ประเด็นสำคัญ
- งานเขียน รูปภาพ เพลง และวิดิโอของคุณจะได้รับการคุ้มครองลิขสิทธิ์โดยอัตโนมัติ
- กฎหมายลิขสิทธิ์จำกัดวิธีการแชร์ผลงานของผู้อื่นบนโซเชียลมีเดีย
- Fair Dealing และ Creative Common License ให้คุณแบ่งปันคอนเทนต์ได้
- การละเมิดลิขสิทธิ์อาจส่งผลให้แพลตฟอร์มปิดบัญชีของคุณหรือต้องโทษปรับ
กด ▶ ฟังพอดคาสต์ด้านบน
กฎหมายลิขสิทธิ์เป็นการคุ้มครองทางกฎหมายที่ใช้กับผลงานสร้างสรรค์ เช่น การเขียน ภาพถ่าย เพลง และวิดีโอ โดยให้สิทธิ์แก่เจ้าของผลงานในการใช้ผลงานดังกล่าว รวมถึงการแชร์บนโซเชียลมีเดียด้วย
ทั้งยังป้องกันไม่ให้ผู้อื่นนำผลงานไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาต
ทีแกน บูร์แมน ทนายความด้านโซเชียลมีเดียและที่ปรึกษาทางกฎหมายแก่ผู้สร้างสรรค์เนื้อหา (content creator) และแบรนด์ต่างๆ กล่าวว่าเจ้าของผลงานไม่จำเป็นต้องจดทะเบียนลิขสิทธิ์ในออสเตรเลีย เพราะกฎหมายลิขสิทธิ์ไม่มีค่าใช้จ่ายและเป็นไปโดยอัตโนมัติ
“เมื่อเจ้าของผลงานเผยแพร่ผลงานบนโซเชียลมีเดีย ลิขสิทธิ์มักจะดำรงอยู่ในงานวรรณกรรม ละคร ดนตรี และศิลปะ ดังนั้น ภาพถ่ายจะถือเป็นงานศิลปะ และเจ้าของลิขสิทธิ์มักจะเป็นผู้สร้างสรรค์ผลงาน แต่ก็มีข้อยกเว้นหลายประการขึ้นอยู่กับสถานการณ์ ตัวอย่างเช่น หากมีคนจ้างช่างถ่ายภาพ เจ้าของผลงานอาจเป็นผู้จ้าง ไม่ใช่ช่างภาพ”
ตัวหนังสือ C ในวงกลมเป็นสัญลักษณ์การเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ของเนื้อหา Source: iStockphoto / anyaberkut/Getty Images/iStockphoto
โดยปกติแล้วจะรวมถึงการตกลงกับการแชร์ของแพลตฟอร์ม เจ้าของผลงานยังคงเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ แต่ยินยอมให้ผู้อื่นแชร์ผลงานของตนบนแพลตฟอร์มนั้น
Facebook และ Instagram ให้คุณแชร์เนื้อหาบนแพลตฟอร์มได้ และหากคุณแชร์ผลงานของเจ้าของบัญชีอื่น แพลตฟอร์มจะให้เครดิตโดยอัตโนมัติ
อย่างไรก็ตาม บูร์แมนกล่าวว่าการอัปโหลดเนื้อหาของผู้อื่นลงในโซเชียลมีเดียของคุณนั้นเป็นเรื่องที่ผิด
“การแชร์เนื้อหาผ่านฟังก์ชัน ‘แชร์’ กับการบันทึกเนื้อหาแล้วอัปโหลดซ้ำด้วยตัวเองนั้นแตกต่างกัน โดยทั่วไปแล้วแพลตฟอร์มจะกำหนดให้คุณห้ามอัปโหลดเนื้อหา เว้นแต่คุณจะมีสิทธิ์ที่จะทำเช่นนั้น เช่น คุณต้องเป็นเจ้าของผลงานดังกล่าว หรือคุณต้องได้รับอนุญาตจากเจ้าของผลงานจึงจะใช้ผลงานนั้นได้”
พอล เมอร์เรย์เป็นศิลปินและอาจารย์สอนศิลปะทัศนศิลป์ระดับอุดมศึกษา
ผลงานศิลปะของเขาถูกคัดลอกและเผยแพร่ซ้ำบน Facebook โดยไม่ได้รับความยินยอม และถือเป็นการละเมิดกฎหมายลิขสิทธิ์
“บุคคลนี้เข้าร่วมงานนิทรรศการของผมและถ่ายรูปผลงานของผม จากนั้นโพสต์ภาพลงบนเฟซบุ๊กพร้อมใส่ชื่อภาพผิด สะกดชื่อผมผิด แต่ที่แย่ที่สุดก็คือเขานำเสนอผลงานของผมในบริบทที่บิดเบือนเจตนาและวัตถุประสงค์ของนิทรรศการทั้งหมด ผมติดต่อเฟซบุ๊กและสามารถลบโพสต์นั้นได้ภายในเวลาประมาณ 24 ชั่วโมง”
ศิลปินขณะถ่ายรูปของผลงาน Credit: LeoPatrizi/Getty Images
ในกรณีส่วนใหญ่ เจ้าของผลงานจะขอให้คุณแท็กชื่อของพวกเขาเพื่อเชื่อมโยงกลับไปยังบัญชีของพวกเขา
อย่างไรก็ตาม มีข้อยกเว้นบางประการภายใต้พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ของออสเตรเลียที่อนุญาตให้คุณใช้เนื้อหาของผู้อื่นโดยไม่ละเมิดลิขสิทธิ์ของเจ้าของผลงาน
อเล็กซ์ โซโล หนึ่งในผู้ก่อตั้งของบริการกฎหมายสปรินท์ลอว์กล่าวว่า หนึ่งในข้อยกเว้นคือกฎหมายที่เรียกว่า "การปฏิบัติอย่างเป็นธรรม (Fair Dealing)"
“กฎหมายนี้อนุญาตให้องค์กร เช่น สำนักข่าวหรือสถาบันการศึกษาใช้เนื้อหาที่มีลิขสิทธิ์โดยไม่จำเป็นต้องขอความยินยอม ภายใต้จุดประสงค์การใช้เพื่อสาธารณประโยชน์ นอกจากนี้ยังมีข้อยกเว้นในกรณีการล้อเลียนและเสียดสีด้วย โดยอนุญาตให้นักแสดงตลกใช้เนื้อหาบางส่วนได้โดยไม่จำเป็นต้องขอความยินยอม”
นอกจากนี้ การแชร์ผลงานของผู้อื่นภายใต้ใบอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์ (Creative Common License) ก็ถือเป็นเรื่องปลอดภัยเช่นกัน
แต่แม้ว่าเนื้อหาดังกล่าวจะอนุญาตให้นำไปใช้ได้ แต่เจ้าของผลงานยังคงเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ ดังนั้นคุณจะต้องให้เครดิตแก่เจ้าของผลงานด้วย
ดังนั้นควรตรวจสอบให้แน่ใจว่าใบอนุญาตนั้นตรงกับวัตถุประสงค์ของคุณ
“ฉันสามารถโพสต์ภาพถ่ายของฉันทางออนไลน์และสนับสนุนให้ผู้อื่นนำไปใช้ได้ แต่ฉันอาจจำกัดภาพถ่ายของฉันให้ใช้สำหรับการใช้งานส่วนตัวและไม่ใช่เชิงพาณิชย์ ภายใต้ใบอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์ และหากคุณต้องการใช้ในเชิงพาณิชย์เพื่อโปรโมตแบรนด์ของคุณ คุณจะต้องชำระเงิน แต่หากใช้เพื่อส่วนตัวเท่านั้นก็ไม่เป็นไร”
เจ้าของผลงานมักเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ แต่ก็มีข้อยกเว้น Credit: JLGutierrez/Getty Images
“แพลตฟอร์ม เช่น Instagram และ TikTok มีคลังเพลงในตัวและทำข้อตกลงกับศิลปินแล้ว และนั่นคือเหตุผลว่าทำไมคุณจึงเห็นเพลงดังๆ บนแพลตฟอร์มเหล่านี้ แต่ถ้าเพลงนั้นไม่อยู่ในคลังเพลงและคุณใช้งานนอกแพลตฟอร์ม คุณยังคงต้องขออนุญาตจากเจ้าของผลงาน”
หากคุณเป็นเจ้าของผลงาน คุณจะป้องกันไม่ให้ผู้อื่นละเมิดลิขสิทธิ์ของคุณได้อย่างไร?
คุณสามารถเตือนผู้อื่นว่านี่คือผลงานของคุณโดยการเพิ่มสัญลักษณ์ลิขสิทธิ์ ซึ่งเป็นตัวอักษร C ในวงกลม หรือข้อความ เช่น "ห้ามใช้โดยไม่ได้รับอนุญาต" ในโพสต์โซเชียลของคุณ
เมอร์เรย์แนะนำวิธีปกป้องผลงานของคุณโดยการใส่ลายน้ำด้วย
อย่างไรก็ตาม การละเมิดลิขสิทธิ์ก็ยังคงเกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลา
หากคุณเชื่อว่ามีคนละเมิดลิขสิทธิ์ของคุณ บูร์แมนแนะนำให้หลีกเลี่ยงการโพสต์ถึงการละเมิดลิขสิทธิ์บนโซเชียลมีเดียโดยไม่ได้ขอคำแนะนำทางกฎหมายเสียก่อน
และแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียสามารถช่วยคุณเรื่องนี้ได้
“แพลตฟอร์มส่วนมากมีฟังก์ชันที่สามารถรายงานการละเมิดได้ และจะดำเนินการตามกระบวนการที่มีเพื่อลบเนื้อหาออก ในบางกรณี แพลตฟอร์มจะทำการปิดการใช้งานบัญชีที่ละเมิดลิขสิทธิ์”
นอกจากนี้ การละเมิดกฎหมายลิขสิทธิ์ยังมีโทษที่รุนแรง ไม่ว่าจะโดยตั้งใจหรือไม่ก็ตาม การละเมิดลิขสิทธิ์อาจส่งผลให้มีการดำเนินคดีและโทษปรับ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากผู้ละเมิดแสวงหากำไรจากผลงานของผู้อื่น
