Trong nhiều tháng qua, người dân Sri Lanka ở Úc đã phải bàng hoàng và kinh hãi trước tình hình tại quê hương của họ.
Ông Nihal Rupasinghe là Chủ tịch Diễn đàn Văn hóa Sinhala
“Không ai muốn đất nước của mình, một đất nước từng thịnh vượng, xinh đẹp, bị rơi vào cảnh tàn phá như vậy. Đứng từ bên ngoài sẽ rất khó để thấy được những gì đang diễn ra trong nội bộ đất nước, người dân phải ra đường ở, không có thức ăn, không có nhiên liệu, tình hình rất thảm khốc, rất nghiêm trọng, rất đáng buồn.”
Đất nước đang lâm vào cảnh điêu tàn về tài chính, nguyên nhân bởi đại dịch COVID-19 và các chính sách kinh tế sai lầm do Tổng thống Gotabaya Rajapaksa và anh trai của ông, Thủ tướng Mahinda Rajapaksas, người đã kiểm soát nền chính trị trong nước trong nhiều thập kỷ.
Nihal Rupasinghe, president of the Sinhalese Cultural Forum of NSW. Source: SBS: Naveen Razik
Vào thứ Bảy ngày 9 tháng 7, những ngày tháng khó khăn về kinh tế và đời sống đã ập đến đất nước.
Những người biểu tình đổ ra đường trên khắp đất nước, và tại Colombo, họ đã xông vào dinh tổng thống, dinh thự chính thức của ông Gotabaya Rajapaksa.
Tổng thống đã tuyên bố ông sẽ từ chức - và hiện đã bỏ trốn khỏi đất nước.
Ông Rupasinghe cho biết các cuộc biểu tình ở quê hương có sự hỗ trợ của phần lớn cộng đồng người Sri Lanka ở nước ngoài.
"Chắc những người dân trong nước chưa bao giờ từng nghĩ đến chuyện này, nhưng chúng tôi đã thấy trước điều đó. Một người bình thường có thể nhận ra, chính phủ đã quá tham lam. Và khi cuộc sống hàng ngày bị xáo trộn, người dân không có lựa chọn nào khác, họ phải làm điều gì đó. Chính phủ đã đánh mất niềm tin của cộng đồng bởi sự không minh bạch và không đáng tin. Và tôi chắc chắn rằng từ giờ trở đi sẽ có những thay đổi rất lớn.”
Trong khi người dân tại Sri Lanka đang nổi dậy, thì những người sống ở Úc hiểu rõ là không có cách nào khắc phục nhanh chóng đối với tình trạng thiếu hụt các nhu yếu phẩm, bao gồm cả thuốc men.
Mohan Seneviratne là một trong những người sáng lập tổ chức Save a Dream, được thành lập bởi cộng đồng Sri Lanka kết hợp với Tổ chức nhân quyền Rotary để giúp cung cấp viện trợ.
Ông đã về thăm đất nước vào tháng Hai.
"Vào thời điểm đó, tôi đã thấy tình trạng mất điện xảy ra. Trong các cửa hàng và siêu thị thì không có đủ mặt hàng tạp hóa, hàng hoá ngày càng ít đi. Vì vậy, ngay tại thời điểm đó mọi người cũng có thể nhận thấy các sự kiện đang bắt đầu nổi lên.”
Và giờ đây, một trong số những vấn đề chính mà tổ chức của ông đang cố gắng giải quyết là tình trạng thiếu thuốc cứu người.
"Bởi vì dịch vụ chăm sóc sức khỏe của Sri Lanka là miễn phí, nên việc thiếu doanh thu và thiếu ngoại hối dẫn đến việc không có thuốc men. Các bệnh viện đang trong tình trạng thiếu vật tư y tế, đặc biệt là lĩnh vực chăm sóc trẻ sơ sinh và phụ nữ mang thai.”
Nhiều nhóm cộng đồng ở Úc đã tự vận chuyển các thiết bị điều trị về quê hương.
Mohan Nanayakkara là thành viên của Câu lạc bộ Sư tử Sri Lanka ở Sydney - người đã bắt đầu gửi hỗ trợ cho Sri Lanka trong đại dịch.
"Chúng tôi đã có kinh nghiệm cung cấp thiết bị y tế trong thời gian COVID. Nhưng tình hình bây giờ vô cùng khó khăn so với lúc đó, vì nguồn hàng không có sẵn."
Tại Melbourne, Tiến sĩ Erosha Premaratne - người điều phối nhóm Viện trợ Y tế Úc Sri Lanka - cũng đã giúp thúc đẩy việc gây quỹ để có thêm nhiều nguồn cung cấp vật dụng thiết yếu hơn.
“Sri Lanka thường nhập khẩu khoảng 85% thuốc và vật tư y tế. Vì vậy, hệ thống bệnh viện công đang thiếu hụt rất nghiêm trọng những mặt hàng này. Chúng tôi đã gửi hơn $40.000 đô la tiền thuốc và thiết bị y tế tới Sri Lanka. Và chúng tôi dự định sẽ tiếp tục công việc này cho đến khi cuộc khủng hoảng được giải quyết, có thể mất vài tháng thậm chí một năm hoặc lâu hơn.”
Vào tháng 8, bà Premaratne sẽ dẫn đầu một nhóm nhân viên y tế đến Sri Lanka - một chuyến đi bà thực hiện hàng năm, nhưng năm nay sẽ có ý nghĩa đặc biệt.
"Chúng tôi dùng sứ mệnh này với mong muốn một số bệnh viện nông thôn sẽ được cung cấp thiết bị y tế và thuốc men. Và để tìm hiểu các thông tin trực tiếp về nhu cầu của họ cho lần sau, cho những tháng sắp tới.”
Ngoài việc để xảy ra một cuộc khủng hoảng kinh tế làm tê liệt đất nước, chính phủ tổng thống Rajapaksa còn bị cáo buộc đã đàn áp người thiểu số - gây ra căng thẳng giữa người Sinhala chiếm đa số với các nhóm người Tamil và người Hồi giáo thiểu số.
Một Hội đồng Liên hiệp quốc cũng đã tìm thấy bằng chứng đáng tin cậy về tội ác chiến tranh được thực hiện dưới sự cai trị của họ.
Hai anh em nhà Rajapaksas đã giám sát quân đội Sri Lanka vào năm 2009 sau khi đất nước kết thúc cuộc nội chiến chống lại phiến quân Tamil Tiger.
Liên Hiệp Quốc đã phát hiện có 40.000 thường dân Tamil đã thiệt mạng trong những vụ tấn công cuối cùng đó.
Và mặc dù chế độ Rajapaksas đang phải đối mặt với những cáo buộc và đã bỏ trốn khỏi đất nước, những người Tamil ở Úc cho tới giờ vẫn còn e ngại khi nói về tương lai.
Renuga Inpakumar 19 tuổi sinh ra ở Úc, gia đình cô chạy trốn khỏi Colombo khi tình trạng bất ổn bắt đầu vào đầu những năm 1980.
"Mặc dù gia đình Rajapaksas không còn nhưng hệ tư tưởng của họ vẫn còn, và giống như nó đã tràn vào các hệ thống trong đất nước Sri Lanka. Vì vậy, mặc dù Rajapaksas đã biến mất, nhưng tôi nghĩ người Tamil biết rằng cuộc chiến sẽ dữ dội hơn bất kể ai là người lên nắm quyền.”
Hơn một thập kỷ trôi qua sau chiến tranh, ở phía bắc và phía đông của Sri Lanka là nơi người Tamil chiếm đa số, vẫn bị quân sự hóa nặng nề.
Những người dự kiến thay thế ông Gotabaya Rajapaksa làm tổng thống đều là thành viên của cơ sở chính trị Sri Lanka.
Tiến sĩ Niro Kandasamy là thành viên của Hội đồng Người tị nạn Tamil, gíup đỡ những người xin tị nạn đã rời Sri Lanka, nhiều người trong số họ phải đối mặt với sự đàn áp dưới thời Rajapaksa.
“Tôi nghĩ rằng điều cần thiết là cải cách cơ cấu một cách toàn diện, nhưng chúng tôi không thấy những yêu cầu đó trong các cuộc biểu tình đang diễn ra vào lúc này. Vì vậy, việc ông Gotabaya Rajapaksa từ chức rõ ràng là rất quan trọng, nhưng chúng tôi cũng muốn chính phủ tiếp theo, cho dù đó là ai, phải lắng nghe nhu cầu và nguyện vọng chính trị của các cộng đồng thiểu số Tamil.”
Những biến động mới nhất tại Sri Lanka, khi thời điểm đấu tranh mạnh mẽ xảy ra, vẫn khó có thể hàn gắn những chia rẽ tại quốc gia này.
