ኣብ ትሕቲ ክልተ ፕረዚደንታት ዘገልግለለ ኣካታዒ ተሸላሚ ሽልማት ኖበልን ሄንሪ ኪሲንጀር ፡ ኣብ ፖሊሲ ወጻኢ ኣመሪካ ዘይሕከኽ ምልክት ዝሓደገ ፡ ብረቡዕ ኣብ 100 ዓመት ዕድሚኡ ከም ዝሞተ ፡ Kissinger Associates Inc ኣብ ዝሃቦ መግለጺ ሓቢሩ ።
ኣብ ከነቲከት ኣብ ዝርከብ ቤቱ ድማ ሞተ ።
ክሲንጀር ኣብ ዝሓለፈ ሚእቲ ዓመት ንጡፍ ዝነበረ ኮይኑ ፡ ኣብ ቤተ መንግስቲ ዋይት ሃውስ ኣብ ዝግበር ኣኼባታት ይእከብ ፡ ብዛዕባ ኣገባባት መሪሕነት ዝገልጽ መጽሓፍቲ የሐትም ፡ ከምኡውን ብዛዕባ እቲ ብሰሜን ኮርያ ኣስጋኢ ዝዀነ ኑክልየሳዊ ስግኣት ኣብ ቅድሚ ኮሚተ ባይቶ ይምስክር ነበረ ።
ኣብ ሓምለ 2023 ምስ ፕረዚደንት ቻይና ሺ ጂንፒንግ ንምዝርራብ ፡ ናብ በይጂንግ ሃንደበታዊ ምብጻሕ ገይሩ ነይሩ እዩ ።
ብ1970 ኣብ ትሕቲ ሪፓብሊካዊ ፕረዚደንት ሪቻርድ ኒክሰን ጸሓፊ ጉዳያት ወጻኢ ኰይኑ ዘገልገለ ኮይኑ ፡ ኣብቲ ንዓሰርተታት ዓመታት ዝቐጸለ ለውጢታት፡ ኣብ ሓያሎ ፍጻመታት ዓለም ኢድ ነይርዎ እዩ ።
እቲ ጀርመናዊ መበቆል ዘለዎ ኣይሁዳዊ ስደተኛ ብዝገበሮ ጻዕሪ ፡ ምስ ቻይና ዲፕሎማስያዊ መገዲ ከም ዝኽፈት ዝገበረ፡ ምልክት ምቍጽጻር ኣጽዋር ኣመሪካ-ሶቭየት ዝዀነ ዝርርብ ከም ዝጅመር ዝገበረ፡ ዝምድና እስራኤልን ጐረባብታን ከም ዝሰፍሕ ፡ ከምኡ እውን ብስምምዕ ፓሪስ ምስ ሰሜን ቬትናም ዝርርብ ሰላም ከም ዝጅመር ዝገበረ እዩ።
ቀንዲ ነዳፊ ፖሊሲ ወጻኢ ኣመሪካ ኰይኑ ዘገልገለ ኪሲንጀር ፡ ብ1974 እዩ ካብ ስልጣኑ ተሰናቢቱ ።
ኰይኑ ግን ፡ ኣብ ትሕቲ ፕረዚደንት ጀራል ፎርድ ዲፕሎማስያዊ ሓይሊ ኰይኑ ፡ ኣብ ምሉእ ህይወቱ ሓያል ርእይቶ ዝህብ ነበረ ።
ብዙሓት ሰባት ንኪሲንገር ስለቲ ዘርኣዮን ዝገበሮን ሰፊሕን ተመክሮ ናእዳኦም እኳ እንተ ሃብዎ ፡ ካልኦት ግን ነቲ ብፍላይ ከኣ ኣብ ላቲን ኣመሪካ ኣንጻር ኮምዩኒዝም ዝዀኑ ውልቀ-መለኽቲ ዝገብሮ ደገፍ ከም ገበነኛ ገይሮም ይርእይዎ ።
ኣብተን ዳሕረዎት ዓመታቱ እቲ ዝገበሮ ጕዕዞ ፡ ካልኦት ሃገራት ብዛዕባ ሕሉፍ ፖሊሲ ወጻኢ ኣመሪካ ኺኣስራኦ ወይ ኪሓትኦ ኣብ ፈተና እዩ ኣትዩ ነይሩ ። ብ1973 ምስ ናይ ሰሜን ቬትናም ሉ ዱክ ብሓባር ንሰላም ኖበል ሽልማት ብምንጻጉ፡ ክሳዕ ሕጂ ኣከራኻሪ ካብ ዝገበሮ ሓደ እዩ ።
ብምኽንያት እቲ ኣመሪካ ኣብ ልዕሊ ካምቦድያ እተካይዶ ዝነበረት ምስጢራዊ ደብዳብ ምኽንያት ክልተ ኣባላት ኮሚተ ኖቤል ክሲንጀር ክሽለም ብምሕጻዩ ብፍቓዶም ስርሖም ገዲፎም እዮም ። ፎርድ ንኪሲንገር "super secretary of state" ኢሉ ጸውዖ ፡ ብትሕልነቱን ርእሰ ተኣማንነቱን እውን ኣፍልጦ ሂብሉ እዩ ፣ ንኪሲንጀር ዝወቕሱ ግና ፓራኖያን ርእሱ ዝፈቱ ሰብ ኢሎም እዮም ዝጽውዕዎ ።
ፎርድ እውን እንተ ኰነ ፡ "ሄንሪ ኣብ ኣእምሮኡ ፈጺሙ ጌጋ የብሉን" ኢሉ እዩ ዝገልጾ ነይሩ ።
ፎርድ ብ2006 ቐቅድሚ ሙማቱ ኣብ ዝገበሮ ቃለ-መጠይቕ ፡ "ካብ ኵሉ ዝፈልጦ ሰብ ንላዕሊ እቲ ተኣፋፊ ሰብ" ክብልዩ ገሊጽዎ ።
