Một cơ chế mới để lắng nghe tiếng nói Thổ dân
Một tổ chức y tế công lớn đã công bố kế hoạch thành lập cơ chế đại diện người Thổ dân và dân đảo Torres để góp phần thu hẹp khoảng cách về sức khỏe giữa người bản địa và không bản địa.
Hiệp hội Y tế Công cộng Úc – tổ chức phi chính phủ hàng đầu về y tế công cộng đã đưa ra quyết định này sau cuộc bỏ phiếu gần như tuyệt đối của hội viên.
Tiến sĩ Summer May Finlay, một phụ nữ Yorta Yorta, Phó Giáo sư tại Đại học Wollongong, đồng thời là Phó Chủ tịch (Aboriginal and Torres Strait Islander) của PHAA, cho biết:
“Điều này có nghĩa là từ nay chúng ta sẽ có một tập thể Aboriginal và Torres Strait Islander đứng ở vị trí trung tâm trong mọi vấn đề tác động đến cộng đồng của chúng ta, điều đó thật sự rất đáng mừng.
Có rất nhiều người Thổ dân làm việc trong lĩnh vực y tế công và chúng tôi muốn lắng nghe tiếng nói đa dạng từ các cộng đồng Thổ dân và dân đảo Torres Strait trên khắp cả nước. Trách nhiệm của tôi bây giờ là thành lập tập thể đó và bắt đầu công việc cần thiết cho cộng đồng.Tiến sĩ Summer May Finlay
Học từ thất bại của cuộc trưng cầu dân ý
Quyết định này được đưa ra gần hai năm sau khi cuộc trưng cầu dân ý thất bại, khiến đề xuất lập “Tiếng nói của Thổ dân trong Quốc hội” bị cử tri Úc bác bỏ.
Từ đó, một số chính phủ tiểu bang và tổ chức phi chính phủ như PHAA đã chọn đi theo nguyện vọng của đa số cộng đồng bản địa Úc, vốn ủng hộ cơ chế đại diện đặc biệt này.
Tiến sĩ Finlay nói thêm:
“Chính các hội viên Aboriginal và người dân đảo Torres Strait đã thúc đẩy chương trình nghị sự này, với sự ủng hộ từ giám đốc điều hành, ban điều hành và hội đồng.
Đây không phải do PHAA nghĩ rằng chúng tôi chưa làm đủ, mà đơn giản vì đó là thông lệ tốt nhất, là cách làm đúng. Sau cuộc trưng cầu thất bại, chúng tôi thực sự muốn đảm bảo rằng chúng tôi tôn trọng mô hình mà đại đa số người Aboriginal và Torres Strait Islander đã ủng hộ. Và tôi nghĩ PHAA đã làm được điều này.”
Thách thức trong mục tiêu 'Thu hẹp khoảng cách'
Theo dữ liệu mới nhất từ Ủy ban Năng suất của chính phủ, chỉ có 4 trong số 19 mục tiêu Closing the Gap (Thu hẹp khoảng cách) đang đi đúng tiến độ.
Tuy nhiên, các chỉ số then chốt như tỷ lệ tự tử và sự phát triển trẻ em đang ngày càng xấu đi.
Phó Giáo sư Finlay cho biết sức khỏe tâm thần là một vấn đề phức tạp:
“Chúng ta đã thấy mục tiêu Thu hẹp khoảng cách về sức khỏe tâm thần đã thụt lùi. Điều này liên quan không chỉ đến sức khỏe tâm thần, mà còn đến sự an sinh xã hội và cảm xúc. Tự tử thực chất là biểu hiện của các vấn đề hệ thống rộng lớn hơn, liên quan đến giáo dục, nhà ở, việc làm và nhiều thứ khác.
Vấn đề nữa là nhiều người bản địa đến gặp bác sĩ hoặc vào bệnh viện khi tình trạng đã rất nặng, một phần vì họ không cảm thấy an toàn trong hệ thống y tế.
Bản thân tôi cũng từng là bệnh nhân và dù có trình độ học vấn cao, tôi vẫn nhận được dịch vụ chăm sóc không tốt chỉ vì tôi là người Thổ dân.
Tôi còn có thể tự bảo vệ mình, nhưng nhiều người khác thì không. Điều chúng ta thực sự cần là các nhân viên y tế phải nâng cao trách nhiệm và cải thiện dịch vụ.”
Tạo không gian an toàn cho thanh thiếu niên bản địa
Jacara Egan, phụ nữ Muthi Muthi/Gunditjmara, giám đốc vận hành bộ phận thực hành văn hóa và gắn kết cộng đồng của First Nations tại tổ chức Headspace, cũng đồng ý rằng các tổ chức phải tạo được không gian an toàn cho thanh thiếu niên Thổ dân và dân đảo Torres Strait chia sẻ khó khăn.
“Qua cuộc điều tra của Ủy ban Hoàng gia Victoria về sức khỏe tâm thần, chúng tôi thấy rõ, đặc biệt tại bang này, người dân của chúng ta thường chỉ tìm kiếm sự giúp đỡ khi bệnh đã rất nặng, thậm chí trong tình trạng bị ép buộc, và điều đó gây ra thêm tổn thương.
Chúng ta cần xử lý vấn đề trước khi đến giai đoạn đó. Nếu thanh niên bản địa đã dũng cảm tìm đến sự giúp đỡ, chúng ta phải đảm bảo họ luôn được tiếp nhận trong một môi trường an toàn và phù hợp về văn hóa.
Thay đổi sẽ không xảy ra trong một sớm một chiều, nhưng những nỗ lực hiện nay để xây dựng dịch vụ và nguồn lực dành riêng cho thanh thiếu niên bản địa là cực kỳ quan trọng.Bà Jacara Egan, Headspace
Bà Egan nhấn mạnh tầm quan trọng của sự linh hoạt trong cách đáp ứng nhu cầu của từng cộng đồng:
“Tại Headspace, chúng tôi phải đáp ứng thanh niên theo cách phù hợp với họ. Một số bạn trẻ thấy thoải mái đến trung tâm, nhưng nhiều cộng đồng khác lại cần nhân viên dịch vụ như nhân viên hỗ trợ đồng đẳng, chuyên gia tâm lý, nhân viên xã hội trực tiếp đến gặp.
Điều này giúp vượt qua những rào cản hữu hình và mang đến cho các bạn trẻ môi trường an toàn, dễ chịu hơn.”
Tầm quan trọng của tổ chức cộng đồng bản địa
Báo cáo mới nhất của Ủy ban Năng suất cũng cho thấy, các tổ chức do cộng đồng Thổ dân điều hành là yếu tố then chốt trong việc thu hẹp khoảng cách. Báo cáo khuyến nghị chính phủ lắng nghe người bản địa và cùng chia sẻ quyền ra quyết định để tạo ra thay đổi tích cực.
Julie Tongs, phụ nữ Wiradjuri, Giám đốc điều hành Trung tâm Y tế & Dịch vụ Cộng đồng Winnunga Nimmityjah ở Canberra từ năm 1998, giải thích sự khác biệt của tổ chức bà so với các nhóm y tế phi bản địa:
“Chúng tôi thực hành chăm sóc sức khỏe toàn diện đúng nghĩa. Không chỉ có bác sĩ, y tá hay nhân viên y tế bản địa, mà còn có đội ngũ xã hội gồm nhân viên Thổ dân tư vấn về ma túy và rượu, hỗ trợ an sinh tinh thần, phục hồi, tái đầu tư công lý…
Tức là chăm sóc cho sức khỏe xã hội, tinh thần, thể chất, văn hóa và tâm linh của khách hàng.”
Tuy nhiên, bà cũng cảnh báo không thể kỳ vọng các tổ chức cộng đồng như Winnunga gánh hết mục tiêu Closing the Gap:
“Chúng tôi tiếp nhận mọi trường hợp, từ nghiện ngập, rối loạn tâm thần, sang chấn, tất cả những gì ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất. Chúng tôi cung cấp dịch vụ toàn diện với bác sĩ tâm lý, bác sĩ chuyên khoa tâm thần và các chuyên gia y tế liên quan khác.
Nhưng chúng tôi lại thiếu nguồn lực, trong khi xã hội kỳ vọng chúng tôi có thể làm tất cả. Điều đó là không thể. Phải có sự thay đổi. Không thể mãi trông chờ chúng tôi gánh vác hết. Ngoài kia còn nhiều dịch vụ nhận được ngân sách để làm công việc này, và họ cũng cần nâng cao trách nhiệm.”
Phó Giáo sư Summer Finlay nhấn mạnh quyết định của PHAA nên là hình mẫu cho các tổ chức phi bản địa khác học hỏi, nhằm phục vụ cộng đồng First Nations tốt hơn:
“Tôi thật sự muốn kêu gọi các tổ chức phi bản địa khác hãy cân nhắc làm điều tương tự. PHAA là tổ chức đầu tiên mà tôi biết đã đưa cơ chế này vào điều lệ của mình. Tôi nghĩ các tổ chức phi bản địa khác cũng nên bắt đầu nghĩ đến việc làm như vậy.”
Đồng hành cùng chúng tôi tại SBS Vietnamese Facebook & SBS Vietnamese Instgram, và cập nhật tin tức ở sbs.com.au/vietnamese
READ MORE
SBS Việt ngữ
