Sóng gió lại nổi lên trên bàn cờ chính trị thế giới khi Điện Kremlin bất ngờ đưa ra những cáo buộc đanh thép hướng về phía Kyiv. Trong bối cảnh các nỗ lực ngoại giao đang ở giai đoạn "nước rút" với sự can thiệp của Tổng thống Mỹ Donald Trump, thông tin về một vụ tấn công bằng thiết bị bay không người lái (drone) nhắm thẳng vào nơi ở của Tổng thống Vladimir Putin đã khiến dư luận quốc tế rúng động. Liệu đây là một bước leo thang quân sự thực sự hay là một "quân bài" chiến lược nhằm thay đổi vị thế trên bàn đàm phán?
Cáo buộc từ điện Kremlin và những tuyên bố đanh thép
Ngày 30/12, bầu không khí tại khu vực Novgorod thuộc miền Bắc nước Nga trở nên đặc biệt căng thẳng. Theo thông tin từ phía Nga, Ukraine đã thực hiện một cuộc tấn công quy mô lớn bằng drone tầm xa nhằm vào nơi ở của ông Putin. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, với phong thái cứng rắn thường thấy, đã trực tiếp công bố các chi tiết về vụ việc này.
Ông Lavrov cho biết Ukraine đã cố gắng tấn công nơi ở của Tổng thống Putin tại vùng Novgorod, phía tây Moscow vào đêm 28 rạng sáng ngày 29 tháng 12. Vũ khí được sử dụng là 91 thiết bị bay không người lái tầm xa. Tuy nhiên, Ngoại trưởng Nga khẳng định toàn bộ số drone này đã bị lực lượng phòng không Nga tiêu diệt gọn gàng. "Không có ai bị thương và không có thiệt hại nào," ông Lavrov nhấn mạnh trong các bình luận được truyền thông Nga dẫn lại.
Dù không đưa ra các bằng chứng hình ảnh hay dữ liệu kỹ thuật cụ thể tại hiện trường ngay lập tức, nhưng phản ứng của phía Nga lại vô cùng quyết liệt. Ông Lavrov gọi đây là hành vi "khủng bố nhà nước" và tuyên bố: "Những hành động liều lĩnh như vậy sẽ không được bỏ qua. Các mục tiêu đã được lựa chọn để các lực lượng vũ trang Nga thực hiện đòn tấn công trả đũa."
Vụ việc xảy ra vào thời điểm vô cùng nhạy cảm — ngay khi các bên đang thảo luận về một thỏa thuận hòa bình tiềm năng. Nga lập tức tuyên bố sẽ xem xét lại lập trường đàm phán của mình, một động thái được giới quan sát đánh giá là nhằm gây áp lực tối đa lên phía Ukraine và các đồng minh phương Tây.
Phản ứng từ Kyiv: 'Lời dối trá' để tạo cớ leo thang
Tại Kyiv, Tổng thống Volodymyr Zelenskyy đã không chậm trễ trong việc bác bỏ hoàn toàn những cáo buộc từ phía Nga. Trong một thông điệp gửi tới các phóng viên qua WhatsApp, nhà lãnh đạo Ukraine khẳng định đây chỉ là một màn dàn dựng chính trị của Moscow.
Lại một loạt lời dối trá khác từ Liên bang Nga.Tổng thống Ukraine Zelenskyy
Theo phân tích của ông, thời điểm Nga đưa ra cáo buộc này không phải là ngẫu nhiên. Nó diễn ra ngay sau cuộc gặp gỡ quan trọng giữa ông và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Florida vào ngày Chủ nhật trước đó.
Ông Zelenskyy lập luận:
"Rõ ràng là chúng tôi đã có cuộc gặp với ông Trump ngày hôm qua, và rõ ràng là đối với người Nga, nếu không có bê bối giữa chúng tôi và Mỹ, và chúng tôi đang đạt được tiến triển còn đối với họ đó là một thất bại, bởi vì họ không muốn kết thúc cuộc chiến này," ông Zelenskyy nói.
Nhà lãnh đạo Ukraine còn đi xa hơn khi bày tỏ lo ngại rằng đây là bước chuẩn bị tâm lý của Nga để thực hiện các cuộc không kích quy mô lớn vào trung tâm quyền lực của Ukraine.
"Tôi chắc chắn rằng họ chỉ đơn giản là đang chuẩn bị cơ sở cho các đòn tấn công, có lẽ là vào thủ đô, có lẽ là vào các tòa nhà chính phủ," ông Zelenskyy cảnh báo.
Đồng quan điểm, Ngoại trưởng Ukraine Andrii Sybiha cũng lên tiếng trên mạng xã hội, khẳng định vụ tấn công là một "sự bịa đặt" nhằm tạo tiền đề cho các cuộc tấn công mới của Nga và phá hoại tiến trình hòa bình đang nhen nhóm. Ông kêu gọi cộng đồng quốc tế cần có cái nhìn sáng suốt và lên án những cáo buộc không bằng chứng này.
Vai trò của Donald Trump và hy vọng mong manh về một thỏa thuận
Giữa tâm điểm của những cáo buộc và phủ nhận, sự xuất hiện của Donald Trump như một nhân tố trung gian đang thu hút mọi sự chú ý. Trước khi vụ bê bối drone nổ ra, ông Trump đã có cuộc gặp trực tiếp với ông Zelenskyy tại Mar-a-Lago, Florida. Sau cuộc gặp, vị Tổng thống đắc cử Mỹ tỏ ra khá lạc quan khi nói rằng hai bên đang "tiến rất gần, có lẽ là rất gần" tới một thỏa thuận kết thúc xung đột.
Tuy nhiên, vụ tấn công bị cáo buộc tại Novgorod đã dội một gáo nước lạnh vào bầu không khí lạc quan đó. Ngay sau khi nhận được thông tin từ phía Nga, ông Trump đã có cuộc điện đàm với ông Putin. Chia sẻ với báo giới sau đó, ông Trump bày tỏ sự không hài lòng trước thông tin về vụ tấn công nhà riêng của một nhà lãnh đạo.
"Tấn công quân sự là một chuyện. Tấn công nhà riêng của ông ấy lại là chuyện khác. Đây không phải là thời điểm thích hợp để làm bất cứ điều gì như vậy.”
“Và tôi đã biết về việc này từ Tổng thống Putin ngày hôm nay. Tôi đã rất tức giận về điều đó," TT Trump nói.
Dù vậy, ông vẫn giữ niềm tin vào tiến trình đàm phán khi nhận xét cuộc trò chuyện với ông Putin là "hiệu quả" và tin rằng: "Chúng tôi có một vài vấn đề sẽ được giải quyết, hy vọng là vậy, và nếu chúng tôi giải quyết được chúng, các bạn sẽ có hòa bình."
Những rào cản 'gai góc' trên thực địa
Dù các nỗ lực ngoại giao cấp cao đang diễn ra dồn dập, tình hình thực tế tại chiến trường và các điều khoản trên bàn đàm phán vẫn còn rất nhiều nút thắt khó gỡ.
Thứ nhất là vấn đề an ninh dài hạn. Ông Zelenskyy cho biết một thỏa thuận song phương về đảm bảo an ninh cho Ukraine đã được phác thảo với ông Trump, nhưng độ hoàn thiện mới chỉ đạt 95%. Ukraine đang tìm kiếm một thỏa thuận an ninh có thời hạn lên tới 50 năm, trong khi ông Trump kỳ vọng các nước châu Âu sẽ phải gánh vác phần lớn trách nhiệm này.
Thứ hai là những đòi hỏi về lãnh thổ không khoan nhượng từ phía Nga. Bất chấp các cuộc đối thoại, Tổng thống Putin vẫn duy trì một thái độ vô cùng cứng rắn. Vào thứ Hai, ông đã ra lệnh cho quân đội đẩy mạnh chiến dịch để chiếm trọn vùng Zaporizhzhia — một khu vực mà Nga hiện mới kiểm soát khoảng 75%. Thượng tướng Mikhail Teplinsky báo cáo rằng quân đội Nga hiện chỉ còn cách thành phố Zaporizhzhia khoảng 15 km. Đáp lại, ông Putin khẳng định: "Trong tương lai gần, cần phải tiếp tục cuộc tấn công, cùng với cụm quân phía Đông để giải phóng Zaporizhzhia."
Trong khi đó, Mỹ đề xuất giải pháp thành lập một "khu kinh tế tự do" nếu Ukraine rút quân, nhưng phía Ukraine muốn dừng bắn dọc theo các chiến tuyến hiện tại.
Một tuần lễ quyết định
Thế giới đang chứng kiến một màn đấu trí cân não giữa ba phía: Moscow, Kyiv và Washington. Cáo buộc về vụ tấn công tại Novgorod đã làm gia tăng đáng kể sự hoài nghi và thù địch, đe dọa làm chệch hướng những nỗ lực hòa bình vừa mới hình thành.
Hiện tại, hai vấn đề lớn nhất vẫn đang nằm trên bàn cân là quyền kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia và tương lai của vùng Donbas. Nga đang nắm giữ khoảng 1/5 lãnh thổ Ukraine và dường như không có ý định nhượng bộ về mặt quân sự ngay cả khi đang đàm phán.
Liệu Donald Trump có thể dùng ảnh hưởng cá nhân để hóa giải những mâu thuẫn cực đoan này, hay vụ tấn công drone "bí ẩn" tại vùng Novgorod sẽ trở thành cái cớ để Nga phát động một giai đoạn tấn công khốc liệt hơn? Câu trả lời có lẽ sẽ nằm ở những động thái quân sự và ngoại giao trong những ngày tới đây.
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instagram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
