Bão Melissa đã để lại một dải thiệt hại nặng nề khắp vùng Caribbe phía bắc, tàn phá Jamaica, Cuba và Haiti trước khi tiến về Bermuda.
Là một trong những cơn bão mạnh nhất trong lịch sử Đại Tây Dương, cơn bão đã khiến hàng ngàn người mất nhà cửa, làm tê liệt hệ thống điện và thông tin liên lạc, đồng thời phơi bày sự mong manh trong năng lực cứu trợ nhân đạo của khu vực.
Tại Liên Hiệp Quốc, các quan chức mô tả tình hình nghiêm trọng ở miền đông Cuba, nơi Melissa đổ bộ hồi đầu tuần.
Francisco Pishon, Điều phối viên thường trú của LHQ tại Cuba, cho biết sự thiệt hại lan rộng từ nhà cửa, bệnh viện, cho tới nông trại.
“Về thiệt hại, rất nhiều nhà cửa bị phá hủy, các cơ sở hạ tầng trọng yếu cũng bị ảnh hưởng, bao gồm bệnh viện, trường học, đường dây điện và hệ thống viễn thông. Việc sản xuất lương thực cũng bị ảnh hưởng nặng nề sau khi mùa màng và đất nông nghiệp bị tàn phá nghiêm trọng.”
Ông cho biết tình hình khủng hoảng còn trầm trọng hơn bởi hạn hán, tình trạng cắt điện kéo dài và các lệnh trừng phạt kinh tế hạn chế khả năng tiếp cận tài chính quốc tế của Cuba.
Tại tỉnh Santiago, hơn 140,000 cư dân vẫn đang bị cô lập, trong khi 735,000 người đã được sơ tán trước khi bão đổ bộ.
Điều đáng chú ý là chưa có trường hợp tử vong nào được ghi nhận.
Chủ tịch Miguel Díaz-Canel cho biết kết quả này là nhờ hệ thống phòng chống thiên tai hiệu quả của Cuba:
“Việc người dân các tỉnh miền đông có thể trụ vững trước đòn tấn công dữ dội của cơn bão đáng sợ Melissa mà không có tổn thất nhân mạng nào không phải là phép màu, mà là thành quả của quá trình chuẩn bị, tổ chức và kỷ luật nghiêm ngặt.”
Bộ trưởng Năng lượng Vicente de la O'Levy cho biết thêm rằng hệ thống năng lượng mặt trời của Cuba hầu như không bị ảnh hưởng.
Trong khi đó, tại Haiti, mưa lớn và lũ quét đã cướp đi ít nhất 25 sinh mạng, chủ yếu ở thị trấn Petit-Goave, phía tây thủ đô Port-au-Prince, nơi các con sông tràn bờ.
Điều phối viên nhân đạo của LHQ tại Haiti, ông Gregoire Goodstein, cho biết cơn bão đã giáng xuống một quốc gia vốn đang chìm trong khủng hoảng với hàng triệu người phải di dời do bạo lực, nạn đói tràn lan và dịch tả tái bùng phát:
“Tình hình này xảy ra trong bối cảnh Haiti đã phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng suốt nhiều năm. Hiện có 1.4 triệu người bị buộc phải di dời do bạo lực của các băng nhóm. Khoảng 5.7 triệu người, tức gần một nửa dân số, đang chịu cảnh đói ăn hàng ngày. Và kế hoạch ứng phó nhân đạo của chúng tôi hiện bị thiếu hụt tới 87%, điều này đang đe dọa khả năng triển khai các hoạt động cứu sinh.”
Xa hơn về phía tây, tại Jamaica, Melissa tấn công với sức gió gần 300 km/h, phá hủy nhà cửa và nhấn chìm nhiều thị trấn.
Tại làng chài Alligator Pond, người dân như bà Dahlia Bailey, 56 tuổi, đang dọn dẹp đống đổ nát:
“Tôi nghĩ sẽ còn rất nhiều khó khăn phía trước, nhiều người bị thương nặng hơn chúng tôi tưởng. Nhiều nhà mất mái, mất hết. Nhưng chúng tôi vẫn phải gượng dậy và tiếp tục.”
Cảnh quay từ trên cao cho thấy những vùng rộng lớn ở giáo khu St. Elizabeth vẫn đang bị ngập, hơn nửa triệu người mất điện.
Khi bão Melissa tiến gần Jamaica, thì một “cơn bão” khác lại bùng phát trên mạng, một làn sóng video giả AI tạo ra đang lan truyền khắp các nền tảng mạng xã hội.
Chính quyền cảnh báo rằng những đoạn clip này, nhiều đoạn clip có gắn watermark “Sora” của OpenAI, đang làm sao nhãng công tác cảnh báo an toàn và lợi dụng lòng tốt của người dân.
Bộ trưởng phụ trách Khoa học, Công nghệ và Dự án Đặc biệt, ông Andrew Wheatley, cảnh báo người dân cần cẩn trọng khi quyên góp:
“Đội Ứng phó Sự cố Mạng Jamaica (Jamaica CERT) đang phát đi cảnh báo khẩn cấp đến công chúng tại Jamaica và trên toàn thế giới về sự xuất hiện của các trang web lừa đảo nhằm lợi dụng lòng hảo tâm sau cơn bão Melissa. Hệ thống giám sát tìm kiếm của Jamaica đã phát hiện nhiều tên miền đáng ngờ đang được phát triển, có vẻ như được thiết kế để chuyển hướng các khoản đóng góp cứu trợ bão khỏi những kênh hợp pháp.”
Bộ trưởng Giáo dục, Kỹ năng, Thanh niên và Thông tin, bà Dana Morris Dixon, cho biết nhiều chính phủ đã ngỏ lời giúp Jamaica trong công tác dọn dẹp và phục hồi:
“Chúng tôi đã nhận được hỗ trợ từ chính phủ Mỹ. Chúng tôi cũng nhận được hỗ trợ từ Liên minh châu Âu, Anh quốc và các nước anh em trong khu vực Caribbean. Tối qua, chúng tôi vừa trao đổi với Trinidad, họ đang chuẩn bị gửi hàng cứu trợ tới Jamaica. Nhiều tổ chức quốc tế khác cũng đã cam kết giúp đỡ, và chúng tôi vô cùng biết ơn vì điều đó.”
Khi vùng Caribbean bắt đầu hành trình phục hồi dài lâu, Liên Hiệp Quốc ước tính thiệt hại có thể vượt 33 tỷ đô la Úc (tương đương khoảng 22 tỷ USD), và việc tái thiết hoàn toàn có thể kéo dài hàng thập kỷ.
Tuy nhiên, giữa đống hoang tàn, các cộng đồng trong khu vực và ở nước ngoài đã bắt đầu chung tay khôi phục cuộc sống và sinh kế.
READ MORE
SBS Việt ngữ
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instagram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
