Báo cáo phúc lợi mới nhất của Viện Sức khỏe và Phúc lợi Úc (AIHW), công bố vào thứ Năm, cho thấy, năm 2023, 21% người dân trên 15 tuổi cho biết họ cảm thấy có mức độ căng thẳng tài chính nào đó — cao nhất kể từ năm 2012.
Đến tháng 4 năm 2025, 35% người trưởng thành nói rằng họ “khó khăn hoặc rất khó khăn” để xoay xở với thu nhập hiện tại, tăng so với giai đoạn trước và trong đại dịch COVID-19.
Ai đang chịu áp lực nhiều nhất?
Theo báo cáo, 43% các bậc cha mẹ đơn thân, 37% người thuê nhà và 31% người từng bị chấn thương hoặc bệnh nghiêm trọng trong năm qua là những nhóm cảm thấy căng thẳng tài chính nhiều nhất.
Những người sống trong khu vực khó khăn hoặc chịu áp lực tâm lý nghiêm trọng cũng có khả năng gặp căng thẳng tài chính cao hơn.
Nhóm tuổi 35–49 được ghi nhận là dễ rơi vào khủng hoảng tài chính nhất.
Nhà nghiên cứu xã hội Grant Dusting từ McCrindle cho rằng những dữ liệu này phản ánh thực tế rằng “rất nhiều người đang thật sự khó khăn”.
“Những nhóm quen thuộc” vẫn là người chịu thiệt
Phó giáo sư Ben Phillips thuộc Trung tâm Nghiên cứu Xã hội và Phương pháp của Đại học Quốc gia Úc (ANU) cho biết, tình hình này không mới, và ông không thấy có dấu hiệu thay đổi trong tương lai gần.
“Khi nói đến áp lực chi phí sinh hoạt, vẫn là những nhóm cũ phải chịu thiệt, không khác nhiều so với trước đây,” ông nói.
Theo ông Phillips, những người nhận trợ cấp an sinh xã hội như JobSeeker, trợ cấp khuyết tật hoặc tiền già, là nhóm chịu căng thẳng nghiêm trọng nhất.
“Tỷ lệ căng thẳng tài chính của họ cao hơn rất nhiều so với người có thế chấp hoặc người thuê nhà trung bình,” ông nói thêm. “Tỷ lệ áp lực tài chính có thể cao hơn gấp bốn đến năm lần so với một gia đình điển hình.”
Về kế hoạch tăng cung nhà ở, ông tỏ ra hoài nghi:
“Chính phủ có kế hoạch xây thêm nhà mới, đồng thời đẩy mạnh việc xây dựng nhà xã hội và nhà giá rẻ, nhưng quy mô vẫn quá nhỏ. Tôi không nghĩ nó sẽ tạo ra thay đổi đáng kể.”
Nghèo đói và áp lực nhà ở gia tăng
Báo cáo về mức độ nghèo khổ ở Úc - Poverty in Australia 2025 - của Đại học New South Wales cho thấy cứ 7 người dân thì có 1 người - tương đương 3,7 triệu người - sống dưới mức nghèo đói, tăng so với 1/8 vào giai đoạn 2020–21.
Nhà nghiên cứu Yuvisthi Naidoo nói:
“Thật khó chấp nhận được khi điều này xảy ra ở một trong những quốc gia giàu có nhất thế giới.”
Bà cho biết tỷ lệ nghèo giảm trong năm 2020 khi trợ cấp JobSeeker được tăng gấp đôi trong đại dịch, nhưng lại tăng mạnh sau khi hỗ trợ bị cắt và giá nhà leo thang.
“Giá thuê nhà tăng vọt trong vài năm qua đã ảnh hưởng nặng nề nhất đến những người có thu nhập thấp,” bà nói.
Từ tháng 6/2021 đến tháng 6/2023, giá thuê căn hộ trung bình tăng 40% ở Sydney, 34% ở Melbourne và 41% ở Brisbane.
Tỷ lệ người thuê nhà thu nhập thấp phải chi trên 30% thu nhập cho tiền thuê nhà - tức “áp lực thuê” - tăng từ 52% lên 57% trong cùng giai đoạn.
Một báo cáo của Anglicare Australia cho thấy chỉ 1,7% nhà thuê phù hợp với thu nhập của nhân viên chăm sóc người già, 1,5% cho y tá, và 1,1% cho công nhân xây dựng.
Khoảng cách có đang mở rộng?
Báo cáo của Viện Sức khỏe và Phúc lợi (AIHW) cho thấy 1 trong 5 hộ thuê nhà có thu nhập thấp đang chịu áp lực tài chính, và 1 trong 7 hộ thu nhập thấp có thế chấp cũng gặp khó khăn.
Nhà nghiên cứu xã hội Grant Dusting cho rằng chi phí nhà ở là yếu tố chính, cùng với chi phí sinh hoạt tăng, thị trường việc làm khó khăn cho người mới vào nghề và sự chênh lệch trong tạo dựng tài sản.
“Trong vài năm qua, phần lớn của cải được tạo ra nhờ thị trường chứng khoán. Những ai có đầu tư thường là người giàu hơn, lớn tuổi hơn,” ông nói.
Phó giáo sư Ben Phillips thì nhận định, dù người trẻ gặp khó khăn hơn trong việc mua nhà, tình hình thuê nhà không tệ hơn nhiều so với trước COVID-19.
Theo nghiên cứu của ông, giá thuê đã tăng trong những năm gần đây, nhưng mức độ chi trả được bù đắp phần nào nhờ tăng thu nhập, nên mức độ tệ đi chỉ ở mức vừa phải.
Tuy vậy, ông thừa nhận các hộ thu nhập thấp vẫn chịu áp lực tài chính đáng kể.
“Lãi suất cao ảnh hưởng nặng đến người vay mua nhà, nhưng phần lớn họ lại thuộc nhóm thu nhập cao hơn, nên chưa thể nói là khủng hoảng tài chính lan rộng,” ông nói.
Khoảng cách thu nhập: chưa nới rộng, nhưng tăng trưởng không đều
Theo báo cáo, lương thực tế của người lao động đã phục hồi nhờ tăng lương danh nghĩa và lạm phát giảm tốc. Thu nhập hộ gia đình thực tế cũng tăng trở lại sau hai năm sụt giảm.
Tuy nhiên, mức tăng không đồng đều. Những hộ gia đình có thu nhập cao tăng 3,5%, trong khi các hộ có thu nhập thấp chỉ tăng 0,3%.
Dù vậy, ông Phillips cho rằng bất bình đẳng trong thu nhập không thay đổi đáng kể:
“Những người ở đỉnh và đáy thang thu nhập đều cải thiện tương đương nhau, nên khoảng cách chưa nới rộng.
“Không bi thảm, nhưng không đồng đều”
Theo ông Phillips, nhìn tổng thể, tình hình tài chính của Úc vẫn ổn định dù có nhiều dấu hiệu đáng lo:
“Chúng ta đang ở mức tương tự trước COVID về chuẩn sống và áp lực tài chính. Có thể không như mong muốn của nhiều người, nhưng theo tôi cũng không phải thảm họa.”
Ông cho biết lạm phát đã giảm, việc làm và tăng lương vẫn ổn định, và nền kinh tế đang dần trở lại bình thường.
“Không có gì bất thường khi thấy một tỷ lệ người như vậy đang gặp phải áp lực tài chính ở mức nào đó. Điều đó không có nghĩa là họ đang rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng, nhưng nó cho thấy họ đang chật vật để có thể trụ vững về mặt tài chính.”
Cuối cùng, nhà nghiên cứu xã hội Grant Dusting nhấn mạnh rằng xã hội Úc không đồng nhất - các con số tổng thể có thể che giấu những khó khăn thực tế của nhiều nhóm dân cư.
“Dữ liệu cho thấy một bộ phận khá lớn người dân Úc đang trải qua giai đoạn kinh tế thực sự khó khăn. Nhưng tôi nghĩ một phần tác động đó bị che khuất nếu chỉ nhìn vào các con số tổng thể… dường như mọi thứ đã bị che đậy phần nào.”
Ông cho rằng các nhà hoạch định chính sách cần phải “rất thận trọng” để bảo đảm khoảng cách giữa người giàu và người nghèo không bị nới rộng thêm.
“Điều đó không phải là điều tất yếu, nhưng chúng ta cần những người ở vị trí ra quyết định thật sự xem xét dữ liệu và lắng nghe cộng đồng của mình.”
READ MORE
SBS Việt ngữ
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instgram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
