White Island, còn được biết đến với cái tên là Whakaari trong tiếng Maori, vừa phun trào sau mười hai giờ, bắt đầu từ sáng thứ Hai theo giờ địa phương.
Các dịch vụ khẩn cấp đã khởi hoạt động tìm kiếm và cứu hộ cho khách du lịch đang đến thăm hòn đảo vào thời điểm này.
Người ta tin rằng khoảng 20 trong số những khách du lịch này đến đây bằng du thuyền The Ovation of the Sea, rời Sydney trong một hành trình vòng quanh New Zealand từ ngày 4 tháng 12.
Cảnh sát cho biết năm người đã thiệt mạng và 20 người bị thương, một vài người trong số này ở tình trạng nguy kịch.
Một vài du khách bị bỏng do ảnh hưởng của dung nham trong vụ phun trào.
Nhiều người lo ngại rằng số người chết sẽ còn tăng lên, vì hiện nay một số nạn nhân vẫn mất tích, chưa được tìm thấy.
Ngư dân địa phương, ông Dan Harvey nhìn thấy vụ phun trào từ thuyền của mình và phát biểu với Radio New Zealand rằng vụ phun trào như là một vụ nổ lớn từ địa ngục.
"Nó trông giống như một quả bom hạt nhân phát nổ. Lúc đầu rất nhỏ, rồi biến thành một đám mây khổng lồ như cây nấm, mở rộng xung quanh và sau đó bay thẳng lên bầu trời".
23 người đã được giải cứu nhưng không rõ có bao nhiêu người đã bị bỏ lại trên đảo.
Cảnh sát cho biết vào tối thứ Hai ngày 9 tháng 12 rằng việc dịch vụ khẩn cấp quay trở lại đảo vào thời điểm này quá nguy hiểm và không có cách nào liên lạc với những người bị bỏ lại ở đó.
Phó tư lệnh cảnh sát New Zealand John Timms cho biết ông lo ngại cho sự an toàn của họ.
Có rất nhiều tảng đá và địa hình rộng lớn mà mọi người có thể núp đằng sau. Đây là điều duy nhất mà chúng tôi hy vọng có thể giúp các nạn nhân thoát khỏi nguy hiểm.
“Tôi có thể xác nhận 5 trường hợp tử vong và dựa trên thông tin chúng tôi biết, rất có khả năng sẽ có nhiều người chết hơn nữa.”
Viện nghiên cứu kỹ thuật địa chất của New Zealand, gọi tắt là GNS cho biết vụ phun trào ban đầu kéo dài trong vài phút, sau đó dung nham và tro núi lửa ngập tràn trên bề mặt.
Nhà địa chất Geoff Kilgo cho biết webcam của GNS ở miệng núi lửa cho thấy khách du lịch đi bộ trong khu vực chỉ vài phút trước khi vụ phun trào xảy ra.
Ông nói rằng đó là một phần của tour du lịch thường xuyên diễn ra ở White Island. Ông hy vọng rằng địa hình sẽ có thể cung cấp cho họ một nơi trú ẩn khi vụ phun trào xảy ra.
"Họ không có xu hướng ở quá lâu trên vành miệng núi lửa hoặc ngay gần vành miệng núi lửa, có rất nhiều tảng đá và địa hình rộng lớn mà mọi người có thể núp đằng sau. Đây là điều duy nhất mà chúng tôi hy vọng có thể giúp các nạn nhân thoát khỏi nguy hiểm”.
Các nhà nghiên cứu núi lửa cho biết những vụ phun trào bất ngờ như thế này từ các núi lửa như White Island có thể xảy ra bất cứ lúc nào, bởi vì dung nham, hoặc đá nóng chảy, nằm sát ngay bề mặt.
Geoff Kilgour nghĩ rằng người ta có thể quan sát được những tia nước siêu nóng và các tảng đá cực nóng bị ném lên không trung.
"Chúng tôi biết rằng các lỗ phun khí ở miệng núi lửa khoảng 120 độ và những tảng đá bị ném ra trong các vụ phun trào trước đó rất nóng. Các ngọn núi lửa đã có lưu huỳnh lỏng chảy ra ít nhất là 120, có thể lên đến 150 độ C".
Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern nói rằng chính phủ đang làm mọi thứ họ có thể.
"Chúng tôi biết rằng có một số khách du lịch xung quanh hòn đảo vào thời điểm đó, cả người New Zealand và du khách từ nước ngoài. Tôi biết rằng sẽ có có nhiều mối quan tâm và lo lắng từ người thân cho các nạn nhân ở trên hòn đảo vào thời điểm đó và tôi có thể bảo đảm với họ rằng cảnh sát đang làm mọi thứ họ có thể."
Các viên chức chính phủ cho biết họ không mong đợi tro từ White Island bay vào đất liền của NewZealand, nhưng không loại trừ khả năng vụ phun trào thứ hai có thể xảy ra trong vòng 24 giờ.
Trong khi đó, Thủ tướng Úc, Scott Morrison, đã chia sẻ trên tweeter rằng một số người Úc đang có mặt trong sự kiện khủng khiếp này và chính phủ Úc đang nỗ lực để bảo vệ an toàn cho họ.
