Với hai biến thể COVID-19 đang được theo dõi tại Úc, các chuyên gia cảnh báo điều quan trọng là không được chủ quan với việc tiêm phòng.
Những người muốn tiêm nhắc lại có thể nhận thấy hiện tại chỉ có Pfizer Comirnaty JN.1.
Theo số liệu mới nhất của Bộ Y tế, Pfizer đã là thương hiệu vắc-xin duy nhất được tiêm cho người dân Úc kể từ đầu năm nay.
Trong bối cảnh có hai biến thể COVID-19 đang lưu hành khắp cả nước, và chỉ có 1.9 triệu người Úc được tiêm trong sáu tháng qua, các chuyên gia cho rằng việc có nhiều lựa chọn vắc-xin là quan trọng để khuyến khích người dân đi tiêm.
Vậy vì sao hiện tại chỉ còn một loại vắc-xin?
Điều gì đã xảy ra với các loại vắc-xin khác?
Sự thay thế mRNA chính cho Pfizer là Moderna. Cả hai hãng đều đã sản xuất vắc-xin nhắm vào biến thể Omicron JN.1, vốn thống trị tại Úc trong phần lớn năm 2023 và 2024.
Vắc-xin JN.1 của Moderna đã được Cơ quan Quản lý Sản phẩm Trị liệu (TGA) phê duyệt vào cuối năm 2024. Tuy nhiên, mặc dù được phê duyệt, chính phủ Úc đã quyết định không bổ sung nguồn cung trong năm 2024.
“Chính phủ Liên bang đã có đủ nguồn cung các loại vắc-xin COVID-19 thay thế cho năm 2024,” một người phát ngôn Bộ Y tế nói với SBS News vào thời điểm đó.
Tuy nhiên, điều này có thể thay đổi vào năm sau, khi Trung tâm Công nghệ Moderna mới xây tại Đại học Monash (Melbourne) dự kiến sẽ sản xuất 100 triệu liều vắc-xin mỗi năm cho COVID-19, cúm và virus RSV. Nhà máy này dự kiến bắt đầu sản xuất vào cuối năm 2025.
Một loại vắc-xin mRNA khác, AstraZeneca, đã bị thu hồi toàn cầu vào năm 2024 sau khi công ty thừa nhận nó có thể gây tác dụng phụ bất lợi.
Vì sao Novavax không có mặt tại Úc?
Một lựa chọn thay thế mRNA khác cũng không còn tại Úc là Novavax.
Năm 2020, Novavax là một trong những lô vắc-xin đầu tiên được Úc mua. Vắc-xin COVID-19 gốc của hãng, Nuvaxovid, đã có mặt cho người dân Úc từ đầu năm 2022.
Tuy nhiên, phiên bản cập nhật Nuvaxovid XBB.1.5 đã không nhận được sự chấp thuận của TGA.
“Không phải là giấy phép bị rút lại vì vấn đề an toàn hay hiệu quả, mà đơn giản là dữ liệu cần thiết để được phê duyệt chưa được đáp ứng,” bác sĩ Paul Griffin, chuyên gia bệnh truyền nhiễm và vi sinh lâm sàng tại Mater Health Services (Brisbane) cho biết.
Novavax cho biết họ cam kết đưa vắc-xin đến với người dân Úc và đang làm việc với TGA để tìm phương án. Tuy nhiên, theo TGA, Novavax đã rút hồ sơ đăng ký vào ngày 21/5/2024.
Giáo sư Adrian Esterman, Chủ nhiệm Bộ môn Thống kê Sinh học và Dịch tễ học tại Đại học Nam Úc, cho rằng tỷ lệ tiêm thấp ở Úc có thể là nguyên nhân khiến công ty không gia hạn giấy phép.
“Không phải vì vắc-xin không hiệu quả, mà đơn giản là không có tính khả thi về mặt thương mại,” ông nói.
“Kể từ đó, họ đã phát triển vắc-xin JN.1 được chấp thuận ở nhiều quốc gia khác, nhưng họ không quan tâm tới Úc.”
Esterman nói đây là tin xấu cho những người từng dựa vào Novavax như một lựa chọn thay thế cho vắc-xin mRNA.
Vì sao một số người thích Novavax?
Novavax là vắc-xin protein tiểu đơn vị. Theo Esterman, nó được sản xuất bằng cách lấy vật liệu di truyền của virus (DNA) đưa vào tế bào côn trùng, để chúng sản xuất ra các protein gai.
“Sau đó họ bổ sung một chất phụ gia lấy từ cây xà phòng (soapbark tree), giúp cơ thể phản ứng với những protein gai này… và đó chính là thứ được tiêm vào bạn,” ông nói.
Trong khi đó, vắc-xin mRNA khiến cơ thể bạn tự tạo ra protein gai. Griffin cho biết Novavax được một số người ưa chuộng, đặc biệt là những người từng bị phản ứng phụ với vắc-xin mRNA.
“Có nhiều người từng bị tác dụng phụ với vắc-xin mRNA, ví dụ như viêm cơ tim. Người ta cho rằng rủi ro đó thấp hơn với Novavax. Hoặc đơn giản có người không thích ý tưởng tiêm một loại vắc-xin dựa trên công nghệ mRNA.”
Vì sao phải có thêm nhiều sự lựa chọn?
Esterman giải thích rằng có nhiều loại vắc-xin khác nhau cũng giống như việc có nhiều công cụ trong hộp đồ nghề.
“Bạn sẽ không chỉ có một loại búa – nếu nó không hiệu quả thì sao? Bạn cần loại khác. Vì vậy việc có nhiều loại vắc-xin là điều tốt, và hầu hết các quốc gia đều làm vậy.”
Điều này cũng ảnh hưởng đến tỷ lệ tiêm chủng nói chung, vốn hiện đang thấp trong các nhóm dễ tổn thương.
Theo số liệu tháng 7 từ Bộ Y tế, chỉ 35% người Úc trên 75 tuổi đã tiêm trong sáu tháng qua, con số này giảm xuống còn 22% với nhóm 65–74 tuổi, và chỉ 3% ở nhóm 18–64 tuổi. Dù những con số này cao hơn một chút so với các tháng trước, nhưng nhìn chung tỷ lệ tiêm vẫn thấp hơn mong muốn của các chuyên gia.
“Có rất nhiều người không phản đối tiêm vắc-xin, nhưng họ không muốn – hoặc không thể – tiêm vắc-xin mRNA, và do đó họ sẽ vẫn chưa được bảo vệ, đó là một vấn đề lớn,” Griffin nói.
“Nếu chúng ta có thể giúp một bộ phận trong số họ được tiêm nhắc lại, thì chắc chắn sẽ rất có lợi. Tôi thực sự muốn thấy có thêm một lựa chọn thay thế khác.”
Chúng ta có còn nhiễm COVID-19 không?
Câu trả lời ngắn gọn: Có.
Nhìn chung, mỗi năm có hai làn sóng COVID-19: mùa hè và mùa đông. Đỉnh dịch mùa đông gần đây đã lắng xuống sau đợt bùng phát tại hơn 200 cơ sở dưỡng lão.
Hiện biến thể chiếm ưu thế tại Úc là NB.1.8.1 (Nimbus). Một biến thể khác, XFG (Stratus), đang tăng nhanh ở nước ngoài, với tỷ lệ nhiễm cao tại Ấn Độ, Tây Ban Nha, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ.
Griffin cảnh báo rằng vẫn còn rủi ro giữa các làn sóng, và điều quan trọng là không được chủ quan.
“Giữa các đợt sóng, chúng ta vẫn thấy số ca mắc đáng kể, và vẫn có những người phải nhập viện vì COVID-19… đó là lý do chúng ta thực sự cần đảm bảo nhóm có nguy cơ cao được tiêm nhắc lại thường xuyên để bảo vệ họ.”
Chính phủ Úc khuyến cáo những người trong nhóm nguy cơ cao – như người trên 75 tuổi, cư dân viện dưỡng lão, hoặc người suy giảm miễn dịch – nên tiêm nhắc lại mỗi 6 tháng. Với nhóm ít nguy cơ hơn, chỉ cần nhắc lại mỗi 12 tháng.
READ MORE
SBS Việt ngữ
