တၢ်သုးထီၣ်သုးလီၤကွၢ်ကီ ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢ social media န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်မုာ်သူၣ်မုာ်သးလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သရူးကမၣ် ... လၢအကဲထီၣ်တၢ်ဘံတရံးနုာ်လီၤဆူတၢ်သးဒံဝ့ၤဒံဝီၤအပူၤ ဒီး ဘၣ်ဃးတၢ်အံၤန့ၣ် ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် သ့ၣ်ညါပလီၢ်ဘၣ်သး အိၣ်ဝဲမူးမူးနီၣ်နီၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ စိၤခ့ခါအသီ အတၢ်တာ်တၢ်တခါ - ဃုာ်ဒီး တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတခါလၢ တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အီၤ တအိၣ်လၢလၢပှဲၤပှဲၤဒ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
Dr Alexandra Gaillard လၢ Swinburne University စံးဝဲဒၣ် အဝဲတၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအသီအပူၤန့ၣ် လိၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဃုသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် တၢ်ကွၢ်ကီတၢ်အဆၢကတီၢ် အတၢ်မၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ခိၣ်နူာ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးဝဲဒၣ်, “ပတၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအဖီခိၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢပထံၣ်ဘၣ်အီၤန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်သူလၢၤဂီၤကွံာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲ ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢ — social media အဖီခိၣ်န့ၣ် မၤလီၤဖျု မၤလၢာ်ဂီၤကွံာ်ဝဲဒၣ် ပခိၣ်နူာ်အစီဂံၢ်ထံးသ့ဒီး မၤစှၤလီၤကွံာ် တၢ်ပာ်တၢ်သးစၢၢ်ဆၢတၢ်ပညိၣ်ထံသ့ၣ်တဖၣ် ဒီး ဒုးအိၣ်အါထီၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်သူၣ်ဃၢသးစံာ် သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.”
တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအံၤထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ပှၤသးနံၣ် ၁၈နံၣ် တုၤ ၂၅နံၣ် အဘၢၣ်စၢၤသ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်ကွၢ်ကီဝဲဒၣ် လီတဲစိစိာ်စု ထဲဒၣ်လၢ သၢမံးနံးအတီၢ်ပူၤန့ၣ်, တူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးန့ၣ်ဆီတလဲအသး, အဂံၢ်အဘါ, တၢ်ဖ့ၣ်ဆၢ, တၢ်သးစၢၢ်ဆၢတၢ်ပိညၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ဖှံသးညီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဆီတလဲကွံာ်အသးန့ၣ်လီၤ.
တၢ်မၤကွၢ်ဆိ တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအံၤ ထိၣ်သတြီၤကွၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤလိာ်ကွဲ က့မ်, ကွၢ်ကီကွဲၤထံၣ်ဟူဒီး ကွၢ်ကီ ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲၤကျိးတဝၢ အဂၤ ၂၇ဂၤန့ၣ်လီၤ.
Dr Gaillard စံးဝဲဒၣ် အတၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအံၤ လူၤပိာ်ဝဲဒၣ် ခိၣ်နူာ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအကျိၤ လၢအသူဝဲဒၣ် လီမ့ၣ်ခိၣ်ထိး (electrodes) ဆံးဆံးသ့ၣ်တဖၣ် လၢတၢ်လူၤပိာ်ကွၢ်ဝဲအီးစံးကၠ့ၤ အပတီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
“ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢန့ၣ်မၤအါထီၣ်ဝဲဒၣ်သွံၣ်အတၢ်လဲၤဝးတရံးဖဲဟီၣ်ကဝီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ, နာ်သက့န့ၣ် အတသူဘၣ်အသးမူးမူးနီၣ်နီၣ်ဘၣ် — မ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤဒ်သိး တၢ်လိာ်ကွဲက့မ် လၢသွံၣ်သ့ၣ်တဖၣ်လဲၤတရံးအသးဖဲဟီၣ်ကဝီၤအံၤအပူၤအါအါနာ်သက့ ဒိးသူဘၣ်အသး, လၢအမ့ၢ်ဖဲတၢ်လိာ်ကွဲအပူၤန့ၣ် ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ် ပၣ်ဃုာ်ဝဲဒၣ်ဖဲ တၢ်ဘှါရှဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီ, နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဖဲတၢ်ဘှါရှဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီအပူၤ, လၢအမၤဃုာ်တၢ်ဒီးအီးစံၤစကၠ့ၤဒီး ခိၣ်နူာ်ဖဲဟီၣ်ကဝီၤအံၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.”
တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါအံၤ ဒုးနဲၣ်ဖျါဝဲလၢ တၢ်သူကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢန့ၣ် လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်ဖုၣ်ကိးအတီၢ်ပူၤဒၣ်လဲာ်န့ၣ် အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ် တၢ်ထိၣ်အီၤတဲာ်အီၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ Professor Michael Dezuanni လၢ Queensland University of Technology စံးဝဲဒၣ် တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးပှၤသးစၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်လီၤဆီအိၣ်တဆဲးဒီး မ့ၢ်တၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါပျီပူၤတခါလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်လဲလိာ်အသးန့ၣ်လီၤ.
ပဒိၣ်ပာ်လီၤတၢ်တြီ ပှၤသးနံၣ် ၁၆နံၣ်ဆူအဖီလာ် တၢ်သူကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢန့ၣ် ကစးထီၣ်အသး ဖဲလါဒံၤစဲဘၢၣ် အသီ ၁ဝန့ၣ်လီၤ.
Associate Professor Suzanne Schweizer လၢ UNSW စံးဝဲဒၣ် တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲ တၢ်မၤထဲးဂံၢ်ထဲးဘါလၢအရ့ဒိၣ်တခါ လၢတၢ်ကဆဲးမၤအီၤ ဒ်သိး ကသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ် ကမျၢၢ်တၢ်ဆဲးကျိးတဝၢ—social media အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
