Sau 18 tháng chiến tranh, quân đội Sudan đã mất đi thành trì cuối cùng của mình ở Darfur.
Lực lượng Hỗ trợ Nhanh R-S-F, một nhóm bán quân sự hùng mạnh bị cáo buộc phạm tội ác trong cuộc xung đột Darfur những năm 2000, hiện đang kiểm soát phần lớn miền tây Sudan.
Đoạn phim do R-S-F chia sẻ cho thấy, các chiến binh đang ăn mừng tại căn cứ của Sư đoàn Bộ binh số 6 ở El-Fasher, mặc dù các video này chưa được xác minh độc lập.
Phó chỉ huy của nhóm, Abdulrahim Dagalo, đã tuyên bố chiến thắng trước quân đội của mình.
"Chúng tôi xin chúc mừng người dân Sudan nói chung. Chiến thắng ở el-Fasher và sự giải phóng ở el-Fasher, chính là sự giải phóng Sudan khỏi Port Sudan”, Abdulrahim Dagalo.
Sự sụp đổ của El-Fasher có thể làm chia rẽ Sudan hơn nữa, gợi nhớ đến sự chia rẽ năm 2011 đã tạo ra quốc gia mới Nam Sudan.
Các nhân viên cứu trợ cho biết, hơn 260.000 thường dân - một nửa trong số đó là trẻ em - đã bị mắc kẹt trong thành phố, trước khi cuộc tấn công bắt đầu.
Liên Hiệp Quốc cho biết, những người chạy trốn khỏi thành phố bị mất nước, bị suy dinh dưỡng và chấn thương tâm lý.
Điều phối viên Nhân đạo của cơ quan này tại Sudan, Denise Brown, mô tả tình hình.
"Trong 24 giờ qua, chúng tôi đã nhận được nhiều báo cáo về việc giao tranh ở El-Fasher leo thang. Điều chúng tôi biết là thường dân chạy trốn, thường bị bắt cóc đòi tiền chuộc dọc đường, một phần do lực lượng dân quân kiểm soát. Cả người lớn và trẻ em đến nơi đều trong tình trạng mất nước, suy dinh dưỡng, một số bị thương, và tất cả đều bị chấn thương tâm lý”, Denise Brown.
Bà Brown cho biết, El-Fasher đã bị phong tỏa hơn 500 ngày, ngăn cản việc tiếp cận viện trợ cứu sinh.
Bà nói rằng R-S-F phải cho phép thường dân chạy trốn, hoặc cho phép các cơ quan cứu trợ vào.
"Có thường dân ở el-Fasher. Đó là sự thật. Và một lần nữa, và chúng tôi đã nói điều này hàng chục lần, Liên Hiệp Quốc kêu gọi Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF) tạo điều kiện an toàn cho họ rời đi, đặc biệt là khi giao tranh đã leo thang trong 24 giờ qua”, Denise Brown.
Liên Hiệp Quốc cho biết, ít nhất 128 nhân viên cứu trợ đã thiệt mạng, kể từ khi chiến tranh bắt đầu vào tháng 4 năm 2023.
Tổng tư lệnh quân đội Sudan, Tướng Abdel-Fattah Burhan, đã có bài phát biểu trước toàn quốc từ Cảng Sudan, xác nhận rằng lực lượng của ông đã rút khỏi thành phố.
Ông cho biết các chỉ huy đã quyết định rút lui, để tránh cho thường dân khỏi sự hủy diệt hoàn toàn.
"Giới lãnh đạo ở đó, bao gồm cả ủy ban an ninh, ước tính rằng họ nên rời khỏi thành phố do sự tàn phá và giết hại dân thường một cách có hệ thống mà họ phải chịu đựng. Chúng tôi quyết tâm trả thù cho tất cả những người đã hy sinh, chúng tôi quyết tâm trả thù cho những gì đã xảy ra, với người dân của chúng tôi ở El-Fasher, những tội ác đang diễn ra hiện nay ở El-Fasher, và những tội ác đã xảy ra trước đó ở khắp mọi nơi trên khắp Sudan, trước sự chứng kiến và lắng nghe của toàn thế giới”, Abdel-Fattah Burhan.
Tướng Burhan cáo buộc, R-S-F nhắm mục tiêu sắc tộc và thề sẽ trả thù cho những người đã hy sinh.
Trong một video trên mạng xã hội, một người lính mặc quân phục R-S-F cáo buộc, bốn người đàn ông mặc thường phục buôn lậu bột mì vào El-Fasher, sau đó tiến hành hành quyết họ.
Đoạn video này chưa được xác minh độc lập.
Trong khi đó, các chuyên gia cho rằng sự sụp đổ của El-Fasher, làm thay đổi cả cán cân quân sự và chính trị của cuộc xung đột.
Từ Nairobi, Alan Boswell thuộc Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, giải thích cách thức kiểm soát của R-S-F củng cố quyền lực của họ, trong bất kỳ cuộc đàm phán nào trong tương lai.
"RSF rõ ràng rất muốn chiếm El-Fasher vì nhiều lý do. Việc này giúp cải thiện vị thế quân sự của họ, đồng thời củng cố vị thế đàm phán của họ, trong bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình nào. Nhưng tôi nghĩ, việc tập trung vào El-Fasher là vì một số lý do chiến lược, bao gồm cả đòn bẩy chính trị mà nó sẽ mang lại cho họ, bởi vì giờ đây họ sẽ kiểm soát được nhiều lãnh thổ Sudan hơn. Điều này có thể sẽ làm tăng sự tự tin của họ trên bàn đàm phán và củng cố các yêu sách của họ trên bàn đàm phán”, Alan Boswell .
Trong khi đó tại London, Ahmed Soliman là Nghiên cứu viên Cao cấp tại Chatham House cảnh báo rằng, việc chiếm được thành phố này có thể gây ra bạo lực sắc tộc, tương tự như các vụ thảm sát Darfur trước đó.
"Giới lãnh đạo ở đó, bao gồm cả ủy ban an ninh, ước tính rằng họ nên rời khỏi thành phố do sự tàn phá và giết hại dân thường một cách có hệ thống mà họ phải chịu đựng. Chúng tôi quyết tâm trả thù cho tất cả những người đã hy sinh, chúng tôi quyết tâm trả thù cho những gì đã xảy ra, với người dân của chúng tôi ở El-Fasher, những tội ác đang diễn ra hiện nay ở El-Fasher, và những tội ác đã xảy ra trước đó ở khắp mọi nơi trên khắp Sudan, trước sự chứng kiến và lắng nghe của toàn thế giới”, Ahmed Soliman.
Hoa Kỳ được cho là đang cố gắng triệu tập các cường quốc trong khu vực - UAE, Ai Cập và Ả Rập Xê Út - để thúc đẩy lệnh ngừng bắn.
Nhưng các nhà phân tích nghi ngờ rằng, một bước đột phá sẽ sớm xảy ra.
"Chúng ta vẫn còn cách vài bước nữa, mới có thể nghĩ đến một lệnh ngừng bắn vĩnh viễn và cách thức thực hiện, cơ chế cho việc đó, cũng như cách thức cuối cùng để đạt được một chính phủ dân sự và ý nghĩa của dân sự, khi có hai thực thể đối địch nhau, đã thành lập chính quyền dân sự của riêng họ, mà thực sự, bạn biết đấy, không đại diện đầy đủ cho nhu cầu và lợi ích của toàn thể người dân Sudan, đặc biệt là những người, bạn biết đấy, có khát vọng nhìn thấy nền dân chủ trong nước”, Các nhà phân tích.
Được biết xung đột Sudan bắt đầu vào tháng 4 năm 2023, khi giao tranh nổ ra giữa quân đội quốc gia và R-S-F, những đồng minh từng cùng nhau lật đổ nhà độc tài Omar al-Bashir, vào năm 2019.
Kể từ đó, ước tính của Liên Hiệp Quốc cho thấy, hơn 10 triệu người đã phải rời bỏ nhà cửa, và hàng ngàn người đã thiệt mạng.
Với sự sụp đổ của El-Fasher, Darfur - vốn đã bị tàn phá bởi hai thập niên chiến tranh sắc tộc - lại phải đối mặt với một cuộc hỗn loạn khác.
Các nhân viên cứu trợ cảnh báo rằng, nếu không sớm khôi phục được đường đi, nạn đói và các hành động tàn bạo khác sẽ không thể tránh khỏi.
READ MORE
SBS Việt ngữ
