Một vụ nổ xé toạc không gian yên tĩnh của một khu dân cư phía nam Moscow vào sáng thứ Hai đã không chỉ cướp đi sinh mạng của một tướng lĩnh dày dạn kinh nghiệm mà còn phủ bóng đen lên triển vọng hòa bình cho cuộc xung đột kéo dài gần bốn năm qua. Vụ ám sát Trung tướng Fanil Sarvarov diễn ra ngay khi các báo cáo từ hiện trường đàm phán tại Miami cho thấy những nỗ lực ngoại giao vẫn đang dậm chân tại chỗ.
Hiện trường vụ nổ giữa lòng thủ đô
Vào một buổi sáng đầu tuần như bao ngày khác, khu dân cư ở phía nam Moscow bất ngờ rung chuyển bởi một tiếng nổ đanh gọn. Mục tiêu là chiếc SUV trắng hiệu Kia đang đỗ bên đường. Khi khói bụi tan đi, những gì còn lại chỉ là một khung sắt vặn xoắn, cháy sém. Sức công phá của khối thuốc nổ đặt dưới gầm xe lớn đến mức thổi bay toàn bộ hệ thống cửa và kính sau của xe.
Các phóng viên của AFP tại hiện trường ghi nhận sự bàng hoàng của cư dân địa phương. Khu vực này vốn được xem là an ninh bậc nhất, nay bị phong tỏa bởi các lực lượng đặc biệt.
"Chúng tôi hoàn toàn không ngờ tới. Chúng tôi cứ ngỡ mình được an toàn, và rồi chuyện này xảy ra ngay sát cạnh mình,” bà Tatiana, 74 tuổi, chia sẻ trong sự run rẩy.
Một người dân khác, ông Grigory, 70 tuổi, lại bày tỏ một thái độ điềm tĩnh đến lạnh lùng.
"Các cửa sổ rung chuyển, bạn có thể nhận ra đó là một vụ nổ. Chúng ta cần đối mặt với nó một cách bình tĩnh hơn. Đó là cái giá của chiến tranh," ông Grigory kể.
Nạn nhân được xác định là Trung tướng Fanil Sarvarov, 56 tuổi, một nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn trong cấu trúc quân sự Nga với cương vị Cục trưởng Cục Quân huấn thuộc Bộ Tổng tham mưu. Theo tiểu sử chính thức, ông là một quân nhân kỳ cựu, từng kinh qua các chiến dịch khốc liệt tại Bắc Caucasus và Chechnya trong thập niên 1990, đồng thời là nhân vật chủ chốt giám sát các lực lượng Nga tại Syria giai đoạn 2015-2016.
Những manh mối từ cơ quan điều tra
Ngay sau vụ việc, Ủy ban Điều tra Nga – cơ quan chuyên trách các vụ trọng án – đã nhanh chóng vào cuộc. Trong thông cáo báo chí phát đi, cơ quan này khẳng định đang "xem xét nhiều hướng điều tra về vụ giết người". Tuy nhiên, một giả thuyết nặng ký đã được đặt ra, theo Ủy ban Điều tra Nga, cơ quan chuyên điều tra các tội phạm nghiêm trọng, cho biết.
"Chúng tôi đang tiến hành điều tra theo nhiều hướng khác nhau về vụ giết người. Một trong số đó liên quan đến khả năng tổ chức tội ác bởi các cơ quan đặc biệt của Ukraine."
Vụ tấn công mang đầy đủ các đặc điểm của những vụ ám sát nhắm vào tướng lĩnh và các nhân vật ủng hộ chiến tranh trước đây. Dù Kyiv giữ thái độ im lặng trước vụ nổ này, nhưng đây đã là sự việc mới nhất trong một chuỗi dài các vụ tấn công tương tự kể từ khi xung đột bùng nổ vào năm 2022. Moscow từ lâu đã cáo buộc các lực lượng đặc nhiệm Ukraine đứng sau các chiến dịch "ám sát có mục tiêu" nhắm vào các quan chức quân sự và các nhân vật ủng hộ Điện Kremlin, không chỉ ở các vùng lãnh thổ tranh chấp mà ngay tại trung tâm quyền lực của Nga.
Tiến trình đàm phán tại Miami: Hy vọng và sự hoài nghi
Vụ ám sát diễn ra vào thời điểm nhạy cảm cực độ, khi bàn cờ chính trị thế giới đang đổ dồn sự chú ý về Miami, Hoa Kỳ. Cuối tuần qua, các nhà đàm phán hàng đầu từ Nga và Ukraine đã có các cuộc gặp riêng biệt với giới chức Mỹ nhằm tìm kiếm lối thoát cho cuộc chiến đã bước sang năm thứ tư.
Sự hiện diện của Jared Kushner, con rể của Tổng thống Donald Trump, trong đội ngũ tiếp đón đặc phái viên Nga Kirill Dmitriev cho thấy một nỗ lực ngoại giao kênh đôi mạnh mẽ từ phía chính quyền mới của Hoa Kỳ.
Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff đã gọi những cuộc gặp này là "hiệu quả và mang tính xây dựng". Phía Ukraine, nhà đàm phán Rustem Umerov cũng đã lên tiếng ca ngợi "tiến triển" trong các cuộc thương lượng vào ngày Chủ nhật.
Tuy nhiên, những tín hiệu lạc quan từ Miami dường như bị dội gáo nước lạnh bởi tuyên bố từ Moscow. Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov thẳng thắn nhận định trên truyền thông nhà nước:
"Chỉ có tiến triển chậm chạp đang được ghi nhận". Sự tương phản này cho thấy khoảng cách giữa những tuyên bố ngoại giao lịch thiệp và thực tế khốc liệt trên bàn thương lượng vẫn còn rất lớn.
Kế hoạch 28 điểm và những nhượng bộ khó khăn
Tâm điểm của các cuộc thảo luận là kế hoạch hòa bình 28 điểm do Tổng thống Donald Trump đề xuất. Ngay khi mới xuất hiện, kế hoạch này đã gây ra một làn sóng chấn động tại Kyiv và các thủ đô châu Âu. Lý do là bởi các điều khoản ban đầu được cho là bám sát các yêu cầu cốt lõi của Moscow.
Ukraine và các đồng minh phương Tây đang nỗ lực tinh chỉnh kế hoạch này để bảo vệ quyền lợi quốc gia. Tuy nhiên, theo các nguồn tin từ Kyiv, phía Ukraine vẫn đang bị gây áp lực phải thực hiện những "nhượng bộ khổng lồ", bao gồm việc từ bỏ toàn bộ khu vực Donbas ở phía đông cho Nga.
Đây là một yêu cầu mà Tổng thống Volodymyr Zelenskyy khó có thể chấp nhận. Ông Zelenskyy cũng đã nhiều lần bày tỏ sự hoài nghi về thiện chí thực sự của Nga trong việc kết thúc cuộc chiến vốn đã khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng và tàn phá nặng nề miền đông cũng như miền nam nước này.
Bên cạnh đó, sự căng thẳng còn gia tăng khi Moscow tỏ rõ thái độ khó chịu trước sự can thiệp của châu Âu. Điện Kremlin dường như muốn ưu tiên thiết lập một thỏa thuận độc lập và trực tiếp với chính quyền của ông Trump, thay vì một giải pháp đa phương có sự tham gia của các quốc gia EU.
Cuộc chiến trong lòng đô thị và tương lai mịt mờ
Vụ sát hại Trung tướng Sarvarov là lời nhắc nhở đẫm máu rằng cuộc chiến không chỉ diễn ra ở chiến hào Donbas hay các mặt trận miền Nam.
Kể từ tháng 2 năm 2022, "cuộc chiến bóng tối" với các vụ đánh bom xe, thiết bị nổ tự chế đã len lỏi vào tận các thành phố lớn của Nga.
Tòa Bạch Ốc cho biết Tổng thống Putin đã được thông báo đầy đủ về vụ việc của ông Sarvarov. Phản ứng của Điện Kremlin trước vụ việc này có thể sẽ làm cứng rắn thêm lập trường của Nga trên bàn đàm phán.
Khi những nỗ lực ngoại giao vẫn đang loay hoay trong vòng xoáy của sự ngờ vực và những yêu cầu nhượng bộ khắc nghiệt, mỗi một vụ nổ như tại Moscow lại làm dày thêm bức tường ngăn cách giữa các bên.
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instagram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
