Cách nay 10 năm vào năm 2008, Thủ tướng thời bấy giờ là ông Kevin Rudd thấu hiểu những thống khổ do việc ngược đãi người Thổ dân trong hàng thập niên qua.
Việc xin lỗi mặc dù phần lớn có tính cách biểu tượng, nhằm đánh dấu một kỷ nguyên mới về việc nhìn nhận và hòa giải với người Thổ dân.
Thế nhưng nước Úc đã tiến xa như thế nào trong việc nầy?.
"Đối với nỗi đau, sự chịu đựng và thống khổ của những người thuộc thế hệ bị đánh mất, cùng con cháu họ và gia đình bị bỏ lại đàng sau, chúng tôi "Xin lỗi". Đối với các ông cha và bà mẹ, anh chị em thuộc các gia đình và cộng đồng bị tan tác, chúng tôi "Xin lỗi".
Khi Thủ tướng thời bấy giờ Kevin Rudd đọc bài diễn văn Xin lỗi Toàn quốc đối với Thế Hệ Bị Đánh Mất, đó là một trong những giây phút cảm động nhất trong lịch sử nước Úc.
Đó là khi bà Lorraine Peeters 79 tuổi thuộc hàng trưởng lão Thổ dân cho biết, bà chờ đợi cả một đời người cho chuyện nầy.
"Ồ, chúng tôi hết sức phấn khởi và không thể chờ đợi được nữa. Và khi chúng tôi tụ tập tại Canberra, mọi người thuộc Thế Hệ Bị Đánh Cắp từ mọi nơi trên nước Úc đến đây".
"Đó là một ngày mà tôi không hề quên được trong đời, bởi vì quí vị biết chúng tôi được biết như là một nhóm người Thổ dân quan tâm đến chuyện nầy", Lorraine Peeters.
Bà Peeters chỉ mới lên 4 khi bị bắt cách ly khỏi gia đình và đặt trong một cơ sở giáo dục.
Bà là một trong số hàng ngàn người tạo nên một Thế Hệ Bị Đánh Mất, vốn là những người Thổ dân đã hứng hịu biết bao đau khổ do các chính sách của những chính phủ trước đây trong việc bó buộc di dời trẻ em và đồng hoá chúng.
Thế nhưng 10 năm trước vào ngày thứ ba 13 tháng 2, cuối cùng họ nghe được tiếng 'Xin lỗi'.
Ngày nay ông Kevin Rudd vẫn cho rằng đó là một hành động đúng đắn đã thực hiện.
"Chúng tôi không thể tiến hành vấn đề lấp bằng khoảng cách biệt giữa những người Úc Thổ dân hay không Thổ dân, cho đến khi nào quí vị thực sự có can đảm về phần những người Úc da trắng, trong việc nói lời xin lỗi về sự ngược đãi trong hàng trăm năm qua".
Lời xin lỗi xác định những năm tháng chống lại việc nầy của các chính phủ tiền nhiệm do ông John Howard nắm giữ, thế nhưng đó là một cam kết của đảng Lao động đưa ra trước chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2007.
Ông Rudd thừa nhận có những trở ngại trong nội bộ của đảng ông.
"Chúng tôi tin vào những điều được gọi là công lý xã hội, còn những người bảo thủ không không. Đối với tôi trong đảng Lao động, dĩ nhiên có nhiều người cũng có quan điểm bảo thủ về chính sách đối với người Thổ dân và tôi nhớ đã bị những người thuộc cánh hữu lưu ý sau khi tôi trở thành Thủ tướng".
"Họ nói ' tôi chẳng hiểu ông lại đưa ra lời xin lỗi trước tiên'. Tôi trả lời là 'Chúng tôi cam kết làm việc nầy, tôi muốn tôn trọng lời hứa của mình và đó là việc hết sức biểu tượng, nên chúng ta nên thực hiện tại Quốc hội", Kevin Rudd.
Lời xin lỗi diễn ra vào lúc 9 giờ sáng, được xem là hành động đầu tiên trong phiên họp kéo dài cả ngày và trên bãi cỏ trước Quốc hội để chứng kiến sự kiện lịch sử.
"Thưa ông Chủ tịch Quốc hội, hãy nhân cơ hội nầy để đề ra một tương lai mới cho đất nước Úc vĩ đại, tôi xin ca ngợi nghị quyết đọc trước Hạ Viện".
Những giọt nước mắt tuông trào, các lời hoan hô vang dậy và những tràng vỗ tay bất tận chỉ chấm dứt khi bài diễn văn kết thúc.
"Đối với tôi chuyện nầy là để tiếp tục hy vọng trong cuộc chiến cho con cháu tôi, vì vậy sự tranh đấu vẫn còn đó với chúng tôi, hầu tiếp tục hành động và hy vọng có những thay đổi trên đất nước nầy", Lorraine Peeters.
Ông Steve Hodder Watt, cư dân tại đảo Mornington ở tây bắc Queensland, đã hoạt động trong ngành truyền thông và xuất bản của Thổ dân trong hơn 20 năm.
Ông đến Canberra để tham dự sự kiện nói trên và đã xúc động sâu xa.
"Quí vị biết, đó là những tình cảm lẫn lộn, khi chứng kiến những người sống sót quí vị có thể cảm thấy và hiểu được việc nầy có ý nghĩa như thế nào cho họ, hơn là chỉ một số cử chỉ biểu tượng mà thôi".
Người ca sĩ hàng đầu của ban nhạc Midnight Oil, cũng là một cựu chính trị gia và là người tranh đấu cho Thổ dân Peter Garrett cho biết, không nghi ngờ gì lời xin lỗi là một biểu tượng quan trọng.
Ông hồi tưởng không khí sôi động và tin rằng tình cảm đó không giới hạn cho những người trong Quốc hội, cũng như không chỉ là người Thổ dân Úc mà thôi.
"Thực sự có thể đặt tay lên trái tim mình và nó 'Xin lỗi' là những gì mà ôti nghĩ hầu hết người dân Úc cảm thất rất quan trọng, một thái độ cần thiết và cũng là một tinh thần cần được xảy ra, thật cảm động".
"Vâng đó là biểu tượng, thế nhưng là một biểu tượng hết sức quan trọng và tôi nghĩ là mọi người dân Úc đang theo dõi và hiểu được điều đó và ủng hộ vào lúc đó", Peter Garrett.
Người Thổ dân viết bản nhạc là ông Archie Roach được giải thưởng quốc tế về nhân quyền cho bản nhạc nói trên, có tên là Took the Children Away, Bắt Con Trẻ Mang Đi Mất.
Bản nhạc được sáng tác vào năm 1990, gần 20 năm trước khi có lời xin lỗi toàn quốc, lời ca dựa trên kinh nghiệm bản thân của ông là một đứa trẻ thuộc Thế Hệ Bị Đánh Mất.
Ông cho biết tiếng 'xin lỗi' mang nhiều trọng lượng lớn lao.
"Thưa quí vị, các bậc cha mẹ không còn sốn hôm nayvà cũng không lắng nghe được những lời nói đó, thế nhưng tôi đã nghe được khi là con của họ. Vì vậy tôi chấp nhận lời xin lỗi đó nhân danh họ".
"Chúng tôi chỉ cần một lời xin lỗi và chuyện đó không đổ lỗi cho bất cứ ai, nó chỉ là biểu lộ lòng hối tiếc về những gì đã xảy ra", Archie Roach.
Lời xin lỗi toàn quốc diễn ra trong lời đề nghị thuộc phúc trình Hãy Mang Họ Về Nhà 'Bring Them Home' được trình ra Quốc hội vào năm 1997.
Đó là một trong 54 đề nghị, trong đó cũng có việc bồì thường tiền bạc, bảo đảm không tái phạm, hòa giải và phục hồi cho các nạn nhân.
Hiệp hội Hàn gắn được thiết lập vào năm 2009 để giải quyết các vấn đề sau đó.
Giám đốc là ông Richard Weston cho biết kể từ khi thành lập, tổ chức nầy đã hoạt động nhằm hàn gắn những chấn thương vẫn còn xảy ra của Thế Hệ Bị Đánh Mất.
"Qua công việc, chúng tôi ủng hộ và liên kết với các cộng đồng qua 170 dự án để giúp đỡ khoảng 45 ngàn người, Thổ dân và dân đảo Torres, để tiến bước trên hành trình hàn gắn vết thương lòng".
Vào ngày diễn ra lời xin lỗi toàn quốc, bà Lorraine Peeters đã trình lên ông Kevin Rudd một chiếc thuyền bằng thủy ting có tên là coolamon, đó là một chiếc thuyền truyền thống chở trẻ em.
"Đó là một biểu tượng để đại diện cho mọi người, về niềm hy vọng mà chúng ta có thể tiến tới qua lời xin lỗi nầy. Thế nhưng chuyện đó đã xảy ra 10 năm rồi, mà chúng tôi vẫn còn hy vọng".
Bà thừa nhận rằng nó không giống những gì bà chứng kiến giây phút thay đổi trong đời bà, thế nhưng cho biết bà sẽ giữ mãi niềm tin cho con cháu của bà.
"Đối với tôi chuyện nầy là để tiếp tục hy vọng trong cuộc chiến cho con cháu tôi, vì vậy sự tranh đấu vẫn còn đó với chúng tôi, hầu tiếp tục hành động và hy vọng có những thay đổi trên đất nước nầy".
Thêm thông tin và cập nhật Like SBS Vietnamese Facebook
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/Vietnamese
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/Vietnamese
