Mãn kinh là thời điểm người phụ nữ ngừng có kinh nguyệt hàng tháng, trong ít nhất liên tiếp 12 tháng. Đây là thời điểm đánh dấu sự kết thúc khả năng mang thai tự nhiên.
Hầu hết phụ nữ ở Úc trải qua thời kỳ mãn kinh ở độ tuổi từ 45 đến 60. Độ tuổi mãn kinh trung bình là 51.
Một số phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh sớm, có thể là do tình trạng sức khỏe chẳng hạn như suy buồng trứng nguyên phát.
Mãn kinh cũng có thể xảy ra sau phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng hoặc tử cung, hoặc điều trị ung thư.
Tiền mãn kinh là giai đoạn xảy ra trước khi mãn kinh, độ tuổi từ 40 đến 50. Giai đoạn này nội tiết tố của người phụ nữ thay đổi, có thể gây ra các triệu chứng như: kinh nguyệt không đều; bốc hỏa và đổ mồ hôi đêm; rối loạn giấc ngủ; mệt mỏi; đau ngực; da ngứa, nổi mẩn hoặc khô; đau đầu hoặc đau nửa đầu; đau nhức; đầy hơi; các vấn đề về bàng quang, âm đạo và âm hộ như: âm đạo khô, mất ham muốn tình dục, các vấn đề về tiết niệu.
Hơn nữa, phụ nữ ở giai đoạn tiền mãn kinh có thể cảm thấy không thể ứng phó tốt như trước, khó tập trung, hay quên hơn, có thể cáu kỉnh hoặc thất vọng hơn, cảm thấy lo lắng, tâm trạng thất thường…
Làm sao để tránh thai an toàn ở giai đoạn tiền mãn kinh?
Mặc dù suy giảm khả năng sinh sản trong giai đoạn tiền mãn kinh nhưng phụ nữ vẫn có khả năng mang thai. Nếu không muốn mang thai thì cần sử dụng biện pháp tránh thai cho đến khi mãn kinh hoàn toàn.
Nói chung, phụ nữ khi bước qua tuổi 40 nên hỏi ý kiến bác sĩ gia đình về biện pháp tránh thai an toàn, tránh những rủi ro về sức khỏe.
Một số phụ nữ đã ngừng kinh khoảng 12 tháng, rồi bỗng dưng có kinh trở lại. Điều này là đáng lo, bởi vì: Mọi trường hợp chảy máu âm đạo sau khi mãn kinh đều được cho là ung thư cho đến khi có bằng chứng ngược lại. Trường hợp này nên đi gặp GP để được kiểm tra sức khỏe.
Mãn kinh có gây tăng cân không? Làm sao để kiểm soát cân nặng tuổi mãn kinh?
Tăng cân rất phổ biến ở phụ nữ sau khi mãn kinh, chủ yếu là do giảm nội tiết tố nữ estrogen dẫn đến chuyển hóa chậm hơn ở những mô mỡ trong máu, làm tích tụ mỡ ở vùng bụng và eo nhiều hơn.
Phụ nữ mãn kinh cần có chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học hơn, ăn nhiều rau xanh, hạt, quả; hạn chế đường, muối, thực phẩm chế biến sẵn, chất bột; đồng thời tăng cường tập luyện sức bền như đi bộ, đạp xe, tập tạ để duy trì cơ bắp và giảm mỡ, tập yoga, pilates.
Điều quan trọng là có giấc ngủ sâu vì rối loạn giấc ngủ cũng gây tăng cân.
Làm sao để phòng ngừa loãng xương ở tuổi mãn kinh?
Sau khi mãn kinh, nội tiết tố giảm cũng gây tình trạng loãng xương rất nhanh. Vì vậy, phụ nữ mãn kinh cần lưu ý việc bổ sung canxi và vitamin D.
Bên cạnh đó cần tập thể dục như tập tạ để giúp tăng mật độ xương, tránh thuốc lá, rượu bia để tránh bị giảm cơ xương.
Mỗi năm cần hỏi GP để được đo mật độ xương để xác định tình trạng và có biện pháp kiểm soát cần thiết.
Lợi ích và rủi ro của hormone replacement therapy
Đây là liệu pháp giúp ngăn ngừa loãng xương, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch và sa sút trí tuệ, giảm các cơn bốc hỏa và đổ mồ hôi đêm, cải thiện chất lượng giấc ngủ, giảm ngứa và khô âm đạo, giảm đau khi quan hệ tình dục.
Tuy nhiên, liệu pháp thay thế hormone vẫn có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như ung thư vú, ung thư nội mạc tử cung, các cục máu đông, đột quỵ. Vì vậy, cần hỏi ý kiến bác sĩ về liệu pháp này đối với mỗi người.
Có nên dùng những "thuốc tự nhiên” để giảm các triệu chứng mãn kinh?
Có nhiều loại thực phẩm chức năng hỗ trợ giảm các triệu chứng mãn kinh như chiết xuất từ cỏ ba lá giàu chất isoflavone, chiết xuất từ đậu nành promensil. Những chất này phần lớn chỉ giúp giảm triệu chứng bốc hỏa.
Cần lưu ý rằng không phải liệu pháp tự nhiên nào cũng an toàn, nhiều loại cũng gây ảnh hưởng đến nội tiết tố và có nguy cơ gây ung thư. Nên hỏi bác sĩ trước khi sử dụng các liệu pháp này.
Khi được hỏi về lời khuyên dành cho phụ nữ mãn kinh, Bác sĩ Thu Mai, chuyên sản phụ khoa và sinh sản IVF ở Melbourne gợi ý:
"Sau mãn kinh, phụ nữ bước vào giai đoạn mới của cuộc đời, nhưng hoàn toàn có thể làm chậm quá trình lão hóa bằng lối sống lành mạnh."
"Việc duy trì vận động, ăn uống hợp lý, giữ thể lực tốt giúp phòng tránh loãng xương, bệnh tim mạch."
"Cần giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng, vì thay đổi nội tiết tố có thể ảnh hưởng đến tâm lý. Thiền, tập pilates là những phương pháp hỗ trợ tâm lý hiệu quả."
"Ngoài ra, phụ nữ nên kiểm tra sức khỏe định kỳ, tầm soát các bệnh ung thư như cổ tử cung, vú, ruột và theo dõi huyết áp. Nếu gặp khó khăn trong quan hệ tình dục, có thể cân nhắc bổ sung nội tiết tố theo hướng dẫn của bác sĩ."
Mãn kinh không phải là một dấu chấm hết, mà là một khởi đầu mới để phụ nữ chăm sóc bản thân tốt hơn cả về thể chất lẫn tinh thần, sống thanh thản hơn, bỏ qua mọi phiền muộn, thân tâm an lạc.Bác sĩ Thu Mai
Mời quý vị vào phần Audio để nghe Bác sĩ Thu Mai - Bác sĩ chuyên sản phụ khoa và sinh sản IVF - giải đáp các câu hỏi về mãn kinh.
