ኣብ መላእ ምብራቕ ኣፍሪቃ ጥምየት እናወሰኸ ይኸይድ ከም ዘሎ ፡ ብውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝወጸ ሓድሽ ጸብጻብ ገሊጹ።

A boy leads his donkeys home in a drought affected area in south east Ethiopia. Source: UNHCR

ዞባዊ ውድብ በይነ-መንግስታዊ በዓል-ስልጣን ንዕብየት (IGAD) ዘውጽኦ መጠንቀቕታ 'ዚ ዝህብ ዘሎ ኣብ ኢትዮጵያ ፡ ኬንያ ፡ ሶማልያ ፡ ደቡብ ሱዳን ፡ ውሕስነት መግቢን ሕጽረት መግቢን ካብ ግዜ ናብ ግዜ እናበኣሰ ይኸይድ ኣሎ ።

ኣብ ምብራቓዊ ኣፍሪቃ ኣተሓባባሪት ፋኦ ዝዀነት ኪሚምባ ዴቪድ ፊሪ ፡ "እዚ ሕጂ ኣብ መላእ ቀርኒ ኣፍሪቃ ተኸሲቱ ዘሎ ኵነታት ውሕስነት መግቢ ፡ ንኣርባዕተ ተኸታተልቲ ወቕትታት ዝናም ምስ ፈሸለ ፡ ብውሑዱ ኣብ 40 ዓመት ፡ ወይ ከኣ ካብ መጀመርታ ዘመነ ሳተላይት ንደሓር ፡ ኣዝዩ ጽንኩር እዩ" በለት ።

"ካብ ቅድሚ ሕጂ ብዝያዳ ፡ ነቲ ኣብ ዞባና ዘጋጥም ዘሎ ፀገማት ምግቢ ንምፍታሕ ፡ ንነዊኅ እዋን ዝጸንሕ ናይ ምጽዋር ዓቕሚ ዘለዎ ናይ ሓጺር እዋን ምላሽ ኽንህብ ኣሎና ።"

ኣብዚ ዓመት እዚ 300,000 ዝኾኑ ኣብ ሶማልያን ደቡብ ሱዳንን ዝርከቡ ሰባት ዝለዓለ ደረጃ ማለት 5ይ ደረጃ ከቢድ ዋሕዲ መግቢ ኣብ ሸሞንተ ከባቢታት ሶማል ድማ ሕሱም ጥሜት ከጋጥም ተኽእሎ ኣሎ ።

ኣብ 2022 ዘጋጠመ ኵነታት ፡ ካብ ዝሓለፈ ዓመት ኣዝዩ ልዑል ወሰኽ እዩ ገይሩ ፣ ኣብቲ እዋን እቲ ፡ 42 ሚልዮን ሰባት ብሰንኪ ዋሕዲ ምግቢ ይሳቐዩ ነይሮም ።

ኣብ 2021 ፡ ዞባዊ ዉድብ ኢጋድ ዳርጋ 22 ካብ ሚእቲ ናይቶም ኣብ ቅልውላው ወይ ኣብ ዝኸፍአ ቅልውላው ዝርከቡ ሰባት፡ ኣስታት 10 ሚልዮን ትሕቲ ሓሙሽተ ዓመት ዝዕድሚኦም ህጻናት ፡ ብዓጸቦ ዝተመጣጠነ ምግቢ ይሳቐዩ ኣለዉ ።

ኣብ ርእሲ እዚ ካብቶም ኣብ ዓለም 51 ሚልዮን ተመዛቢሎም ካብዘለዉ እቶም 24 ሚእታዊ ኣብ ሃገራት ኢጋድ ማለት ኣብ ኢትዮጵያ ፣ ሶማል እዮም ዝርከቡ።

 

ብሰንኪ እተፈላለየ ምኽንያታት ከም ኵነታት ኣየርን ግጭትን ማክሮኢኮኖሚያዊ ጸገማትን ፡ ብዙሕ ብድሆታትን ዘጋጠመ ኮይኑ ፣ እዚ ጸገማት ኣብቲ ዞባ ልዕሊ ተኽእሎ እናኸደ ይኸይድ ኣሎ ።

ለውጢ ኵነታት ኣየርን ላ ኒናን ቅድሚኡ ተራእዩ ዘይፈልጥ ብዙሕ ግዜ ዘጋጠመ ደርቂ ኣስዒቡ እዩ ፣ እዚ ድማ ኣብ ውሽጢ 70 ዓመት ካብ መጋቢት-ግንቦት ብዝሃረመ ወቕቲ ዝተኸስተ እዩ ።

ኣብ ምብራቓዊ ኣፍሪቃ ናይ WFP ክልላዊ ዳይረክተር ማይክል ዱፎርድ "ግጭት: ሕሉፍ ክሊማ: ቊጠባዊ ቅልውላው: ወሰኽ ዋጋታት: ሕጂ ድማ ጽልዋ ናይቲ ኣብ ዩክረይን ዘሎ ግጭት ኣብ ምግብን ጸዓትን ብሚልዮናት ዝቝጸሩ ሰባት ናብ ጥሜት ይቃልዑ ኣለዉ" በለ ።

ኣብቲ ዞባ "ኣዝዩ ሓደገኛ" ምዃኑ ኣፍልጦ ብምሃብ ፡ ኣብ መጻኢ ንዜጋጥም ሓደጋታት ንምድላውን ምላሽ ንምሃብን ኣገዳሲ ምዃኑ ኣስሚሩሉ ፥ "እዚ ብሰንኪ ለውጢ ክሊማ ዘይተርፍ" ምዃኑ እዩ ገሊጹ ።

እዚ ከምዚ 'ሉ ከሎ ፣ ኣብ ኡጋንዳ ዝመደበሩ ጉጅለ ው.ሕ.ሃ. ምስ ሰበ-ስልጣንን ካልኦት መሻርኽትን ብምዃን ነቲ ንልዕሊ ፍርቂ ሚልዮን ህዝቢ ኣብ ሰሜናዊ ምብራቕ እታ ሃገር ዘጥቅዕ ዘሎ ስእነት መግቢ ምላሽ ንምሃብ ብዕቱብ ይሰርሕ ኣሎ ።

ልዕሊ 40 ሚእታዊት ካብ ህዝቢ እዚ ከባቢ ፡ ኣብዘን ዝሓለፋ ሓሙሽተ ኣዋርሕ ፡ ብሰንኪ ክሊማዊ ለውጢ ዝመጽእ ደርቂ ፡ ልዑል መጠን ውሕስነት መግቢ የጋጥሞ ኣሎ ።

ፕሮግራም መግቢ ዓለም (WFP) ካብቲ ኣስታት 19 ሚልዮን ዶላር ወጻኢ ዝሓትት ኮይኑ፡ ብድምር ን217,000 ሰባት ፕሮግራም ምምጋብ ንምድላው ዝሕግዝ ኮይኑ ዛጊት 7.4 ሚልዮን ዶላር ተኣኪቡ ኣሎ ፡ እዚ ድማ ኣብ ሰለስተ ቀዲመን ዝተሰርዓ ወረዳታት ዝውዕል እዩ።

ናይ ው.ሕ.ሃ. ትካል ነቶም ኣብ ኵለን ወረዳታት ከቢድ ናይ መግቢ ጸገም ዘለዎም ሕክምና እናብጸሐ ኣብ ዝኸደሉ ዘሎ እዋን ኣብ ሽዱሽተ ወረዳታት ንዝርከባ ዝተመጣጠነ መግቢ ዘለዎም ህጻናትን ነፍሰጾራትን ዘጥብዋን ስድራቤታት ናይ መእለዪ መደባት ይህብ ኣሎ።

ውድብ ጥዕና ዓለም (ዓለማዊ ውድብ ጥዕና) ነቲ ደርቂ ዘስዓቦ ጥዕናዊ ጽልዋ ምላሽ ንምሃብ ፡ ኡጋንዳውያን ንምድጋፍ ልዕሊ 2.4 ሚልዮን ዶላር ኣመሪካ ኣኪቡ ኣሎ ።