“Lúc 3 giờ sáng, chúng tôi đến lễ hội Nova, tràn đầy háo hức. Chỉ vài giờ sau, mọi thứ đã thay đổi.”
Đó là lời kể của Shaun Lemel, một người sống sót sau vụ tấn công vào lễ hội âm nhạc Supernova Sukkot — một phần trong cuộc đột kích quy mô lớn vào Israel do Lữ đoàn Al-Qassam, cánh vũ trang của Hamas, tiến hành vào ngày 7 tháng 10 năm 2023.
Shaun hiện có mặt tại một cuộc biểu tình ở London để tưởng niệm hai năm kể từ vụ tấn công khiến gần1.200 người thiệt mạng và 250 người khác bị bắt làm con tin đưa sang Gaza.
Đã có hàng chục buổi lễ tưởng niệm tương tự được tổ chức — trong đó có ở Pháp và Hy Lạp, nơi một sự kiện tưởng niệm đã diễn ra bên ngoài Đại sứ quán Israel.
Tuy nhiên, cũng đã có các cuộc biểu tình do những người ủng hộ Palestine tổ chức, kêu gọi chấm dứt cuộc chiến ở Dải Gaza.
Cuộc chiến này được diễn ra chỉ vài giờ sau vụ tấn công ngày 7 tháng 10 bởi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, người đã cam kết sẽ có một phản ứng nhanh chóng.
“Công dân Israel, chúng ta đang ở trong chiến tranh.”
Có một bộ phận người Israel ủng hộ cuộc chiến ở Dải Gaza.
Sự ủng hộ đó thể hiện rõ ở những nơi như ngôi làng Sderot— từ lâu đã là mục tiêu chính của các vụ tấn công bằng tê lửa do Lữ đoàn Al-Qassam thực hiện, vì nằm cách Dải Gaza chưa đến một dặm.
Theo các bài đăng trên mạng xã hội và các kênh truyền thông, ngôi làng này có một ngọn đồi quan sát, nơi người dân đã tụ tập từ trước cả ngày 7 tháng 10 để theo dõi các cuộc không kích của Israel vào Gaza — và nơi này nay được một số người gọi là “Rạp chiếu phim Sderot.”
Tuy nhiên, kể từ sau ngày 7 tháng 10, gần như mỗi tuần đều có các cuộc biểu tình diễn ra ngay tại Israel, kêu gọi chấm dứt chiến tranh và đưa các con tin trở về.
Một nhóm gia đình thậm chí đã dựng lều bên ngoài dinh thự của Thủ tướng Netanyahu ở Jerusalem, thề sẽ không trở về nhà cho đến khi những con tin còn lại được giải cứu an toàn.
Một cuộc thăm dò do Viện Dân chủ Israel thực hiện vào giữa tháng 7 cho thấy phần lớn người dân Israel muốn cuộc chiến kết thúc, với 74% ủng hộ việc đàm phán để chấm dứt xung đột và đưa 50 con tin còn lại ở Gaza trở về.
Một số người thậm chí cáo buộc Thủ tướng Netanyahu đang phá hoại tiến trình hòa bình, cố tình kéo dài tình hình nhằm củng cố sự ủng hộ từ các phe cực hữu trong chính phủ — những lực lượng mà ông cần để duy trì vị trí Thủ tướng.
Quan điểm này cũng được chia sẻ bởi những người khác trong khu vực, trong đó có phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Qatar, ông Majed Al-Ansari.
'Tôi cho rằng hiện nay chúng ta đang phải đối mặt với một nền lãnh đạo mất kiểm soát. Chúng ta đang đối mặt với một vị thủ tướng tin rằng ông ta có thể tái định hình Trung Đông theo hình ảnh của chính mình — một hình ảnh của hỗn loạn.”
Về phía mình, chính phủ Israel khẳng định họ có quyền tự vệ, cáo buộc Hamas sử dụng dân thường làm lá chắn sống và làm bình phong cho các hoạt động bí mật của nhóm.
Tuy nhiên, những tuyên bố đó hầu như không làm giảm bớt làn sóng phản đối ngày càng mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế đối với việc cuộc chiến ở Gaza vẫn tiếp diễn.
Trong hai năm kể từ ngày 7 tháng 10, giới chức Palestine cho biết hơn 66.000 người đã thiệt mạng ở Gaza, phần lớn là dân thường, và hàng ngàn người khác đã phải rời bỏ nhà cửa.
Các phóng viên nước ngoài không được phép vào bên trong Dải Gaza, nhưng các tổ chức cứu trợ và phóng viên địa phương cho biết hiện thường xuyên xuất hiện cảnh những người Palestine đói khát, tuyệt vọng — chủ yếu là phụ nữ và trẻ em — chen lấn, la hét để nhận một phần ăn gồm mì hoặc cơm tại các bếp ăn từ thiện như thế này ở Khan Younis.
Người đàn ông này, Yousef Theiab, cho biết ông đã bị buộc phải rời khỏi Sheikh Radwan ở Thành phố Gaza
"Chúng tôi không có tiền. Chúng tôi đến từ Gaza và không thể theo kịp giá cả cao ở chợ, nên đến đây để nhận bất cứ thức ăn gì, bất cứ thứ gì để ăn.”
Những cảnh tượng như thế này — cùng với các báo cáo của Liên Hợp Quốc cho rằng hành động của Israel có thể cấu thành tội diệt chủng — đã thúc đẩy các cuộc biểu tình ủng hộ Palestine.
Valya Chalamovahas cho biết cô đã tham gia một cuộc biểu tình tại thủ đô Sofia của Bulgaria vì cô cảm thấy đồng cảm với hoàn cảnh của họ.
“Xã hội của chúng ta — và cả thế giới — cần nghe rằng chúng ta đứng về phía người dân Palestine.”
Một buổi thắp nến tưởng niệm cho Gaza cũng đã được tổ chức tại Tòa thị chính Sydney, khi các nhà tổ chức thách thức quyết định của cảnh sát New South Wales về việc đình chỉ cuộc biểu tình với lý do an toàn.
Đó cũng là lập luận mà Sir Mark Rowley, Ủy viên Cảnh sát Metropolitan, đưa ra.
Cảnh sát đã phản đối một cuộc biểu tình ủng hộ Palestine tại London, cũng với lý do an toàn, chỉ vài ngày sau vụ tấn công đẫm máu tại ngôi đền Do Thái ở Manchester.
“Rủi ro là thời điểm tổ chức sự kiện đó có thể gửi đi một thông điệp, dù vô ý hay cố ý, ủng hộ sự bài Do Thái. Tôi cho rằng đó là một rủi ro nghiêm trọng đối với căng thẳng trong cộng đồng, điều mà tôi quan tâm.”
Richard Ferrer là tổng biên tập tờ Jewish News tại Vương quốc Anh.
Ông cho biết các vụ việc chống Do Thái tại Anh đã gia tăng kể từ ngày 7 tháng 10, với số lượng các hành vi chống Do Thái được báo cáo trong năm ngoái đạt mức cao thứ hai trong lịch sử hiện đại.
“Kể từ ngày 7 tháng 10, tình hình đã trở nên cực kỳ căng thẳng. Hàng ngàn vụ tấn công nhằm vào cộng đồng Do Thái, và cộng đồng Do Thái luôn cảm thấy bị áp lực, trong tình trạng nguy cơ.”
Xu hướng tương tự cũng được ghi nhận ở nhiều nơi khác, bao gồm cả Úc.
Tuy nhiên, các quan chức phụ trách Hệ thống Theo dõi các Vụ kỳ thị Người Hồi giáo tại Úc cho biết cũng có sự gia tăng trong xu hướng chống người Hồi giáo.
Sharara Attai, đại diện của đăng ký, nói với SBS rằng tỷ lệ các vụ hiện nay cao gấp năm đến sáu lần trên toàn quốc so với trước ngày 7 tháng 10.
“Chúng tôi đã chứng kiến sự gia tăng đáng kể về số vụ việc bài Hồi giáo được báo cáo với chúng tôi. Số vụ việc được báo cáo đã tăng 537% so với giai đoạn trước ngày 7 tháng 10 năm 2023.”
Chính trị cũng đã bị định hình theo những cách đặc biệt trong bối cảnh sau ngày 7 tháng 10.
Tiến sĩ Sanam Vakil là giám đốc chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại Chatham House ở London.
Tiến sĩ Vakil cho biết cách tiếp cận quân sự của Israel đã khiến Israel trở nên cô lập hơn hôm nay so với bất kỳ thời điểm nào trong vài thập niên qua.
“Dân số khắp châu Âu đã chuyển từ việc thận trọng, nếu không muốn nói là ủng hộ các hoạt động quân sự của Israel, sang công khai chỉ trích, thậm chí gọi các hoạt động của Israel ở Gaza là diệt chủng. Điều này cũng lan sang Hoa Kỳ, nơi Israel có lịch sử quan hệ mật thiết và nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ cử tri Mỹ. Ngày nay, các cuộc thăm dò cho thấy sự thay đổi rõ rệt đang diễn ra trong thế hệ trẻ Mỹ, cả ở Đảng Cộng hòa lẫn Đảng Dân chủ.”
Cũng đã có sự gia tăng ủng hộ cho giải pháp hai nhà nước.
Nhiều quốc gia đã phát biểu tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào tháng 9, thông báo họ sẵn sàng công nhận nhà nước Palestine như một cách để thúc đẩy tiến trình này.
Trong số đó có Thủ tướng Úc Anthony Albanese.
“Khối Thịnh vượng chung Úc công nhận nhà nước Palestine. Tại Úc, chúng tôi đã duy trì một quan điểm lâu dài trên cơ sở lưỡng đảng về giải pháp hai nhà nước. Một trong hai nhà nước đó tất nhiên là Israel, và nhà nước còn lại tất nhiên là Palestine.”
Trở lại London, Shaun Lemel nói rằng ngày 7 tháng 10 là một ngày không bao giờ rời khỏi tâm trí anh.
"Tôi đã thấy người ta chạy qua cánh đồng tìm chỗ ẩn náu. Tôi đã thấy người ta rơi xuống và chết. Những kẻ khủng bố đuổi theo họ. Đuổi theo chúng tôi.”
Trong khi đó, tại Serbia, người biểu tình Miro Hirar cho biết cột mốc hai năm là lúc để nói ‘đủ rồi’.
“Tôi thực sự không quan tâm đến chính trị xung quanh chuyện này. Với tôi, điều quan trọng là dân thường ngừng bị giết.”
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instgram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
