Một trong những trường hợp đầu tiên của biến thể phụ Omicron mới BA.2 lần đầu tiên được phát hiện ở Úc vào tháng 12 năm rồi ở một bệnh nhân tại Queensland.
Nó không được coi là một biến thể riêng biệt của Omicron, vốn ban đầu còn được gọi là BA.1, mà là thuộc trong cùng một họ.
Các nhà khoa học gọi BA.2 là một biến thể phụ hoặc dòng phụ và các tên khác đã được giới chức y tế sử dụng bao gồm, ‘biến thể chị em’ hay ‘con trai của Omicron’, tên nầy do người phụ trách về COVID tại tiểu bang Victoria là ông Jeroen Weimar gọi như vậy.
Trường hợp BA.2 đầu tiên được ghi nhận đã được phát hiện ở Nam Phi vào ngày 17 tháng 11, khoảng một tuần sau trường hợp đầu tiên của BA.1, cũng được phát hiện ở đó.
Trong khi đó hàng chục ngàn nhà khoa học đã và đang phân tích dữ liệu giải trình tự bộ gen được tải lên cơ sở dữ liệu toàn cầu GISAID.
Trong số nhóm đang cố gắng tìm hiểu về lượng lớn dữ liệu, là Phó giáo sư Stuart Turville tại Viện Kirby của Đại học New South Wales.
“Chúng ta biết được có một biến thể liên quan đến Omicron, xuất hiện trong cộng đồng vào lúc nầy và đang lây lan".
"Tôi đoán câu hỏi là, khi quí vị biết được một loại biến thể phụ vốn là những khác biệt nhỏ trong bộ gen và thực sự đang theo dõi trong tự nhiên, xem nó đang làm gì".
"Tôi đoán điều đầu tiên chúng ta thường làm là các con số, đến với một biến số phụ nhanh như thế nào".
"Vì vậy, nó hiện cạnh tranh với biến chủng ban đầu BA.1 là Omicron, mà chúng ta thường biết".
"Sau đó, tôi đoán điều thứ hai là khi liên kết bộ gen với những bệnh nhân cụ thể, họ có thể xem xét được mức độ nghiêm trọng, thế nhưng con số thực sự thấp vào lúc nầy”, Stuart Turville.
Đến cuối tháng giêng năm nay, BA.1 vẫn là biến thể thống trị trên toàn cầu, khi chiếm 98,8 phần trăm các trường hợp.
Thế nhưng ở các quốc gia như Đan Mạch, Ấn Độ và Vương quốc Anh, BA.2 đang nổi lên như một biến thể phổ biến hơn và thậm chí còn chiếm ưu thế, với 82 phần trăm trường hợp ở Đan Mạch, 9 phần trăm ở Anh tính đến ngày 28 tháng giêng.
Với khoảng 20 hoặc 30 trường hợp lẻ tẻ của BA.2 ở Úc, nhìn chung nó chiếm một tỷ lệ thấp trong tổng số các trường hợp COVID của cả nước, với chỉ 0,3 phần trăm mà thôi.
Trong khi đó Giáo sư Seshadri Vasan tại cơ quan khoa học quốc gia của Úc CSIRO, cho biết số trường hợp thực tế có khả năng cao hơn những gì trong cơ sở dữ liệu GISAID, vì có vấn đề về thời gian do độ trễ khi dữ liệu được tải lên và thực tế là chỉ một phần nhỏ các trường hợp COVID được gửi đến phòng thí nghiệm để giải trình tự bộ gen, với khoảng 1 trên 50 trường hợp.
Ông nói rằng, các con số rõ ràng đang có xu hướng tăng lên.
“Chúng tôi đã có khoảng 18.750 chuỗi biến thể BA.2 tại 55 quốc gia và nếu quí vị nhìn vào điều đó thì Úc có khoảng 22 trình tự".
"Phần lớn trong biến thể nầy, có hơn 90 phần trăm đến từ 3 quốc gia".
"Như vậy chỉ riêng Đan Mạch đã đóng góp vào khoảng 14.370, còn Vương quốc Anh và Ấn Độ mỗi nước xấp xỉ 1.300”, Seshadri Vasan.
Được biết mỗi biến thể COVID mới, dường như đang lan rộng khắp thế giới, với tốc độ ngày càng nhanh hơn.
Phải mất 3 tháng để sự lan truyền toàn cầu của biến thể COVID ban đầu, được phát hiện ở Vũ Hán, vào tháng 12 năm 2019.
Đối với biến thể Omicron, chỉ mất 1 tháng trước khi nó có mặt tại 78 quốc gia, vào ngày 14 tháng 12.
Theo nhà nghiên cứu về dịch bệnh trong suốt lịch sử là ông Anton Erkoreka, điều đó khiến nó trở thành ‘loại virus bùng nổ và lây lan nhanh nhất trong lịch sử’.
Ông cho biết, phải mất nhiều năm để Tử Thần Đen ở thế kỷ 14 và bệnh dịch tả ở thế kỷ 19 lây lan trên toàn thế giới.
Cái gọi là bệnh cúm Nga năm 1889, có thể do một loại coronavirus khác gây ra, cũng phải mất 3 tháng để lây lan toàn cầu.
Mặc dù BA.2 không lây lan nhanh trên toàn cầu như BA.1, cơ quan quản lý bệnh truyền nhiễm hàng đầu của Đan Mạch, cho biết dữ liệu sơ bộ cho thấy BA.2 có thể lây truyền gấp 1 lần rưỡi.
Các nhà khoa học đang kiểm tra trình tự bộ gen, đặc biệt là vùng protein đột biến, để hiểu thêm về khả năng truyền và khả năng kháng vắc-xin.
Ông Turville giải thích.
“Những gai nhọn có hình dạng giống như một bông hoa, có ba cánh hoa lớn".
"Trên các đầu của cánh hoa, là cái mà chúng ta gọi là miền tiếp xúc N và các kháng thể thích liên kết với các khu vực đó".
"Vì vậy khi có vắc xin, quí vị tạo ra kháng thể và chúng thường liên kết với những cạnh nhỏ của những cánh hoa đó".
"Những gì chúng ta thấy trong dòng phụ, là có một số phần nhỏ của cái mà chúng ta gọi là xóa -deletions".
"Biến thể Omicron ban đầu cũng có những điều đó, nhưng chỉ cho chúng ta thấy rằng nó đang lấy đi từng chút một, để các kháng thể không thể liên kết và ngày càng dính vào các tế bào hơn một chút".
"Chúng tôi biết những loại thay đổi này và tác động của chúng như thế nào, từ các nghiên cứu về các biến chủng mà chúng tôi đã xem xét hồi năm 2021”, Stuart Turville.
"Chúng tôi học hỏi nhiều điều từ mỗi trận đại dịch, hoặc mỗi đợt bùng phát dịch bệnh lớn, để làm cho đợt bùng phát tiếp theo được đối phó tốt hơn”, Dominic Dwyer.
Ngoài ra trong khi BA.1 có khoảng 60 đột biến, thì BA.2 có khoảng 85 đột biến, so với 30 đột biến trong biến thể Alpha và 35 đột biến trong biến thể Delta.
Một trong những điểm khác biệt giữa BA.1 và BA.2 là sự thay đổi di truyền trong gen đột biến, có nghĩa là nó không thể được chọn thông qua xét nghiệm PCR như BA.1 và cần phải được gửi đến phòng thí nghiệm, để giải trình tự bộ gen hầu xác nhận.
Giáo sư Vasan nói rằng, có bằng chứng mới từ các cơ quan y tế ở Đan Mạch và Vương quốc Anh, về mức độ nghiêm trọng của bệnh tật và khả năng lây nhiễm của BA.2.
“Quả hơi sớm để nói rằng, liệu biến thể đặc biệt BA.2 có thể gây thêm nhiều vấn đề hay không".
"Vào lúc nầy, chúng ta thấy từ các đồng nghiệp tại Đan Mạch là nó không gây nhiều vấn đề liên quan đến chuyện nhập viện, hay các trường hợp nghiêm trọng hơn là loại BA.1, tuy nhiên nó có vẻ hơi lây nhiễm so với loại trước”, Seshadri Vasan.
Trong khi đó Tổ chức Y tế Thế giới WHO cho biết ở giai đoạn này, BA.2 sẽ vẫn là một biến thể phụ chứ không phải là một biến thể của chính nó, điều này sẽ thúc đẩy việc xem xét một cái tên sử dụng các ký tự trong bảng chữ cái Hy Lạp.
Nó chia sẻ trạng thái là một ‘Biến thể Quan ngại’ với BA.1.
Bà Maria van Kerkhove của WHO cho biết, tổ chức này liên tục theo dõi sự xuất hiện của các biến thể mới.
“Omicron không phải là biến thể cuối cùng mà quí vị nghe được từ chúng tôi".
"Loại biến chủng đáng quan ngại kế tiếp sẽ mạnh mẽ hơn và những gì chúng tôi muốn nói là nó sẽ lây lan dễ dàng hơn vì nó vượt qua những gì hiện đối phó".
"Câu hỏi lớn lao là liệu có hay không các biến thể trong tương lai sẽ nghiêm trọng hơn hay không".
"Điều thứ hai chúng ta mong đợi với các biến chủng là có thể có lối thoát do tình trạng miễn dịch cộng đồng thêm nữa, có nghĩa là các biện pháp phản công là vắc xin, sẽ ít hữu hiệu hơn”, Maria van Kerkhove.
Còn giáo sư Vasan và toán nghiên cứu của ông tại CSIRO, hiện theo dõi đặc tính được gọi là ‘thoát miễn dịch’ của BA.2.
“Câu hỏi then chốt là liệu những người được tiêm chủng, có được bảo vệ chống lại loại BA.2 này hay không".
"Nếu không, đó là cái mà chúng tôi gọi là thoát miễn dịch".
"Hiện tại có những điều khác nhau diễn ra ở đây, vì vậy vắc xin vẫn những gì chúng ta có để bảo vệ quí vị khỏi bệnh nặng".
'Nếu được tiêm vắc xin kép hay tiêm vắc xin ba lần, thì quí vị sẽ ít có khả năng phải nhập viện hơn, ngay cả khi nhiễm Omicron".
'Tuy nhiên, chúng tôi phải nghiên cứu điều này và đây là điều mà phòng thí nghiệm của tôi đang làm, cũng như các đồng nghiệp trên khắp thế giới đang thực hiện”, Seshadri Vasan.
Trong khi đó các công ty sản xuất vắc xin đang đáp ứng nhu cầu cập nhật vắc xin để bắt kịp với các đột biến.
Khi thế giới đạt được cột mốc 10 tỷ vắc xin COVID được sử dụng, Pfizer và Moderna xác nhận rằng, họ đang bắt đầu thử nghiệm lâm sàng cho một loại vắc xin đặc hiệu Omicron.
Nó xuất hiện, khi còn nhiều ẩn số liên quan đến nguồn gốc của COVID-19 ở Vũ Hán và các biến thể của nó.
Giáo sư Dominic Dwyer tại Đại học Sydney là thành viên của nhóm các nhà khoa học quốc tế, đã đến Vũ Hán vào tháng 2 năm 2021, để tìm hiểu thêm.
Trong chuyến đi, có một số vấn đề liên quan đến quyền truy cập vào một số dữ liệu nhất định, chẳng hạn như các triệu chứng về hô hấp của các trường hợp COVID sớm nhất.
Giáo sư Dwyer nói rằng, điều quan trọng là phải làm sáng tỏ phần đó của câu chuyện virus, để chuẩn bị tốt hơn cho các đại dịch trong tương lai.
“Đi tìm nguồn gốc của các loại virus mới và đó là điều thực sự quan trọng, cũng đã là một hành trình trong khoa học".
"Lý tưởng nhất là điều đó không mang tính chính trị, vì quí vị hiểu được virus mới đến từ đâu và loại virus mới nào có thể xuất hiện, để sau đó có thể làm điều gì về nó như quí vị phát triển vắc xin, hay phát triển kế hoạch vân.vân".
"Chúng tôi học hỏi nhiều điều từ mỗi trận đại dịch, hoặc mỗi đợt bùng phát dịch bệnh lớn, để làm cho đợt bùng phát tiếp theo được đối phó tốt hơn”, Dominic Dwyer.
Thêm thông tin và cập nhật Like SBS Vietnamese Facebook
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/vietnamese
