Mỹ gia tăng tấn công các tàu bị nghi vấn buôn ma túy
Quân đội Hoa Kỳ vừa thực hiện thêm một loạt vụ tấn công chết người nhằm vào các nghi phạm buôn lậu ma túy, một chiến dịch mà một số chuyên gia pháp lý cho rằng vi phạm luật pháp quốc tế và “chẳng khác nào hành vi giết người”.
Theo giới chức Mỹ, một loạt vụ tấn công vào các tàu nghi ngờ chở ma túy ở vùng biển phía đông Thái Bình Dương đã khiến 14 người thiệt mạng và chỉ có một người sống sót vào hôm thứ Ba.
Những vụ này nối tiếp ít nhất 10 vụ tấn công khác tại Caribe và Thái Bình Dương kể từ đầu tháng 9, làm ít nhất 46 người chết.
Chiến dịch này là một phần trong chính sách chống ma túy của Tổng thống Donald Trump, đã đặt ra câu hỏi về việc luật quốc tế được áp dụng ra sao khi một quốc gia giết người chưa bị xét xử trên lãnh thổ nước ngoài.
Mỹ biện minh cho hành động của mình ra sao?
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth cho biết, các cơ quan tình báo đã xác định những con tàu này tham gia “vận chuyển ma túy trái phép”.
Ông nói:
“Những kẻ khủng bố ma túy có ý định mang chất độc đến bờ biển của chúng ta sẽ không còn nơi trú ẩn nào trong toàn bộ bán cầu này.”
Tuy nhiên, Lầu Năm Góc không tiết lộ chi tiết về lượng ma túy bị cáo buộc hay danh tính của những người thiệt mạng.
Chính quyền Trump tuyên bố họ có ý kiến pháp lý mật, cho phép tiến hành các cuộc tấn công bằng vũ khí sát thương nhắm vào một danh sách bí mật gồm các băng đảng ma túy và cá nhân bị nghi ngờ.
Theo CNN, ý kiến này cho rằng tổng thống được phép sử dụng vũ lực gây chết người với các băng đảng ma túy vì “họ đe dọa trực tiếp đến người dân Mỹ”.
Giáo sư Donald Rothwell, chuyên gia luật quốc tế tại Đại học Quốc gia Úc (ANU), nói với SBS News rằng ý kiến pháp lý này do chính quyền Trump tự soạn ra để biện minh cho hành động quân sự.
Ông nói:
“Họ lập luận rằng Mỹ đang trong một cuộc xung đột vũ trang phi quốc tế, vì vậy những người trên tàu là ‘những chiến binh và là mục tiêu hợp pháp’.”
Tuy nhiên, theo ông, không có bằng chứng nào cho thấy hoạt động buôn lậu ma túy có thể được xem là một cuộc xung đột vũ trang.
Giáo sư Sarah Joseph từ Đại học Griffith cho rằng tài liệu pháp lý mật này chỉ áp dụng theo luật Mỹ chứ không phải luật quốc tế, và “một ý kiến pháp lý nội bộ không thể biến hành động phi pháp thành hợp pháp”.
“Không có cơ sở nào để nói hành động này tuân thủ luật pháp quốc tế. Không quốc gia nào có thể tự ý thay đổi điều đó bằng ý kiến pháp lý của riêng mình,” bà nói.
Bà Joseph ví điều này với “các bản ghi nhớ về tra tấn” dưới thời Tổng thống George W. Bush, cho rằng việc tra tấn tù nhân bằng các biện pháp như trấn nước (waterboarding) là hợp pháp, điều sau đó bị chính quyền Obama hủy bỏ.
“Vi phạm luật nhân quyền quốc tế”
Theo bà Joseph, các vụ tấn công này vi phạm nghiêm trọng luật nhân quyền quốc tế về quyền được sống.
“Một quốc gia không thể giết người, dù là công dân của mình hay của quốc gia khác, chỉ vì nghi ngờ họ buôn lậu ma túy,” bà nói.
Bà cho rằng điều này tương tự hành vi của cựu Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, người đang bị Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) truy tố vì các vụ giết người ngoài pháp luật trong “cuộc chiến chống ma túy”.
Bà giải thích rằng điều này có thể được xem là một “vi phạm ngoài lãnh thổ”, tức là khi hành động của một quốc gia bên ngoài lãnh thổ của mình gây tổn hại cho người khác. Những hành vi vi phạm như vậy có thể bao gồm các hoạt động như xung đột vũ trang, giam giữ người, hoặc gây tổn hại môi trường vượt qua biên giới quốc tế.
Bà Joseph cho biết thêm, Hoa Kỳ thường xuyên bác bỏ quan điểm rằng luật nhân quyền quốc tế có thể được áp dụng ngoài lãnh thổ của mình.
Luật Biển là một hệ thống luật pháp quốc tế điều chỉnh các hoạt động trên đại dương và biển, bao gồm việc xác định ranh giới hàng hải, vận tải, đánh bắt cá, và quản lý tài nguyên.
Giáo sư Rothwell cho biết không có cơ sở pháp lý nào trong Luật Biển cho phép các cuộc tấn công của Hoa Kỳ nhằm vào những con tàu bị cho là buôn ma túy.
“Những vùng biển này là khu vực mà quyền tự do hàng hải trên vùng biển quốc tế được áp dụng,” ông nói.
“Về mặt lịch sử, chỉ có tàu cướp biển mới có thể bị chặn lại trên vùng biển quốc tế, và ngay cả khi đó, chúng cũng không thể bị tấn công bằng vũ lực quân sự.”
Ông nói thêm rằng Úc là một “người ủng hộ kiên định” của Luật Biển và là quốc gia thành viên của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982, văn kiện đã hệ thống hóa các nguyên tắc pháp lý quốc tế về đại dương.
Các cuộc tấn công có thể bị xem là tội ác chống lại loài người
Bà Joseph cho rằng các vụ giết người có chủ đích như vậy thậm chí có thể cấu thành tội ác chống lại loài người.
“Luật hình sự quốc tế có thể được áp dụng nếu các cuộc tấn công đạt đến mức độ của một tội ác chống lại loài người,” bà nói.
“Đó chính là tội danh mà cựu Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte bị truy tố, dựa trên các vụ giết người ngoài pháp luật trong ‘cuộc chiến chống ma túy’ tại địa phương.”
Mặc dù một vụ giết người đơn lẻ “rất khó” bị phân loại là tội ác chống lại loài người, nhưng bà Joseph cho rằng nếu các cuộc tấn công tiếp tục và gia tăng, lập luận rằng chúng cấu thành tội ác chống lại loài người sẽ ngày càng có sức nặng hơn.
Úc có nên lên tiếng?
Theo các chuyên gia, Úc và cộng đồng quốc tế cần lên án các hành động vi phạm này.
“Đây là vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế. Mỹ đang giết người trên vùng biển quốc tế. Tất cả các quốc gia, bao gồm cả Úc, cần lên tiếng phản đối,” bà Joseph nói.
Giáo sư Rothwell cũng cho rằng, với tư cách là quốc gia luôn ủng hộ luật biển quốc tế, Úc nên giữ lập trường rõ ràng, đặc biệt trong bối cảnh tranh chấp Biển Đông:
“Úc cần khẳng định rõ ràng quan điểm của mình đối với hành động này của Mỹ.”
READ MORE
SBS Việt ngữ
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instagram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
