Adnyamathanha, Luritja ဒီး Lower Southern Arrernte ကလုာ်ဒူၣ်ပိာ်မုၣ် Juanella Donovan ဆါလီၤဝဲဒၣ် အဝဲအတၢ်ဂီၤဒွဲလၤလၢအခဲၣ်ပာ်ဝဲဖဲအသးနံၣ်အိၣ် ၁၂နံၣ်အခါ, လၢအဆါလီၤကွံာ်ဝဲဒၣ်အီၤဆူ ပှၤဟးဝ့ၤဝီၤကသုၣ်ကသီဖဲ South Australian Flinders Ranges တဂၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ.
ခဲကနံၣ်အံၤ တၢ်ဂီၤဒွဲလၤလၢအဝဲခဲၣ်အီၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ဒုးနဲၣ်ဖျါအီၤဆူထံဂုၤကီၢ်ဂၤ, ဒီး တၢ်ဆီလီၤပာ်ဝဲဒၣ်အီၤဖဲ တၢ်ပာ်ဖှိၣ် အဘီရကၠံၤနၢၤ တၢ်ဂီၤဒွဲလၤအသီ အမဲာ်ညါ လၢအဟ့ၣ်လီၤ ပှၤခဲၣ်တၢ်ဂီၤဒွဲလၤ တၢ်မၤန့ၢ်ဘၣ် ကျိၣ်စ့တၢ်ဟဲနုာ်ဖဲ Port Augusta လၢအပှဲၤဒီးလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤတၢ်ယူၤယီၣ်ပာ်ကဲန့ၣ်လီၤ.
ပှၤတ့တၢ်ဂီၤ Juanella Donovan ဒီးအဖိမုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဖဲပိာ်မုၣ်သးပှၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်ဂဲၤကလံၣ် လၢအမ့ၢ်တၢ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်နွံဂၤအတၢ်ဃဲၤပူအဂ့ၢ်, လၢအဝဲသ့ၣ်ထိးလီၤအခီၣ်လၣ်ဖဲ မဲာ်မုၢ်ပျီဂီၤစၢ်အဖီခိၣ် လၢအအိၣ်ဖဲ Port Augusta အချၢန့ၣ်လီၤ.
“ယစးထီၣ်သးဝံၣ်သကိးတၢ်ဒီးပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ, ဒီးယနၣ်ဟူယဖိသ့ၣ်တဖၣ်သးဝံၣ်သကိးဃုာ်တၢ်ဒီးပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ယပာ်ပၢၤလီၤယသးဒ်သိးယတဟီၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ, တၢ်သ့ၣ်နီၣ် လၢအအိၣ်ဒီးယၤလၢယနီၣ်ဆံးအခါ, မဲးလူၢ်ခိၣ်လၢအလီၤဂာ်ဒ်အံၤ, တၢ်ဂဲၤကလံၣ်တခါဃီဒ်အံၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒီး ပှၤသးပှၢ်နီၤတခီန့ၣ် အတအိၣ်လၢၤဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်သ့ၣ်နီၣ်လၢယဘၣ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤပာ်ဒိၣ်ပာ်ထီအီၤန့ၣ်လီၤ:”
တၢ်လၢအထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤ Juanella Donovan န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ဟဲစိာ်ဃုာ်အဝဲအပှၤတဝၢတပူၤဃီ လၢတၢ်မၤသကိးထံကီၢ်အံၤအလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲအဝဲအကရူၢ်အပူၤန့ၣ် အဝဲ အနီၣ်ကစၢ် နီၣ်ဆံးခါတၢ်သ့ၣ်နီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘျၢနုာ်လီၤအသးဆူ ဒွဲလၤဒီးလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.
“ယတူၢ်ဘၣ်လၢအလီၤဂာ်ဒ်သိး တၢ်မၤစၢၤယၤနီၣ်နီၣ်တခါလၢ ယကသူၣ်ထီၣ်လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤအခီၣ်တဃာ်လၢအဂံၢ်ဆူၣ်တခါဒီး မၤစဲဘူးစ့ၢ်ကီးယနီၣ်ကစၢ်တၢ်က့ၣ်ပနီၣ် ဒ်အမ့ၢ် ပှၤအဘီရကၠံၤနၢၤ လၢအပှဲၤဒီးတၢ်ပာ်ကဖၢလၢသးတဂၤအသိး ဒီး ယပှၤတဝၢ ဒီး မၤစၢၤယၤလၢယကဟ့ၣ်နီၤအီၤဒီးပှၤဂုၤပှၤဂၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.”
Ms Donovan အတၢ်မၤလၢခံကတၢၢ်တခါန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်စိၤပျၤတၢ်ဂီၤ လၢအကိးဝဲဒၣ် 'Mother' မိၢ်- န့ၣ်လီၤ. အဝဲတၢ်မၤတၢ်ဂီၤစိၤပျၤအံၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ဖဲ ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်ခိခိၣ်ဟီၣ်ကဝီၤဒွဲလၤပီညါအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအဖီလာ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ထ့ထီၣ်န့ၢ်တၢ်လၢအသူဝဲဒၣ် ထိၣ်အံမြူးအဆူၣ်ဒီး တါထူၣ်တကလုာ်အဆှါန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ်, မိၢ် အဂံၢ်ခီၣ်ထံး လၢပျၢၤ အတၢ်ဘျးစဲဒီး တၢ်လၢအပူၤကွံာ်, တၢ်လၢအမၤသးခဲကနံၣ်အံၤဒီး တၢ်လၢကကဲထီၣ်ခါဆူညါန့ၣ်လီၤ.
အဝဲန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲမိၢ်လၢအအိၣ်ဒီးအဖိလွံၢ်ဂၤ ဒီး မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ် တၢ်ဃုထၢပာ်ဖှိၣ်တၢ်ဂီၤဒွဲလၤသီ ပှၤပၢဆှၢတၢ်အခိၣ်ဒိၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ.
Port Augusta Aboriginal Arts Mob တၢ်ဂီၤဒွဲလၤကရူၢ် မ့တမ့ၢ် PAMM, လၢအမ့ၢ်ဝဲဒၣ် APY Art Collective, ပှၤဘီရကၠံၤနၢၤပၢ တၢ်ဂီၤဒွဲလၤဝဲၤလီၢ် ပှာ်ယဲၤ လၢအအိၣ်သကုၤ အီစထြ့လယါကလံၤထံး မုၢ်နုာ် ပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤတ့တၢ်ဂီၤအံၤ ဖဲတယံၤဒ်ဘၣ်န့ၣ် အတၢ်ဂီၤလၢပာ်ဖှိၣ်န့ၢ်ဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ဒုးနဲၣ်ဖျါလီၤဝဲဒၣ်ဖဲ Adelaide န့ၣ်လီၤ, ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ Ms Donovan ရှဲပၠးဝဲဒၣ်လၢ, ဖဲတၢ်ဒုးနဲၣ်ဖျါတၢ်ဂီၤသ့ၣ်တဖၣ်အလီၢ်န့ၣ် အတမ့ၢ်ထဲ တၢ်ကွးလီၤပာ်ဖျါ တၢ်ဖံးတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်ဘၣ်.
“တၢ်ဂီၤဒွဲလၤအလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဆီတလဲဝဲတၢ်အိၣ်မူသ့ၣ်တဖၣ်, မၤစၢၤဝဲဒၣ်ပပှၤကလုာ်လၢကအိၣ်ဒီးကျိၣ်စ့တၢ်ဟဲနုာ် လၢအပှဲၤဒီး တၢ်ပာ်ကဲအဝဲသ့ၣ်အနီၣ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ဒီး အဝဲသ့ၣ်လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤ, ဒီး တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအိၣ်ဒီးပှၤဖဲ Port Augusta အပူၤန့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢ ပှၤခဲၣ်တၢ်ဂီၤ လၢအဒိးန့ၢ်ဘၣ်ခိၣ်ဖးတၢ်လၤကပီၤ, တုၤလီၤဆူ ပှၤခဲၣ်တၢ်ဂီၤ အဆိကတၢၢ်တဘျီ, အိၣ်ဝဲဒၣ်ဒီးပှၤဖဲအံၤတပူၤဃီ, မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ပတၢ်မၤစၢၤလိာ်သးတဂၤဒီးတဂၤ ဒီး တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်လီၤလီၤဆီဆီနီၣ်နီၣ်တခါန့ၣ်လီၤ.”
Ms Donovan စံးဝဲဒၣ် Port Augusta အံၤ အတအိၣ်ဒီးတၢ်လီၢ်ဒ်အံၤဘၣ် စးထီၣ်လၢအဝဲအနီၣ်ဆံးအခါလံ.
ဒီးအဝဲမုၢ်လၢ်လၢ တၢ်လၢပထံၣ်ဘၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကကဲထီၣ်ဝဲတိၤလၢ ပှၤသးစၢ်ဒီးပှၤသူၣ်က့သးပှၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ.
“မ့ၢ်တၢ်မၤစၢၤပှၤသးစၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ကက့ၤကဒါဆူကျဲအဘၣ်ဒီး တံၤသကိးသ့ၣ်တဖၣ်ကက့ၤအိၣ်ဖှိၣ်သကိးက့ၤတပူၤဃီဒီး သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် တၢ်မနုၤလၢအရ့ဒိၣ်, ဒီးတၢ်အဝဲန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်ကၢၤဃာ်က့ၤပလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤဒီး ဆဲးလဲၤဆူညါပှဲၤဒီးတၢ်ဂ့ၤ ဒီး အိၣ်ဒီးတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီန့ၣ်လီၤ. ယတူၢ်ဘၣ်လီၤဂာ်ဒ်သိး PAAM အံၤ မၤဆူၣ်ထီၣ်က့ၤပပှၤတဝၢတဘျီကဒီးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂီၤဒွဲလၤအံၤ အတၢ်ဃံလၤလၢအအိၣ်ခူသူၣ်န့ၣ် ယဆိမိၣ်ကမ့ၢ်ဝဲဒၣ် ပဝဲပိာ်မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ဆ့ၣ်နီၤသကိးဒီးသးစၢ်သ့ၣ်တဖၣ်, ပဖိပလံၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးဖဲပမၤတၢ်မၤအခါ ပစုလိၤန့ၣ် ပတပၣ်စိာ်ဃုာ်ဒီးဖိဆံးသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.”
အဝဲစံးဝဲဒၣ် PAAM န့ၣ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဝဲ ပှၤတ့တၢ်ဂီၤအါမး လၢအဟဲလၢ ခိခိၣ်ပှၢ်လၢ်ကျါဟီၣ်ကဝီၤသ့ၣ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ်ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအလိၣ်ဘၣ်အိၣ်ဆိးဖဲ Port Augusta လၢကနုာ်လီၤမၤန့ၢ်ဘၣ်ဝဲၤကျိၤလၢအဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
“ပှၤတ့တၢ်ဂီၤအါမးလၢအမ့ၢ်ပှၤက့ၢ်ဂီၤတဂ့ၤဘၣ် မ့တမ့ၢ် အိၣ်ဒီး ကသံၣ်ကသီတၢ်ဂ့ၢ် လၢအဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်အိၣ်ဆိးဖဲ Port Augusta လၢအယံၤဒီးအဝဲသ့ၣ်အကီၢ်န့ၣ်လီၤ. PAMM အံၤမၤစၢၤဝဲဒၣ်အဝဲသ့ၣ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢအဘၣ်လိာ်သးဒီးလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤလၢအပှဲၤဒီးတၢ်ပူၤဖျဲးဒီး ယဆိမိၣ်တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်န့ၣ်လီၤ.”
Ms Donovan အမိၢ် ပှၤတ့တၢ်ဂီၤ Regina McKenzie န့ၣ်မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး ပှၤဂဲၤလိာ်တၢ် လၢပှၤထူလံၤဖိအဂီၢ် ဆူၣ်ဆူၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ.
“ဒ်ပမၤလိန့ၢ်ပဖိပလံၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢပမ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်ဒီး ပဟဲန့ၢ်ဖဲလဲၣ် ဒီးပလုၢ်လၢ်ဆဲးလၤအဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ်, မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်လၢအဂ့ၤတခါ ဒီး ယနာ်လၢအမ့ၢ်တၢ်တခါလၢပကြၢးဘၣ်ဆဲးမၤအီၤကွ့ၢ်ကွ့ၢ်တခါန့ၣ်လီၤ.”
