas အတၢ်နုာ်လီၤဒုးတၢ်ဒီး ဖီၣ်ကမဲန့ၢ်ဝဲ ပှၤအံးစရ့ သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ခံနံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ခဲကနံၣ်အံၤ ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ထီၣ်ကွံာ်အီၤခဲလၢာ်လံန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ပျၢ်ထီၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်မၤအီၤခံဆီ, လၢအမ့ၢ် ပှၤပိာ်ခွါအဂၤ ၂ဝအံၤ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤဆူ ဂာ်တဲာ်ဂီၤ (Red Cross) အစုပူၤ ဒီးဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဆီတလဲဟ့ၣ်လီၤက့ၤအီၤဆူ အံးစရ့တၢ်ဒီသဒၢဝဲၤသုးကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်အစုပူၤ ဒ်သိးတၢ်ပာ်လီၤဃာ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ လၢတၢ်ကမၤကတၢၢ်ကွံာ် အံးစရ့—ဟါမါစ် တၢ်ဒုးအံၤန့ၣ်လီၤ.
Matan Zangauker အမိၢ် Einav Zangauker, အဲၣ်ဒိးထံၣ်ဝဲအဖိခွါလၢအကစၢ်နီၣ်ကီၢ် ဖဲလၢအဝဲကတိၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤဖဲတၢ်ဂီၤမူ လီအတၢ်ကိးအခါန့ၣ်လီၤ. အဝဲကတိၤတၢ်လၢဟ့းဘြူအကျိာ်ဒီးစံးဝဲဒၣ်, “ကစၢ်ယွၤန့ၣ်အစိကမီၤဒိၣ်မး, Matan, နဟဲက့ၤဘၣ်ဟံၣ်လံ, သုခဲလၢာ် န့ၣ် ဟဲက့ၤဘၣ်ဟံၣ်လံ, ယအဲၣ်နၤ. တၢ်ဒုးတၢ်ယာ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်, တၢ်ဒုးတၢ်ယာ်အံၤဝံၤလံ, ယတၢ်အိၣ်မူအံၤ, ယစံးဘျုးကစၢ်ယွၤ. နဟဲက့ၤဘၣ်ဟံၣ်လံ, နၤန့ၣ်နမ့ၢ်မိမိအတၢ်အိၣ်မူ, နဟဲက့ၤဘၣ်ဟံၣ်လံ. တၢ်ဒုးတၢ်ယာ် တအိၣ်လၢၤဘၣ်, တၢ်ဒုးတၢ်ယာ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်, အဝံၤလံ. ယတၢ်အိၣ်မူအံၤ, ယအဲၣ်နၤ, ယအိၣ်ခိးနၤ.”
ပှၤလၢတၢ်ဖီၣ်ကမဲအီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အမံၤဒီးအမဲာ်သၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဖျါဝဲဖဲအံးစရ့တၢ်လီၢ်ကိးပူၤဒဲး ဒီး မ့ၢ်ဝဲတၢ်အရ့ဒိၣ်တခါလၢအအိၣ်ဖဲပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်အခိၣ်နူာ် တၢ်ဆိကမိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ခိးတၢ် ၇၃၇သီသီဝံၤအလီၢ်ခံ ဖဲ Hostages Square ကမျၢၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တၢ်လီၢ်, လၢအအိၣ်ဖဲ Tel Aviv အပူၤန့ၣ်, ပှၤအံးစရ့လၢအကထိကလးအါမး ကွၢ်ကီဝဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲလၢတၢ်ကစီၣ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤအသးလၢ အဝဲသ့ၣ်တၢ်တၢ်ပျၢ်ထီၣ်အီၤလံတဘျီ, မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ပှၤအိၣ်ခိးကွၢ်လၢ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အသးဖှံလီၤကွံာ်န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဃးဒီး စံၣ်စိၤဒိၣ်အမုၢ်နံၤအံၤန့ၣ် အံးစရ့ ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် Benjamin Netanyahu စံးဝဲဒၣ် လၢဟ့းဘြူအကျိာ်ဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်အံၤမ့ၢ်စံၣ်စိၤဒိၣ်တၢ်ကဲထီၣ်သးတခါ လၢပှၤနီၤနီၤန့ၣ် နာ်ဝဲလၢအတကဲထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ပှၤဒုးတၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်နာ်အီၤ. ပှၤအါဒံအါဂၤဖဲပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအကျါန့ၣ်နာ်အီၤ. ဒီးယဲစ့ၢ်ကီးယနာ်အီၤ. ဖဲပသိးပကျါအံၤ တၢ်သးတလီၤပလိာ်ဃုာ်ဘၣ်အိၣ်အါမးန့ၣ် ယသ့ၣ်ညါ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့တနံၤအံၤ, ဒီး ခါဆူညါန့ၣ် ယမုၢ်လၢ်လၢ, ပအိၣ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢ ကပကွၢ်ကပၤကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ.”
အပူၤကွံာ်န့ၣ် ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဖီၣ်ကမဲအီၤ အဟံၣ်ဖိဃီဖိသ့ၣ်တဖၣ် ထီဘိန့ၣ် ပဲၤဖးနီၤဖးဝဲ အံးစရ့ ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် Benjamin Netanyahu လၢအမ့ၢ် ပှၤတဂၤလၢအမၤယံၤထီၣ်တၢ်ဒုးတၢ်ယာ် လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲး အတၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤလၢတၢ်ဖီၣ်ကမဲအီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကစးထီၣ် အဝဲသ့ၣ်တၢ်အိၣ်ဘှံး မၤန့ၢ်က့ၤတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါဖဲအံးစရ့ Rabin Medical Centre လၢ ကသံၣ်သရၣ် သရၣ်မုၣ်ဖးဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, သးဂ့ၢ်ဝီကသံၣ်သရၣ် သရၣ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီး တၢ်အီၣ်တၢ်အီဂ့ၢ်ဝီ ကသံၣ်သရၣ်သရၣ်မုာ်သ့ၣ်တဖၣ် ကအံးထွဲကွၢ်ထွဲအဝဲသ့ၣ် တုၤလၢအဝဲသ့ၣ်တၢ်လိၣ်ဘၣ် လၢပှဲၤတစုန့ၣ်လီၤ.
သရၣ်ဒိၣ်စိ Noa Eliakim-Raz စံးဝဲဒၣ် လၢပှၤတနီၤနီၤအဂီၢ်ဒုကဘၣ်ဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ်ဖးယံၤန့ၣ်လီၤ.
ဒီးပှၤပးလဲးစတဲဘူးထီၣ်လၢ ၂ဝဝဝ ဂၤဃၣ်ဃၣ်, တၢ်ကပျၢ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးအဝဲသ့ၣ်ဖဲ အံးစရ့အဃိာ်သ့ၣ်တဖၣ်အပူၤ ဒ်သိးလၢအမ့ၢ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် အတၢ်လဲလိာ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤ တခါအသိးန့ၣ်လီၤ.
အပူၤကွံာ်ခံနံၣ်အတီၢ်ပူၤ ပှၤပးလဲးစတဲ ၁,၇ဝဝ ဂၤဃၣ်ဃၣ် လၢအံးစရ့သုးဖီၣ်န့ၢ်အီၤ ဒီးအတအိၣ်ဒီး တၢ်လိာ်ဘၢလိာ်ကွီၣ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တၢ်ပျၢ်ထီၣ်လံအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤပးလဲးစတဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တၢ်ပာ်ဖျါအိၣ်လၢ တၢ်ကလဲၤစိာ်အဝဲသ့ၣ်ဆူ Nasser တၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ.
မ့မ့ၢ်ပှၤပးလဲစတဲဃိးဖိ ၂၅ဝ ဂၤ ဖဲတၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်တၢ်လီၢ် West Bank, လၢအဘၣ်တၢ် ပၣ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ် အဝဲသ့ၣ်လၢ အတ့ထုးထီၣ်တၢ်စုကဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်ကဆှၢဖျိးကွံာ်အီၤဆူကီၢ်ချၢ တဝာ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဘးစ်ကါလၢအတီ ပိာ်ခွါ, ပိာ်မုၣ်ဒီးဖိဒံဖိသၣ်အါမး တုၤလီၤဖဲ Gaza အပူၤ ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်သးတၢ်လီၢ် West Bank အပူၤ, လၢတၢ်မၤလၤကပီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတကတီၢ်ဃီဖဲ ကီၢ်အမဲရကၤ ကီၢ်ခိၣ် Donald Trump ကတိၤလီၤတၢ်ဖဲ အံးစရ့ ဘျီၣ်ဒိၣ်အပူၤဒီး စံးဝဲလၢ အံးစရ့—ဟါမါစ် တၢ်ဒုးတၢ်ယာ်အံၤဝံၤလံဒီး စိၤအသီလၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ဖဲမုၢ်ထီၣ်ခၢၣ်သးဟီၣ်ကဝီၤအံၤ စးထီၣ်အသးလံန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်ဒုးတၢ်ယာ်လၢအကဲထီၣ်သးအနံၣ်အါမးဒီး တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢအတၢၢ်တအိၣ်ဘၣ်အံၤ, တနံၤအံၤန့ၣ် မူကပိၤလိၤန့ၣ်အိၣ်ဖျါဘှ့ၣ်ဘှီၣ်ဂၢၢ်တပၢၢ်, ကျိတသီၣ်လၢၤဘၣ်, မ့ၣ်ပလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒ်ဝဲဒၣ်, နာ်သက့လၢခံကတၢၢ်န့ၣ် မုၢ်ဟဲထီၣ်ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အိၣ်ထီၣ်ဖဲဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ဆီဆှံအံၤ, ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ဒီး ဟီၣ်ကဝီၤတခါလၢကပာ်ဝဲကစၢ်ယွၤလၢအပှဲၤဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အစိၤစိၤအဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.”
ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ တၢ်ဆၢကတီၢ်ယံၤထၢ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ဖဲ Gaza အပူၤန့ၣ် အိၣ်ဒ်ဝဲဖဲကလံၤကျါ ဒီး ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ် လဲၤထီၣ်အိၣ်ဖှိၣ်တဲသကိး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ် လၢအဘၣ်တၢ်မၤအီၤဖဲ အံကၠ့ၣ် အပူၤ ဒီး ဆဲးတၢၣ်ပီၣ်တဲသကိးဝဲ တၢ်ကၢၣ်ကီၣ်လိာ်သးအဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
အဝဲသ့ၣ်ခံကပၤလၢၤအံၤ ဆဲးလီၤတၢ်စုမုၢ်ကျၢၢ်ဖဲ ကီၢ်အမဲရကၤဆှၢနုာ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ အဆိကတၢၢ် တပတီၢ်အပူၤနာ်သက့, ဆူမဲာ်ညါတပတီၢ် လၢအပၣ်ဃုာ် Hamas တၢ်ပာ်လီၤကွံာ်ကျိစုကဝဲၤဒီး အံးစရ့သုးလၢအအိၣ်တ့ၢ်ဖဲ Gaza သ့ၣ်တဖၣ် ကဘၣ်ထုးကွံာ်သးခဲလၢာ် အတၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်ကဘၣ်ဆဲးမၤဒ်ဝဲဒၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ.
