Trại al-Hol ở đông bắc Syria hiện là nơi giam giữ hơn 50.000 người, phần lớn là phụ nữ và trẻ em từng sinh sống trong lãnh thổ do tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) kiểm soát.
Sau khi IS sụp đổ vào năm 2019, hàng ngàn người, trong đó có công dân nhiều quốc gia phương Tây bị giữ lại trong các trại do lực lượng người Kurd quản lý.
Nhiều chính phủ, bao gồm cả Úc, từ đó đã phải đối mặt với cuộc tranh luận dai dẳng: Có nên đưa họ trở về hay để họ ở lại? Liệu họ là nạn nhân hay là mối đe dọa tiềm tàng?
Chính phủ Úc “biết nhưng không can dự”
Tại phiên điều trần của Ủy ban Ước tính Thượng viện (Senate Estimates) hôm thứ Tư, Bộ Nội vụ Úc (Department of Home Affairs) tiết lộ rằng chính phủ đã biết trong nhiều tháng về việc một nhóm phụ nữ và trẻ em Úc đang trên đường từ Syria về Úc, trong đó có hai đứa trẻ đã được cấp quốc tịch Úc.
Tuy nhiên, thư ký Bộ Nội vụ Stephanie Foster khẳng định rằng chính phủ không hỗ trợ hồi hương nhóm này.
Theo bà Foster, nhóm gồm hai phụ nữ và bốn trẻ em, đã đến Úc ngày 26 tháng 9, sau khi tự tìm đường rời trại al-Hol qua ngả Lebanon.
“Không giống những nhóm được hồi hương trước đây, chính phủ không tham gia hỗ trợ nhóm công dân này trong quá trình trở về,” bà Foster nói.
Những “cô dâu ISIS” trở lại
Trong nhiều năm qua, nhóm phụ nữ này thường được truyền thông gọi là “các cô dâu ISIS” cùng con cái họ đã sống trong điều kiện khắc nghiệt tại trại al-Hol kể từ khi IS sụp đổ.
Phần lớn những người chồng của họ hoặc đã thiệt mạng trong chiến đấu, hoặc đang bị giam giữ ở nước ngoài.
Bà Foster từ chối tiết lộ nơi nhóm này đang sinh sống tại Úc, viện dẫn lý do an ninh.
Thông tin nơi ở của nhóm này cần được xem xét kỹ lưỡng với các cơ quan an ninh và thực thi pháp luật do tính nhạy cảm và mức độ rủi ro của nó.Thư ký Bộ Nội vụ Stephanie Foster
Hai trẻ em được cấp quốc tịch Úc theo diện huyết thống
Cũng trong phiên điều trần, bà Foster tiết lộ rằng trong số bốn trẻ em, hai hồ sơ xin quốc tịch Úc theo diện huyết thống (citizenship by descent) đã được phê duyệt trực tuyến.
Theo quy định, trẻ sinh ra ngoài lãnh thổ Úc có thể được cấp quốc tịch theo diện này nếu ít nhất một trong hai cha mẹ là công dân Úc tại thời điểm sinh.
Thượng nghị sĩ Lao động Murray Watt, người đại diện phát biểu thay Bộ trưởng Nội vụ Tony Burke, cho biết nhóm này hiện đang được giám sát chặt chẽ:
“Các cơ quan an ninh của chúng ta biết rõ những người thuộc nhóm này, và họ đã theo dõi họ trong một thời gian.
Chính phủ tin tưởng vào năng lực của các cơ quan này để bảo đảm an toàn cho nước Úc.”
Khi được hỏi liệu các phụ nữ này có phạm tội khủng bố nào không, ông Watt cho biết câu hỏi sẽ được chuyển cho cơ quan an ninh, dự kiến điều trần vào tối hôm sau.
Phản ứng trong Quốc hội
Cũng trong ngày thứ Tư, Bộ trưởng Nội vụ Tony Burke một lần nữa khẳng định rằng chính phủ không tham gia hồi hương nhóm sáu phụ nữ và trẻ em này.
Dân biểu độc lập Đài Lê, đại diện khu vực Tây Sydney, đặt câu hỏi liệu chính phủ có đảm bảo rằng không ai trong số họ sẽ định cư tại khu vực bà đại diện hay không.
Ông Burke trả lời: “Chính phủ không đang định cư bất kỳ ai. Đây là những công dân Úc từng đưa ra một quyết định tồi tệ, rời khỏi đất nước để gia nhập một trong những tổ chức tàn bạo nhất mà thế giới từng chứng kiến.”
Việc nhóm phụ nữ và trẻ em tự trở về lần này đánh dấu trường hợp đầu tiên mà chính phủ không hỗ trợ trực tiếp.
Trước đó, năm 2019, tám trẻ vị thành niên không có người đi kèm được hồi hương; năm 2022, bốn phụ nữ và 13 trẻ em được đưa về từ Syria với sự hỗ trợ của chính phủ.
Minister Tony Burke Source: AAP / AAP Image/Bianca De Marchi
Sự kiện này được dự báo sẽ tiếp tục làm dấy lên tranh luận trong dư luận và quốc hội, khi chính phủ phải cân bằng giữa nghĩa vụ nhân đạo với công dân và trách nhiệm đảm bảo an ninh quốc gia.
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instgram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
