Emma Sutcliffe မ့ၢ်ဝဲဒၣ် E-V FireSafe ပှၤပၢဆှၢတၢ်အခိၣ်ဒိၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢ E-V FireSafe န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ခီပနံၣ်တဖျၢၣ်လၢ အီစထြ့လယါတၢ်ဒီသဒၢဝဲၤကျိၤ ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအီၤ လၢအဘၣ်ဃး တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါ electric vehicle (EV) လီမ့ၣ်သိလ့ၣ် လီအ့ၣ်အူအီၣ်ထီၣ်အဂ့ၢ်ဒီး ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်ခီဆၢအဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးဝဲဒၣ် ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ စးထီၣ်လၢ ၂ဝ၁ဝ န့ၣ် အီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤ လီမ့ၣ်သိလ့ၣ် အူအီၣ်ထီၣ်ဖဲကျဲခိၣ် လၢတၢ်သီနုာ်စရီတၢ်မၤနီၣ်န့ၣ်အိၣ်ဝဲဒၣ် ၁၁ ဘျီန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ မ့ၣ်အူအတၢ်ကဲထီၣ်သးဒီး lithium-ion လီအ့ၣ်အကလုာ်န့ၣ် ဟဲအါထီၣ်ဝဲဒၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် လၢအပၣ်ဃုာ်ဒီး lithium-ion လီအ့ၣ် ဆံးကိးဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢ lithium-ion လီအ့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲလီအ့ၣ်တကလုာ်လၢ တၢ်က့ၤသြီနုာ်ပှဲၤထီၣ်ကဒါက့ၤအလီဂံၢ်သ့န့ၣ်လီၤ.
“မ့မ့ၢ်ဖဲအီစထြ့လယါကီၢ်ပူၤအံၤ ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ် အံးလဲထြ့းသိလ့ၣ် လီအ့ၣ်အူအီၣ်ထီၣ်န့ၣ်ကဲထီၣ်အသးအိၣ်ဝဲ ၁၁ဘျီဒီး မ့ၢ်ဝဲတၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်နီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးခဲလၢာ်လၢပပာ်ဖှိၣ်န့ၢ်အီၤအဆိကတၢၢ်တဘျီ. တၢ်ကဲထီၣ်သးအံၤ အါတက့ၢ် အဂံၢ်ထံးဟဲန့ၢ်လၢ တၢ်နီအီၤချ့တလၢအခၢး လီၤတကျၢၢ်ကွံာ်အဃိန့ၣ်လီၤ. အကဲထီၣ်သးခီဖျိလၢ တၢ်ဒွဲၣ်အူထီၣ်တၢ်န့ၣ်အိၣ်တဘျုးခါ ဒီးမ့မ့ၢ်လၢ အံးလဲထြ့းသိသ့ၣ်လၢ အအူအီၣ်ထီၣ်ဖဲအနီၣ်ကစၢ်ပၢ တၢ်ပာ်သိလ့ၣ်လီၢ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်အစှၤကတၢၢ်သၢခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂၤတခါခီဒုန့ၣ် ကဲထီၣ်ခီဖျိ မ့ၣ်အူအီၣ်ထီၣ်တၢ်လၢအဂၤတတီၤဒီး လဲၤအူအီၣ်ဃီၤဆူလီမ့ၣ်သိလ့ၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.”
Ms Sutcliffe စံးဝဲဒၣ် ဖဲတယံၤဒ်ဘၣ် လါယူၤလံအတီၢ်ပူၤ ဖဲဖၢၣ်သ်ဝ့ၢ်န့ၣ် ဟံၣ်အူအီၣ်ကွံာ်တဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ.
“Lithium-ion လီမ့ၣ် မ့ၣ်အူအီၣ်ထီၣ်တၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးအီၤဒ်အမ့ၢ် thermal runaway ဒီး ဖဲအံးလဲထြ့းသိလ့ၣ်တခိၣ်အပူၤန့ၣ် Lithium-ion လီအ့ၣ်အိၣ်လီၤဖးလိာ်အသး အကယၤ အကထိအါမး. ဖဲလီအ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အကျါ မ့ၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးထဲတဖျၢၣ်ဧိၤဒၣ်လဲာ်န့ၣ်, အသးသမူဖုၣ်လီၤကွံာ်ဒီး ပျၢ်ထီၣ်ဝဲ ဂာ်သဝံလၢအအိၣ်ဒီးအစုၣ် ဒီးကဲၤကပျီၤထီၣ်ဒီးအူအီၣ်ထီၣ်ဝံၤန့ၣ် တၢ်ကိၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ သလၣ်လီၤအသးဆူ ဆဲလ်အဂၤတဘိဒီး ဆဲလ်အဝဲန့ၣ် အဲးထီၣ်သးဒီး ပျၢ်ထီၣ်ဂာ်သဝံ ဒီးအူအီၣ်ထီၣ်ဝံၤန့ၣ် လဲသလၣ်လီၤကဒီးအသးဆူ ဆဲလ်အဂၤတဘိကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.”
အဝဲစံးဝဲဒၣ် မ့ၣ်အူအီၣ်လဲာ်တၢ်အသဟီၣ်အံၤပတုာ်ဘၣ်အီၤကီဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်လၢ thermal runaway လီအ့ၣ်အံၤမ့ၢ်စးထီၣ်အသးလံတဘျီ, လၢကဖီၣ်ဂၢၢ်အီၤအဂီၢ် မ့တမ့ၢ် ကပတုာ်အီၤအဂီၢ်န့ၣ် ကီဒိၣ်မး. မ့ၢ်ဝဲတၢ်တာ်တၢ်လၢ ပှၤမၤသံမ့ၣ်အူဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်တခါ - ပ ပတုာ်အီၤတန့ၢ်နီၣ်နီၣ်ဘၣ် ဒီးလီအ့ၣ်ကလုာ် လၢအအိၣ်ဖဲအံးလဲးထြ့းသိလ့ၣ်အပူၤအံၤ မၤတၢ်မၤချ့မးန့ၣ်လီၤ.”
Ms Sutcliffe စံးဝဲဒၣ် အံးလဲးထြ့းသိလ့ၣ် မ့ၣ်အူအတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ e-bikes ဒီး e-scooters, ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤလၢ မ့ၣ်အူအီၣ်ကဲထီၣ်သ့ဝဲဒၣ် ခံသီတဘျီန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်အံၤကဲထီၣ်အသးခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ် တၢ်တ့အီၤအကံၢ်အကဆီတထီၣ်ဘးဘၣ်. တၢ်ကဘၣ်တ့အီၤ ဒီး ဆါလီၤအီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် တၢ်ပာ်ပနီၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်အါမး. တၢ်သူအီၤကိးမုၢ်နံၤဒဲးဒီး ညးဖျ့သးအိၣ်အါမး. တၢ်တာ်တၢ်အဂၤတမံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဖဲတၢ်သူအီၤတနံၤဝံၤန့ၣ် ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် ဟဲက့ၤစိာ်ပာ်အဝဲသ့ၣ် e-bike မ့တမ့ၢ် e-scooter ဖဲအဝဲသ့ၣ်အဟံၣ် ဒီး ဖဲအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဟဲက့ၤလၢတၢ်မၤ မ့တမ့ၢ် ကၠိန့ၣ် သြီထီၣ်ပာ်ဝဲအဂံၢ်ဖဲ အဝဲသ့ၣ်သၣ်လၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.”
အဝဲစံးဝဲဒၣ် မ့ၣ်အူမ့ၢ်စးထီၣ်အသးဖဲ ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် အဟံၣ်အဃီန့ၣ်, ပိာ်ထွဲထီၣ်အခံဒီးတၢ်သံတၢ်ပှၢ်န့ၣ်လီၤ.
မ့မ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တခီ ၂ဝ၂၂ တုၤ ၂ဝ၂၃နံၣ် အဘၢၣ်စၢၤ ၁၈လါအတီၢ်ပူၤန့ၣ်, ဟံၣ်ဖိဃီဖိလွံၢ်ဂၤဘၣ်သံကွံာ် ခီဖျိလၢ မ့ၣ်အူကဲၤထီၣ်ဖဲ အဝဲသ့ၣ်နီၣ်စၢ်သူ လီမ့ၣ်စဲးဖိ (PMD) သ့ၣ်တဖၣ် အူအီၣ်ထီၣ်ဖဲ အဝဲသ့ၣ်ဟံၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.
ပှၤသ့ပှၤဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ် မ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤဒီး လီမ့ၣ်သိလ့ၣ် EV ဒီး ဟံၣ်ပူၤ လီအ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်နီၣ်စၢ်သူလီမ့ၣ်စဲးဖိ (PMD) သ့ၣ်တဖၣ် တၢ်ပူၤဖျဲးအိၣ်စှၤဒိၣ်မးန့ၣ် ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် တသ့ၣ်ညါလီၤအသးဘၣ်.
ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်အပူၤ တၢ်ဖိတၢ်လံၤဆံးကိးဖိဒ်သိး တၢ်သဝံးလီမီၤဘိ, လီတၢ်ဖိတၢ်လံၤပီးလီဒီး လီဂံၢ်ဒၢ (power banks ) သ့ၣ်တဖၣ် အူအီၣ်ထီၣ်အိၣ်ဝဲကိးနံၤဒဲးန့ၣ်လီၤ.
Gareth Morgan မ့ၢ်ဝဲ EV Fire Protection ပှၤပၢဆှၢတၢ်အခိၣ်ဒိၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ.
အဝဲတဲဘၣ် SBS တၢ်ကစီၣ်သန့လၢ လီမ့ၣ်သိလ့ၣ် မ့ၣ်အူအီၣ်ထီၣ် စရီနီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးန့ၣ် နနာ်အီၣ်ဘၣ်အီကီန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်ပာ်ဖှိၣ် နီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးအံၤ နနာ်အီၣ်ဘၣ်အီၤကီဒိၣ်မး, ခီဖျိလၢ လီမ့ၣ်သိလ့ၣ် အနီၣ်ဂံၢ်ပာ်ကီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤန့ၢ်အီၤသကုၤဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ဒီးတနီၤန့ၣ် မ့ၣ်အူကဲၤထီၣ် အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိန့ၣ် အတမ့ၢ်ဖဲလီမ့ၣ်သိလ့ၣ်အပူၤဘၣ်. မ့ၣ်အူအီၣ်တၢ်အံၤ မ့ၢ်အကဲထီၣ်လၢ သိလ့ၣ်မ့ၣ်အူအီၣ်ထီၣ်အဃိဧါ မ့တမ့ၢ် ကဲထီၣ်ခီဖျိ လီအ့ၣ်ကဲၤထီၣ် အူအီၣ်ထီၣ်အဃိဧါန့ၣ် တၢ်ပာ်ကီၤတအိၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်. အဃိမ့ၢ်ဟီၣ်ကဝီၤတခါလၢ အအိၣ်ကဒု တအိၣ်ဖျါရှဲရှဲဘၣ်.”
Mr Morgan စံးဝဲဒၣ် တၢ်အရ့ဒိၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်လူၤပိာ်ထွဲ တၢ်တ့ထုးထီၣ် တၢ်သြီသိလ့ၣ်လီအ့ၣ်အတၢ်နဲၣ်ကျဲန့ၣ်လီၤ.
တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အီၤတခါန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်သြီလီအ့ၣ်တလီၢ်လီၢ် ဒီးတၢ်သြီအီၤပှဲၤတလၢကွံာ်န့ၣ် အတဂ့ၤကဲၣ်ဆိးလၢလီအ့ၣ်အဂီၢ်ဘၣ် ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ကမူးကမၣ် လၢခါဆူညါအဂီၢ်သ့န့ၣ်လီၤ.
Mr Morgan စံးဝဲဒၣ် စဲးဖီကဟၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးမ့ၢ်ဂ့ၤ လီအ့ၣ်ထူၣ်ဖိ ဖျိကွံာ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ကိၢ်သဟီၣ် တဘၣ်လီၢ်ဘၣ်ဆး ဖဲလီအ့ၣ်အပူၤသ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.
