Xe scooter điện (e-scooter) và xe đạp điện (e-bike) đang trở thành phương tiện di chuyển ngày càng phổ biến tại các thành phố lớn của Úc nhờ sự tiện lợi, giá rẻ và thân thiện với môi trường.
Tuy nhiên, cùng với sự gia tăng sử dụng là hàng loạt cảnh báo về an toàn và một hệ thống pháp lý chưa theo kịp thực tế.
Tình trạng tai nạn liên quan đến e-scooter ngày càng báo động, đặc biệt với trẻ em và thanh thiếu niên.
Việc thiếu thống nhất trong luật lệ giữa các tiểu bang và khả năng thực thi kém cũng đang đặt cả người sử dụng và người đi bộ vào nguy cơ cao.
Tai nạn gia tăng, trẻ em dễ bị tổn thương nhất
Dữ liệu từ các bệnh viện tại Queensland cho thấy từ năm 2018 đến nay, đã có gần 6.300 ca cấp cứu liên quan đến tai nạn e-scooter.
Đáng lo ngại hơn, gần 1.100 trường hợp là trẻ dưới 16 tuổi và khoảng 500 là trẻ em dưới 12 tuổi.
Một nghiên cứu khác ghi nhận tại Bệnh viện Đại học Sunshine Coast cho thấy trong giai đoạn 2023–2024, có gần 180 ca chấn thương do e-scooter ở trẻ từ 5 đến 15 tuổi – trong đó khoảng 10% là chấn thương nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng.
Các nguyên nhân phổ biến được ghi nhận bao gồm vượt quá tốc độ giới hạn (thường là 25 km/h), không đội mũ bảo hiểm, hoặc điều khiển phương tiện trong tình trạng đã sử dụng rượu bia.
Giáo sư Kirsten Vallmuur từ Viện Chấn thương Jamieson nhận định:
“Dù hệ thống y tế chưa thu thập dữ liệu toàn quốc một cách đồng bộ, nhưng các mẫu hình tai nạn lại rất nhất quán – đặc biệt ở nhóm tuổi trẻ và các hành vi nguy hiểm như chạy quá tốc độ hoặc không đội mũ bảo hiểm.”
Luật lệ thiếu nhất quán giữa các tiểu bang
Một trong những nguyên nhân lớn gây khó khăn trong việc bảo đảm an toàn cho người sử dụng e-scooter là hệ thống quy định khác biệt giữa các tiểu bang và vùng lãnh thổ.
Chẳng hạn, Queensland cho phép sử dụng e-scooter cá nhân và lưu thông trên vỉa hè, trong khi New South Wales cấm sở hữu e-scooter tư nhân.
Một số tiểu bang áp dụng tốc độ tối đa 25 km/h, trong khi nơi khác chỉ cho phép 15 km/h.
Ngay cả định nghĩa về e-bike hợp pháp cũng không thống nhất: có nơi cho phép xe tay ga (throttle-assist), nơi khác thì chỉ cho phép xe hỗ trợ bằng bàn đạp (pedal-assist).
Theo Giáo sư Narelle Haworth từ Ủy ban Bảo hiểm Tai nạn Giao thông Queensland và Đại học Công nghệ Queensland:
“Sự thiếu nhất quán tạo điều kiện cho các thiết bị không phù hợp – thậm chí nguy hiểm – được nhập khẩu và sử dụng tại Úc. Hệ thống hiện tại không đủ để kiểm soát điều này tại biên giới hay trên đường phố.”
Một phát ngôn nhân của Bộ Giao thông Vận tải Liên bang Úc nói với ABC rằng các tiểu bang và vùng lãnh thổ chịu trách nhiệm quản lý xe scooter điện và xe đạp điện.
"Rõ ràng là có mối lo ngại và rủi ro đáng kể đối với cộng đồng do số lượng ngày càng tăng của các thiết bị này. Vì vậy, chính phủ Úc đang tiếp tục làm việc với các tiểu bang và vùng lãnh thổ để tìm hiểu những rủi ro và cơ hội từ các thiết bị di chuyển cá nhân, và xác định các chiến lược quản lý rủi ro phù hợp."
Queensland và Tây Úc đều đang tiến hành các cuộc điều tra công khai về việc sử dụng xe điện. New South Wales gần đây đã kết thúc một cuộc điều tra tương tự.
Các phiên điều trần của Queensland đã bắt đầu vào tuần trước sau khi cuộc điều tra nhận được hơn 1.000 ý kiến đóng góp của công chúng.
Các chuyên gia nói rằng hệ thống pháp lý hiện tại cần được cải cách toàn diện – cả ở cấp liên bang lẫn tiểu bang – để đảm bảo e-scooter và e-bike có thể được sử dụng an toàn mà không gây hại cho cộng đồng.
