Tuần cuối cùng của Quốc hội đã mang đến cuộc cải tổ lớn đầu tiên về các luật môi trường của Úc trong hơn hai thập niên – nhưng các bên liên quan, như ông Innes Willox, cho rằng công việc mới chỉ bắt đầu.
“Điều này giống như một bức tranh, chúng ta đã có phác thảo, và bây giờ cần tô màu vào đó.”
Ông Innes Willox là Giám đốc điều hành của Nhóm Doanh nghiệp Úc.
“Chúng ta đang ở giai đoạn mà đã có phác thảo, có cấu trúc, và có lộ trình để đi tiếp từ đây.”
Cấu trúc mới này bao gồm Cơ quan Bảo vệ Môi trường Quốc gia đầu tiên của Úc, cùng một cơ quan mới có tên Cơ quan Dữ liệu Môi trường Úc, chịu trách nhiệm thu thập và chia sẻ dữ liệu.
“Tuy nhiên, còn rất nhiều chi tiết phải được xử lý, và như câu nói cũ, vấn đề thường nằm ở chi tiết.”
Những chi tiết này bao gồm một bộ quy định được gọi là Tiêu chuẩn Môi trường Quốc gia.
Luật sư cao cấp Nicola Silbert từ Tổ chức Công lý Môi trường Úc nói rằng đây sẽ là thước đo quan trọng cho hiệu quả thực tế của các luật mới tại Úc.
“Khi nói về tiêu chuẩn môi trường quốc gia, chúng ta đang nói đến một bộ quy tắc chung, đặt ra mức kỳ vọng tối thiểu cho các quyết định ảnh hưởng đến thiên nhiên và môi trường tại Úc. Chúng được thiết kế như một đường ranh giới rõ ràng, cho thấy bất cứ điều gì dưới mức này là chưa đạt yêu cầu.”
Lis Ashby đã dành 15 năm làm việc trong chính quyền tiểu bang và liên bang về chính sách và quy định bảo tồn đa dạng sinh học.
Hiện nay, bà là Trưởng bộ phận Đa dạng Sinh học và Đổi mới tại Hội đồng Đa dạng Sinh học, nơi tập hợp các chuyên gia từ 11 trường đại học.
Bà Ashby cho biết các tiêu chuẩn có tính ràng buộc pháp lý được thiết kế để cung cấp sự rõ ràng mà các nhóm bảo tồn và doanh nghiệp đang kêu gọi.
“Nếu bạn là một nhà phát triển hoặc chủ dự án có tác động lớn đến đa dạng sinh học, một tiêu chuẩn rõ ràng có thể khiến bạn nghĩ: ‘ồ, không đáng để tôi chuẩn bị hồ sơ hay mua mảnh đất này để phát triển, vì tác động đến đa dạng sinh học quá lớn, và tôi biết rằng nó sẽ bị từ chối."
Tiêu chuẩn Môi trường Quốc gia là nền tảng trong bản phúc trình đánh giá của Giáo sư Graeme Samuel về Đạo luật Bảo vệ Môi trường và Bảo tồn Đa dạng Sinh học (EPBC).
Bản phúc trình mang tính bước ngoặt này đã tạo ra bản thiết kế cho các cải cách, nhằm bảo vệ thiên nhiên đồng thời đẩy nhanh tiến trình phê duyệt dự án, một phần bằng cách giảm sự trùng lặp giữa các khu vực pháp lý.
Các tài liệu dự thảo trình bày hai trong năm tiêu chuẩn được hứa hẹn trước đây vừa được công bố.
Ông Innes Willox cho biết Nhóm Doanh nghiệp Úc hài lòng với hướng đi của cuộc thảo luận.
“Về hai tiêu chuẩn đầu tiên mà chúng tôi thấy, các bản dự thảo nhìn chung đi đúng hướng. Vẫn còn nhiều điều sắp tới. Chúng sẽ là đối tượng của các cuộc tham vấn thêm giữa các nhóm và các bên liên quan khác nhau. Khi chúng tôi đi qua quy trình này, chúng tôi không nghĩ rằng điều đó dễ dàng hay đơn giản.”
Ông Innes Willox đúng. Các nhóm môi trường đã bày tỏ mối quan ngại về bản dự thảo tiêu chuẩn liên quan đến Các Vấn đề Môi trường Quốc gia Quan trọng, như các loài nguy cấp và các cộng đồng sinh thái.
Giáo sư Brendan Wintle là một nhà sinh thái học thuộc Viện Đa dạng Sinh học, Đại học Melbourne, đồng thời là ủy viên chủ chốt của Hội đồng Đa dạng Sinh học.
Một trong những đề xuất hoặc khuyến nghị trong đánh giá thập niên của Đạo luật EPBC là chúng ta thực sự cần các tiêu chuẩn dựa trên kết quả, yêu cầu các kết quả liên quan đến môi trường, và những kết quả đó phải có thể đo lường được.
Ông cho biết bản dự thảo tiêu chuẩn cho Các Vấn đề Môi trường Quốc gia Quan trọng – bao gồm các loài nguy cấp và các khu di sản thế giới – vẫn còn quá chủ quan.
“Hiện tại, trong bản dự thảo tiêu chuẩn cho MNES, ví dụ, có những cụm từ như ‘bảo vệ và gìn giữ’ hay ‘đóng góp vào việc nâng cao một vấn đề’, bạn biết đấy, chẳng hạn như môi trường sống của một loài nguy cấp nhưng bạn có thể thực hiện nhiều cách, đóng góp đủ thứ, mà không thực sự cải thiện kết quả cho loài đó hoặc hệ sinh thái.”
Giáo sư Wintle cho rằng cách diễn đạt cần rõ ràng hơn và mang tính định lượng.
"Ý tôi là, đây là những khái niệm cực kỳ mơ hồ. Chúng ta hoàn toàn có thể làm tốt hơn thế.”
“Hãy cho tôi một vài ví dụ về cách ông định lượng điều đó và làm cho nó thuyết phục hơn.”
“Được, chúng tôi sẽ nói rằng nếu bạn đang làm giảm số lượng của một loài nguy cấp hoặc cực kỳ nguy cấp, nếu bạn đang thu hẹp diện tích của một cộng đồng sinh thái nguy cấp, nếu bạn đang làm suy giảm tình trạng của một cộng đồng sinh thái nguy cấp, và những điều này chúng ta có thể đo lường được. Chúng là diện tích môi trường sống, diện tích cộng đồng sinh thái, số lượng cá thể, và có cả diện tích môi trường sống cho những loài cực kỳ nguy cấp, và chúng ta có thể đặt ngưỡng cho mức mất mát không chấp nhận được, sau đó đo xem liệu bạn đã đạt được kết quả tích cực về diện tích và tình trạng của những vấn đề này hay chưa.”
Nhà sinh thái học Davide Lindenmayer thuộc Đại học Quốc gia Úc (ANU) cho biết ông đang hợp tác với chính phủ để hỗ trợ các tiêu chuẩn mới, nhưng rất lo ngại chúng sẽ không hiệu quả.
“Đối với tôi, không rõ ràng một tiêu chuẩn môi trường quốc gia thực sự sẽ là gì, vì chúng ta đang xử lý những hệ sinh thái rất đa dạng ở Úc, thường có nhiều loài nguy cấp và cực kỳ nguy cấp, và tiến trình khai thác gỗ thường đi kèm nhiều mối đe dọa. Ví dụ, khi chúng ta khai thác một khu rừng, nó trở nên dễ cháy hơn, nghĩa là động vật và thực vật bị đe dọa không chỉ bởi việc khai thác mà còn bởi nguy cơ cháy rừng tăng lên.”
Ông Innes Willox cho biết ngược lại, cộng đồng doanh nghiệp không muốn các luật quá chi tiết và cứng nhắc.
“Luôn sẽ có những người muốn tính cứng nhắc, và những người khác muốn một chút linh hoạt. Tôi nghĩ từ góc nhìn của doanh nghiệp, chúng ta phải hiểu rằng mỗi tình huống hoặc mỗi trường hợp áp dụng luật này sẽ khác nhau. Sẽ có những trường hợp rất rõ ràng về những gì được phép và không được phép, nhưng trong nhiều tình huống sẽ khó phân định đúng – sai, và chúng tôi khuyên không nên đặt ra quy định quá cứng nhắc, bởi mỗi dự án và hoàn cảnh đều khác nhau.”
Giám đốc điều hành Quỹ Khí hậu và Đa dạng Sinh học Úc, ông Lyndon Schneiders, thừa nhận rằng có giới hạn về mức chi tiết có thể áp dụng trong tiêu chuẩn.
Tuy nhiên, ông tin rằng sự thỏa hiệp giữa Đảng Lao Động và Đảng Xanh để thông qua các luật cũng đã nâng tầm những yếu tố quan trọng vượt lên trên mức quy định thông thường.
Một số khái niệm then chốt giờ đã được mã hóa trực tiếp vào luật. Có lẽ một trong những điểm quan trọng nhất là ý tưởng về tác động không thể chấp nhận được của sự phát triển đối với MNES, và điều này hiện đã được đưa vào luật chính.
Định nghĩa về “không thể chấp nhận được” đã bị chỉ trích là quá mơ hồ từ cả hai phía – điều mà Bộ trưởng Môi trường Murray Watt cho rằng chứng tỏ chính phủ đã làm đúng.
Các nhóm môi trường cũng bày tỏ quan ngại rằng có lỗ hổng trong tiêu chuẩn bù đắp tác động, cơ chế cho phép bù đắp thiệt hại không thể tránh khỏi.
Các tiêu chuẩn về thông tin, dữ liệu, sự tham gia của các cộng đồng bản địa và lấy ý kiến công chúng sẽ được đưa ra tham vấn sau khi hoàn thiện
Ông Lyndon Schneiders cho biết công việc thực sự bắt đầu từ bây giờ.
"Chúng ta đã có một khung pháp lý mới, có nguồn lực, có các cơ quan, và có một bộ quy tắc mới, nhưng công việc thực sự bây giờ là biến những điều đó thành hành động cụ thể, và đó sẽ là nhiệm vụ của mọi người trong 18–24 tháng tới, khi chúng ta thiết lập một hệ thống có thể vận hành hiệu quả.”
Một cuộc điều tra của Thượng viện về các luật này dự kiến sẽ báo cáo vào tháng Ba năm tới.
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instgram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
