ဖဲလၢတၢ်ကိၢ်ခါဆၢကတီၢ်တုၤလီၤဝဲဒၣ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လံအသိး, ပှၤအီစထြ့လယါဖိသ့ၣ်တဖၣ် တၢ်ဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ အသုတပာ် အဝဲသ့ၣ်တၢ်ပူၤဖျဲး ဖဲတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အပူၤတဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.
ခိခိၣ်ဟီၣ်ကဝီၤဝဲၤကျိၤ ကိတိာ်, Kristy McBain, စံးဝဲဒၣ် တနံၣ်အံၤ ပှၢ်တပှီၤမ့ၣ်အူ အဆၢကတီၢ်န့ၣ် အကကဲထီၣ် တၢ်မၤကွၢ်လၢ ပှၤအါဒံအါဂၤ မ့ၢ်အတၢ်အိၣ်ကတီၤပာ်သး အိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
“ဖဲလၢမူခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤ တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အါ အကတီၢ် ကဟဲတုၤလီၤအံၤန့ၣ် ပအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤတဂၤစုာ်စုာ်ဒၣ်ဝဲ အကအိၣ်ဒီး တၢ်ကတဲၤကတီၤဆိပာ်စၢၤသးဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ကတီၤသးလၢ မ့ၣ်အူအီၣ်ပှၢ်တပှီၤ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အခဲအံၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်နီၣ်ကီၢ်, လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ပာ်စၢၤ တၢ်ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးသး တၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဖဲလဲၣ်ဒီး မၤလီၤတံၢ်လၢ ပှၤဖဲပပှၤတဝၢပူၤ လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ဂံၢ်ဆံၤဘါစၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.”
ဂ့ၢ်ဂီၢ်အူ တၢ်တီခိၣ်ရိၤမဲ မူဒါခိၣ်လၢ ဝံးထိရံယါအဂီၢ်, Tim Wiebusch, ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ်လၢ ကီၢ်ပူၤ တၢ်လီၢ်တနီၤနီၤန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်ဖဲ မ့ၣ်အူတၢ်မၤပျံၤမၤဖုး ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် အဖီလာ်န့ၣ်လီၤ.
“ပထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်ကိၢ်အလါသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အကကိၢ်ကလၢၤဒိၣ်န့ၢ် အညီနုၢ်အသိး, လၢမုၢ်နၤဒီး မုၢ်ဆါခီ အဆၢကတီၢ် ခံခါလၢၤန့ၣ်လီၤ. အဃိ, တၢ်အံၤအခီပညီမ့ၢ်ဝဲဒၣ်, ဖဲတၢ်ကိၢ်ထီၣ်သီအခါ ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်စူၤအါနာ်သက့န့ၣ်, ပကထံၣ်ဘၣ်ဝဲဒၣ် ပတၢ်အိၣ်သးအံၤ ဃ့ထီထီၣ်ကဒါက့ၤ တဘျီကဒီးန့ၣ်လီၤ. ဒီးပခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်န့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ်အါထီၣ်ဝဲဒၣ်မ့ၣ်ဆၣ်သ့ၣ်တဖၣ်, လၢမ့ၢ်ဝဲဒၣ်နီၣ်ဖိမံၤဖိဒီးပပှၢ်လၢ်ကျါဟီၣ်ကဝီၤခံခါလၢၤန့ၣ်လီၤ.”
ဖဲတၢ်ခိးကွၢ်ပှၢ်တပှီၤမ့ၣ်အူတၢ်တယာ်ဆိ အတၢ်ပာ်ဖျါလၢခံကတၢၢ်အပူၤန့ၣ်, အီစထြ့လယါဒီး နယူစံၣ်လဲၣ် ကီၣ်ကးကရၢလၢမ့ၣ်အူဒီးဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဝဲၤကျိၤ (The Australian and New Zealand Council for Fire and Emergency Services) ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ အီစထြ့လယါမုၢ်နုာ် (Western Australia), နယူဆီၣ်သ်ဝံ ဒီး ဝံးထိရံယါ တၢ်လီၢ်တနီၤန့ၣ် မ့ၣ်အူအီၣ်တၢ် အတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်ဟဲအါထီၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကရၢအခိၣ်ဒိၣ် Rob Webb စံးဝဲဒၣ် အီစထြ့လယါ မုၢ်ထီၣ်ကီၢ်စဲၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တထံၣ်ဘၣ်မူခိၣ်စူၤသကုၤကီၢ်စဲၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အပူၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်မုၢ်လၢ်ပာ်အီၤအသိးဘၣ်.
“ဖဲတၢ်ယီၤထီၣ်သီအခါန့ၣ် ပမုၢ်လၢ်ပာ်လၢ ပကန့ၢ်ဘၣ် မူခိၣ်စူၤ လၢအဘၣ်ဘျီးဘၣ်ဒါဂ့ၤဂ့ၤ နာ်သက့ ပတဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤ သကုၤအီစထြ့လယါကီၢ်မုၢ်ထီၣ်ဟီၣ်ကဝီၤအပူၤခဲလၢာ်ဘၣ် အဃိ ပထံၣ်လၢ မ့ၣ်အူစးထီၣ်အီၣ်တၢ် ဖဲနယူဆီၣ်သ်ဝံဒီး ခွံစလဲ ဒီးမ့မ့ၢ်ဖဲ Northern Territory —ကလံၤစိၤတၢ်ပၢအပူၤန့ၣ် ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ဒီနံၣ်ကျၢၤအတီၢ်ပူၤ တၢ်လီၢ်တနီၤနီၤန့ၣ် မ့ၣ်အူအီၣ်တၢ်ကဲထီၣ်ဆိဝဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ တၢ်ကိၢ်သဟီၣ်မ့ၢ်ဟဲဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ် ဟီၣ်မဲာ်ဖံးပျီသ့ၣ်တဖၣ် အကဃ့ထီအဂီၢ် တလိၣ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ကိၢ်ယံၤယံၤဘၣ်. ဟီၣ်ကဝီၤလၢ ယပာ်တၢ်ပညိၣ်လီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် အတမ့ၢ်ထဲဒၣ်တၢ်လီၢ်လၢ ကဘၣ်အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤသးလၢ မ့ၣ်အူအီၣ်တၢ်အဂီၢ်ဘၣ်. ဖဲနံၣ်လၢ အညီနုၢ်တၢ်ကိၢ်ဒိၣ်ဘၣ်ဒၣ်လဲာ်အပူၤန့ၣ်, အီစထြ့လယါကလံၤထံး (South Australia) တၢ်လီၢ်အါတီၤ ဘၣ်သဂၢၢ်ဒီး ပှၢ်တပှီၤမ့ၣ်အူအီၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”
ဝံးထိရံယါတၢ်ရဲၣ်ကျဲၤပှၢ်မ့ၣ်အူမူဒါခိၣ်, Chris Hardman, စံးဝဲဒၣ် ကီၢ်စဲၣ်အံၤအပူၤ တၢ်ကိၢ်ဃ့ထီယံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လီၤလီၤဆီဆီန့ၣ်လီၤ.
“ပထံၣ်ဘၣ်တကိၢ်ဖးယံၤအိၣ်တနီၤ လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲ ပှၢ်ပူၤဟီၣ်ကဝီၤသ့ၣ်တဖၣ်, ပှၤကညီလၢအအိၣ်ဖဲခိခိၣ်ဟီၣ်ကဝီၤတၢ်လီၢ်အါတီၤဒီး ဝံးထိရံယါ ခိခိၣ်ပှၢ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်စူၤစှၤဒိၣ်မးအဃိ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ကီတၢ်ခဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”
Mr Webb စံးဝဲဒၣ် တၢ်ဃ့ထီထီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဒုးကဲထီၣ်ဝဲ အီစထြ့လယါကီၢ် တပှီၤလီၢ်မုၢ်ပျီသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးမ့ၣ်ဆၣ်အဂံၢ်ခီၣ်ထံးန့ၣ်လီၤ.
“အခါဖဲလၢတၢ်ကိၢ်ဃ့ထီတလၢကွံာ်အခၢး လီၤဆီဒၣ်တၢ် တၢ်အိၣ်သးလၢအမ့ၢ်အိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်ယိာ်ယိာ်ဒ်န့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်အဝဲန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဒုးနဲၣ်ဖျါစိပာ်စၢၤ မ့ၣ်အူကအီၣ်တၢ်နးနးကလဲာ် အတၢ်အိၣ်သးန့ၣ်လီၤ. အဃိန့ၣ် နီၣ်လၢ အကဲမ့ၢ်ဆၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဃ့ထီထီၣ်ကွံာ်တကးဘၣ်, သ့ၣ်ထူၣ်သ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ဆီၣ်သနံးအိၣ်ဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကိၢ်ခါအဆၢကတီၢ် တၢ်ကိၢ်မ့ၢ်စးထီၣ်နုာ်လီၤလံတဘျီ, တၢ်ကဃ့ထီထီၣ်ချ့ချ့ဒီး မ့ၣ်အူသ့ၣ်တဖၣ် အူအီၣ်သလၣ်လီၤအသးညီဒိၣ်ထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.”
ကတီၢ်ဖဲလၢ ပှၤအီစထြ့လယါဖိသ့ၣ်တဖၣ်နုာ်လီၤလံဆူတၢ်ကိၢ်ခါအလါသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤအခါအံၤ, Council for Fire and Emergency Services — ကီၣ်ကးကရၢလၢမ့ၣ်အူဒီးဂ့ၢ်ဂီၢ်အူဝဲၤကျိၤသ့ၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ပလီၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲ ပှၤကညီလၢအအိၣ်ဆိးဖဲတၢ်ချၢတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အိၣ်ဒိၣ်အလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အကအိၣ်ဆိးပှဲၤဒီးတၢ်ပလီၢ်ပဒီသးလၢပှၢ်တပှီၤမ့ၣ်အူန့ၣ်လီၤ
လၢန့ၣ်မ့ၢ်ညါမ့ၢ်တမၤပှဲၤဘၣ် ပှၢ်တပှီၤမ့ၣ်အူ တၢ်အိၣ်မူလီၤတဲာ်တ့ၢ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဒ်ဘၣ်တခီ မ်အကလဲၤနုာ်လီၤမၤပှဲၤဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအံၤ ခီဖျိတၢ်လဲၤနုာ်လီၤအိၣ်သကိး လီၢ်ကဝီၤမ့ၣ်အူပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါအလီပှာ်ယဲၤသန့န့ၣ်လီၤ.
