ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအဘိၣ်အပူၤအံၤ ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်မၤဘၣ်လီၤကသံၣ်ကသီအပှ့ၤ, မၤအါထီၣ် bulk billing, ဒီး ဟ့ၣ်လီၤတၢ်သိၣ်လိလၢဆူၣ်ချ့ပှၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ကရၢစၢဖှိၣ်ဆီၣ်ထွဲဝဲတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤဒီးစံးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်အံၤဘၣ်လိာ်အသးဒီးကျိၣ်စ့တၢ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤအံၤန့ၣ်လီၤ.
တချုးလၢတၢ်ကမၤ ကီၢ်စၢဖှိၣ်တၢ်ဃုထၢတဘျီကဒီးဘၣ်အခါ တၢ်အံၤမ့ၢ် ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်မၤနၢၤအကျိၤအကျဲတဘိန့ၣ်လီၤ.
ပှၤဂဲာ်လိာ်လၢပိာ်မုၣ်ဆူၣ်ချ့အဂီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ် တၢ်အံၤမ့ၢ် တၢ်ဃုထၢ တၢ်ဂဲာ်လိာ်တခါ လၢပှၤကမျၢၢ်တဝာ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် မုၢ်လၢ်နၣ်ဟူဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
“တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်ဃုထၢအိၣ်အါထီၣ်လၢပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်. မ့ၢ်တၢ်လၢအဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မၤန့ၢ်ဆူၣ်ချ့တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲလၢအပှ့ၤဘၣ်ဒီး န့ၢ်ဘၣ်ဆူၣ်ချ့တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲလၢအဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ်လီၤ. စ့တၢ်မၤစၢၤအဘိၣ်အံၤ ဘၣ်ဃးဝဲဒီးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.”
ပိာ်မုၣ်ဂ့ၢ်ဝီကိတိာ် Katie Gallagher ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤလၢ အကဟ့ၣ်လီၤ ဒီလၣ် ၅၇၃ကကွဲၢ် လၢတၢ်မၤစၢၤပိာ်မုၣ်ဆူၣ်ချ့အဂီၢ်, ကန့ၢ်ဘၣ်ကသံၣ်ကသီလၢအပှ့ၤဘၣ်, မၤအါထီၣ် bulk billing, ဒီး မၤအါထီၣ် တၢ်ယါဘျါ ဒၢလီၢ်တၢ်ဆါသ့ၣ်တဖၣ် အကသံၣ်ဒၢးန့ၣ်လီၤ.
ဘျီၣ်ဒိၣ်ထးခီခၢၣ်စးအံၤစံးဝဲဒၣ်လၢ ကသံၣ်လၢတၢ်ဒီသဒၢဟုးသးဒီး ကသံၣ်လၢ ပိာ်မုၣ်လုၢ်လၢ်အဂီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်ကမၤစှၤလီၤကွံာ်အပှ့ၤတဝာ် ဒီး တၢ်မၤဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီလၢနံၣ်ဆံဖှိၣ်အါမးအတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ တၢ်ပာ်ပနီၣ် ဆူၣ်ချ့တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲနီၣ်နီၣ်ကီၢ်ကီၢ်လၢ ပိာ်မုၣ် ၁၅,ဝဝဝဂၤ ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်အီၤ လၢအလီၤဂာ်ဒ်သိး Allie Pepper န့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးဝဲဒၣ်, “ယထံၣ်လိာ်သးဒီး ကသံၣ်သရၣ်ထီရီၤသၢဂၤ နာ်သက့မၤစၢၤယၤတသ့ဘၣ်. ပိာ်မုၢ်လုၢ်လၢ်ကကတၢၢ်အံၤစးထီၣ်ဘၣ်ယၤလၢအပူၤကွံာ်သၢနံၣ်အခါလံဒီး တၢ်လၢလုၢ်လၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်မတၤလဲၣ်မးယသ့ၣ်ညါအီၤဘၣ်. ယကမၢကမၣ်, ယမံတန့ၢ်ဘၣ်ကဲထီၣ်အသးသတူၢ်ကလာ်, ယကပၢၤကဝါထီၣ်ယွၤလီၤန့ၣ်လီၤ.”
အဝဲလဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ တၢ်ပနီၣ်လၢ အနးမးသ့ၣ်တဖၣ် လၢအပၣ်ဃုာ် ခိၣ်နူာ်သဝံတံၢ်သး, ဒီး သးသဟီၣ်လီၤထုး လၢအမ့ၢ် တၢ်ပနီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢ အဟဲရှံထီၣ် ရှဲထီၣ်က့ၤ ဖဲလၢအဝဲန့ၢ်ဘၣ် ဟီးမိ တၢ်ကူစါယါဘျါဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ယါဘျါကျိၤကျဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤတနီၤန့ၣ် တယံၤလၢၤဘၣ် တၢ်ကပၢနုာ်လီၤအီၤဖဲ ကသံၣ်ကသီတၢ်န့ၢ်ဘျုး အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ အစရီအပူၤဒီး စးထီၣ်ဖဲလါမးရှးန့ၣ် အပှ့ၤကဘၣ်လီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပဒိၣ်စံးဝဲဒၣ် တၢ်အဘူးအလဲလၢ ဘၣ်ထုးထီၣ်ဟ့ၣ်လီၤလၢနီၣ်ကစၢ်စ့ထၢၣ်ပူၤ လၢအမ့ၢ်ဒ်သိး Estrogel, Prometrium, ဒီး Estrogel Pro တၢ်ဆါအဂီၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အပှ့ၤကဘၣ်လီၤဝဲဒၣ် တုၤလၢ တနံၣ် ဒီလၣ် ၃ဝဝ န့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်သမံသမိးကွၢ် ပိာ်မုၣ်လုၢ်လၢ်ကကတၢၢ်အဂီၢ် ကစးထီၣ်မၤန့ၢ်ဘၣ် Medicare တၢ်မၤစၢၤအမဲာ်ညါ ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအဘိၣ်အံၤ ကမၤစှၤလီၤစ့ၢ်ကီး ကသံၣ်ဒီသဒၢဟုး အပှ့ၤ ဒ်သိးတၢ်ပှ့ၤအိအီၤကန့ၢ်အါထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ကသံၣ်ဒ်သိး Yaz ဒီး Yasmin န့ၣ် အပှ့ၤကဘၣ်လီၤဝဲဒၣ်တဝာ် လၢပဒိၣ်စံးဝဲဒၣ် ကဒီၣ်တဲာ်ကွံာ်အပှ့ၤ တနံၣ်ဒီလၣ် ၃၈ဝန့ၣ် ကအိၣ်တ့ၢ်က့ၤဒၣ်ထဲ တနံၣ် ၁၂၆ ဒီလၣ်န့ၣ်လီၤ.
Katie Gallagher စံးဝဲဒၣ် တၢ်မၤစၢၤအံၤ ကမၤစၢၤပိာ်မုၣ်လၢအအကွဲၢ်အါမးသ့ၣ်တဖၣ် ကန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ်လီၤ.
“တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်မၤလီၤတံၢ် ပမၤပှဲၤတၢ်လိၣ်ဘၣ်ဖဲဟီၣ်ကဝီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအပူၤ လၢတၢ်ပှဲၤသိးတုၤသိးတအိၣ်လၢပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် မ့တမ့ၢ် တၢ်လီၢ်လၢ ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်သူကျိၣ်စ့တန့ၢ်ဘၣ်, မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤလီၤတံၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤန့ၢ်ဘၣ်ဝဲကသံၣ်ဒီသဒၢဟုးသး, မၤန့ၢ်ဘၣ်ဝဲဒၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢ ပိာ်မုၣ်လုၢ်လၢ် ကကတၢၢ်အဂီၢ်, ဆူၣ်ချ့တၢ်သမံသမိး လၢကသံၣ်သရၣ်ထီရီၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကနၢၤဒီး တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢကဟ့ၣ်လီၤဆူၣ်ချ့တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲအံၤအဂီၢ် , မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်မၤလီၤတံၢ်လၢ ပိာ်မုၣ်လၢအတၢ်ဟဲနုာ်အိၣ်စှၤသ့ၣ်တဖၣ် ကန့ၢ်ပှ့ၤသူဘၣ်ကသံၣ်ဖဲကသံၣ်ကျးသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.”
ကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤအဘိၣ် လၢတၢ်လိၣ်ဘၣ်အဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ကစးထီၣ်အသးဖဲလၢတၢ်မၤတၢ်ဃုထၢဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဃုထၢန့ၣ် တၢ်ကဘၣ်မၤအီၤတချုးဖဲလါမ့ၤ ၁၇သီ န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဝဲ ဒီလၣ် အကကွဲၢ် ၁ဝဝ လၢတၢ်ကသူအီၤလၢ တၢ်မၤကွၢ် တၢ်ပှ့ၤအိကသံၣ်လၢ ဆံၣ်သံ မ့တမ့ၢ် ဆံၣ်ကျိၤပူၤတၢ်ဆါဃၢ်အိၣ်အဂီၢ်ဒီး တၢ်ပၢနုာ် I-U-D ဒီး implanons —ကသံၣ်ကသီပီးလီလၢတၢ်တြီဖိသၣ်အဂီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်အံၤ အတၢ်ပညိၣ်န့ၣ်မ့ၢ်ဒ်သိး ကမၤဆူၣ်ထီၣ် အီစထြ့လယါကီၢ် တၢ်စးထီၣ်မၤ တၢ်ဖီၣ်ဂၢၢ် တၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဖိလၢတၢ်ဆၢကတီၢ်ဖးယံၤအဂီၢ်, လၢပဒိၣ်စံးဝဲဒၣ် မ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤဒီးထံကီၢ်လၢ ထိၣ်သတြီၤအီၤသ့သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်လၢအစှၤန့ၣ်လီၤ.
ဆူၣ်ချ့ကိတိာ်ခိၣ် ၂, Ged Kearney စံးဝဲဒၣ် တၢ်လၢၤဘူၣ်လၢၤစ့ဒီး တၢ်ဘၣ်တူၢ်တၢ်ဆါန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ တၢ်တြီအခိၣ်သ့ၣ် ဒီး ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါလီၤဝဲ ဒီလၣ် ၂၅ကကွဲၢ် လၢကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ တၢ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်သိၣ်လိလၢဆူၣ်ချ့ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
“ဆူၣ်ချ့ပှၤသ့ပှၤဘၣ်စဲၤနီၣ်အါမး တဲဘၣ်ယၤလၢ တၢ်ဘၣ်တူၢ်တၢ်ဆါန့ၣ် မ့ၢ်ခီဖျိအသးလၢ တၢ်သြီနုာ်လီၤတၢ် အကျိၤအကျဲသ့ၣ်တဖၣ် အဂ့ၤထီၣ်ဘးလၢပှဲၤဘၣ် အဃိ ပမၤတၢ်အံၤမ့ၢ်ဘၣ်ဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ်, ကမၤစှၤလီၤဝဲတၢ်ဆါဖးဒိၣ်ညါန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်သြီနုာ် တၢ်ဒီသဒၢဟုးသး အတၢ်ပီးတၢ်လီ IUD အခါ ကရဲၣ်ကျဲၤတၢ်ဆါအဂီၢ် ဒီး တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးလၢပှၤဆါသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် RANZCOG မၤဝဲဒၣ်တၢ်က့ၤကွၢ်ကဒါက့ၤ ဒီး ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပက့ၤကွၢ်ကဒါက့ၤ တၢ်နဲၣ်ကျဲသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကမၤစှၤလီၤ တၢ်ဘၣ်တူၢ်တၢ်ဆါအံၤ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.”
ပိာ်မုၣ်လၢအဘၣ်တူၢ်ဝဲဒၣ် ဒၢလီၢ်တၢ်ဆါသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤ, လၢဆူမဲာ်ညါတကတီၢ်န့ၣ် တၢ်ကအိးထီၣ်ဝဲဒၣ် ကသံၣ်ဒၢး ၁၁ ခါ လၢ ဒၢလီၢ်တၢ်ဆါ ဒီး ခံကိၢ်ဃံဆါ တၢ်ဆါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
အပူၤကွံာ်သၢနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် လၢတၢ်အံၤအဂီၢ် တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ် ကသံၣ်ဒၢး ၂၂ ဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ.
Family Planning Alliance ကရၢ ပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ Caroline Mulcahy စံးဝဲဒၣ် စ့တၢ်မၤစၢၤအဘိၣ်အံၤ ဒုးနဲၣ်ဖျါ တၢ်ဆီတလဲသုးသးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ.
“ပသးခုဒိၣ်မးလၢ ကိတိာ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီး Albanese ပဒိၣ်အံၤ ဒိကနၣ်ဝဲပိာ်မုၣ်ဒီး ပိာ်မုၣ်ဖိသၣ် သကုၤအီစထြ့လယါကီၢ်ဒီဘ့ၣ်, ဒီး ယအဲၣ်ဒိးစံးဘျုးဘၣ် ကိတိာ် Kearney ဒီး ဘျီၣ်ဒိၣ်ထးခီခၢၣ်စး Waters လၢအဖီၣ်ထီၣ်ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်သံကွၢ်ထံ တၢ်ဂ့ၢ်ခံခါ လၢအဘၣ်ဃး တၢ်မၤန့ၢ် တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲလၢ တၢ်မၤအါထီၣ်စၢၤသွဲၣ်ဆူၣ်ချ့ဂ့ၢ်ဝီ လၢအပှ့ၤတဒိၣ်ကဲၣ်ဆိးဘၣ်ဒီး ပိာ်မုၣ် လုၢ်လၢ်ဘူးထီၣ်ကကတၢၢ်ဒီး လုၢ်လၢ်ကတၢၢ် ဆူၣ်ချ့တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီ လၢတၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤ. ယဆိကမိၣ် နီၣ်နီၣ်န့ၣ် ဘၣ်ဃးဒီး စၢၤသွဲၣ်ဆူၣ်ချ့ဒီး သွံၣ်ထံးဖံးညၣ် တၢ်တာ်တၢ် တၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ် ပဒိၣ်ကသ့ၣ်ညါပာ်ပနီၣ်အီၤအဂီၢ် ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီန့ၣ်လီၤ. (မ့ၢ်လၢတၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤ) အဃိန့ၣ် တၢ်ဘျုးဒိၣ်မး.”
