Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đưa ra đề nghị các nước châu Âu tiếp nhận lại hàng trăm công dân của họ, những người đã chiến đấu cho tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng ở ở Syria
Khoảng 800 người bị nghi là chiến binh chiến đấu cho tổ chức Nhà nước Hồi giáo, cùng 700 vợ và 1.500 con cái họ, đến từ gần 50 quốc gia, đang bị giam giữ trong các nhà tù tạm thời và các trại tị nạn của Lực lượng Dân chủ Syria được Hoa Kỳ hậu thuẫn.
Tổng thống Trump nói rằng, nếu châu Âu không tiếp nhận họ trở lại, đơn giản là họ sẽ còn bị giam cầm.
Phát biểu tại Brussels, Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ Bob Menendez ủng hộ lời kêu gọi của Tổng thống. Ông Menendez nói: "Từ những gì tôi chứng kiến, Châu Âu rõ ràng đang lo lắng trước việc các chiến binh này sẽ quay lại quê nhà và hậu quả của nó. Và họ có nhiều cách khác nhau để đối phó với điều đó. Nhưng nghĩ cho kỹ thì tôi cho rằng, nếu chúng ta chiếu theo các quy định của luật pháp để xử lý những người từng là chiến binh của ISIS này, thì vẫn tốt hơn so với việc truy tố họ bất kể họ đang ở trong hay ngoài nước".
Còn ý kiến của Bộ trưởng Ngoại giao Hungary Péter Szijjártó tổng hợp lại các ý kiến phản đối của nhiều nước châu Âu trước đề nghị của ông Trump. "Thật sự thì tôi nghĩ, đây sẽ là một trong những thách thức lớn nhất đối với chúng tôi trong thời gian tới, khi mà chúng ta đã gặt hái thành công trong khuôn khổ liên minh toàn cầu chống ISIS mà chúng tôi là một thành viên đáng tự hào của liên minh này. Kết quả là, chúng ta đã giành được tới 98 phần trăm lãnh thổ mà ISIS đã chiếm giữ trước đây. Tôi nghĩ rằng, nỗ lực của chúng tôi bây giờ sẽ là không cho phép họ quay về lại châu Âu" - ông nói.
Ông Szijjártó nói rằng, nên chặn các tuyến đường vào Tây Âu từ Trung Đông, nhằm không để bất cứ chiến binh IS nào xâm nhập, nếu họ được thả ra từ các trại giam. "Tôi nghĩ rằng, việc giữ cho tuyến đường ở Tây Balkan an toàn nhất có thể, cũng như đặt ra các biện pháp ngăn chặn trên tuyến này, để họ không thể quay trở về châu Âu, sẽ là một trong những thách thức lớn đối với châu Âu chúng tôi. Đây là một thách thức mà chúng tôi phải hoàn thành".
Các tù nhân từng là chiến binh của IS này có thể sẽ bị tra tấn hay thậm chí tử hình nếu họ vẫn ngồi tù tại Syria hoặc Iraq. Tuy nhiên, nếu cho họ quay về, xác minh họ là những người như thế nào, rồi thu thập các bằng chứng để đưa các nguy phạm ra truy tố tại tòa án châu Âu lại là điều gần như không thể.
Những người mang hộ chiếu EU, về lý thuyết, có quyền tiếp xúc lãnh sự để được trở về nhà, ngay cả khi điều đó có nghĩa là họ sẽ bị truy tố ở đất nước của họ. Tuy nhiên, hầu hết các quốc gia châu Âu nói rằng, họ không thể tiến hành các dịch vụ lãnh sự ở bắc Syria, nơi những người này đàn bị giam giữ.
Các quốc gia này cũng miễn cưỡng đưa nhân viên lãnh sự của mình đến khu vực này, bởi đây là cách tự đặt các nhân viên đó vào tình trạng nguy hiểm.
Tâm điểm của cuộc tranh cãi này có liên quan đến vụ việc của Shamima Begum, vốn đang gây nhiều tranh cãi ở Anh. Cô Begum là người London, trốn khỏi Anh năm 15 tuổi. Hiện cô 19 tuổi và vừa sinh đứa con thứ ba ở Syria hôm 17/2. Begum nói là cô muốn về nhà. Tuy nhiên, chính quyền Anh không hoan nghênh ý tưởng này.
Phóng viên: "Người đứng đầu cơ quan tình báo hải ngoại của Anh nói rằng, những người như cô rất nguy hiểm. Vậy cô sẽ nói gì với ông ta?"
Begum: "Họ không có bất cứ bằng chứng nào cho thấy tôi đã làm điều gì nguy hiểm. Khi tôi đến Syria, tôi chỉ là một bà nội trợ mà thôi".
Những công dân châu Âu tham gia chiến đấu cho IS ở nước ngoài là một vấn đề hóc búa với người châu Âu từ nhiều năm qua.
Các tù nhân này có thể sẽ bị tra tấn hay thậm chí tử hình nếu họ vẫn ngồi tù tại Syria hoặc Iraq. Nhưng Liên hiệp Âu châu lại phản đối án tử hình.
Tuy nhiên, nếu cho họ quay về, xác minh họ là những người như thế nào, rồi thu thập các bằng chứng để đưa các nguy phạm ra truy tố tại tòa án châu Âu lại là điều gần như không thể.
Trong khi các chính trị gia đang tham gia vào cuộc tranh luận trên, một cuộc khủng hoảng nhân đạo đang có nguy cơ xảy ra tại các trại tị nạn.
Ông Paul Donohoe, phát ngôn nhân của Ủy ban quốc tế Cứu hộ Trung Đông - một tổ chức nhân đạo chuyên hỗ trợ tù nhân tại các trại giam - cho biết.
Ông Donohoe cho biết: "Chỉ trong có vài tuần vừa rồi, đã có hơn 30 ngàn người đến trại al-Hol. Hiện tại, dân cư của trại đã là gần 42 ngàn người. Tình cảnh ở đó rất khó khăn. Khoảng 4 ngàn người đang phải sống trong những khu trại tập thể lớn mà không có lều riêng cho gia đình. Họ đang tiến dần đến tình trạng kiệt sức. Họ đã trải qua một hành trình dài mà không có thức ăn và nước uống; nhiều tuần, nhiều tháng rồi, họ không được chăm sóc về y tế. Đây là lý do tại sao đến giờ, chúng tôi đã chứng kiến 62 trường hợp tử vong, hai phần ba trong số này là trẻ em dưới 1 tuổi, đã qua đời trên đường hay ngay sau khi đến trại".
Theo Europol - tức là Cơ quan Hợp tác thực thi pháp luật của Liên hiệp Âu châu - có hơn 5 ngàn người từ châu Âu đã gia nhập IS chiến đấu ở Syria và Iraq. Hầu hết trong số này đến từ Anh, Pháp, Đức và Bỉ.
Hiện có 1.500 người đã quay trở lại châu Âu.
