May Khalil đọc một bản thông tin y tế chính thức về COVID-19 bằng ngôn ngữ Kurdish - là tiếng mẹ đẻ của cô, ngay lập tức cô nhận thấy rằng có gì đó không đúng.
Các câu không có nghĩa, ngữ pháp không đúng, có những từ mà đáng ra không nên có ở đó, và bản dịch tiếng Anh thì hoàn toàn sai.
“Tôi thực sự sốc khi thấy một bản dịch không hề có nghĩa. Tôi là một thông dịch viên, tôi đã đọc nó và tôi không thể hiểu bản dịch đang nói gì.”
Giới chức đã bị chỉ trích mạnh mẽ trong những tháng qua vì đăng tải các bản dịch đầy lỗi về các lời khuyên y tế.
Một thí dụ điển hình là một tấm áp phích của chính phủ Victoria về khẩu trang, được viết bằng cả tiếng Ba Tư và Ả Rập - hai ngôn ngữ hoàn toàn khác biệt nhau.
Đối với cô Khalil, một phát thanh viên radio của SBS Kurdish và thông dịch viên luật, đó là một sai lầm đáng báo động.
Đó là một trách nhiệm, khi bạn là một thông dịch viên, bạn phải làm tốt nhất có thể để phiên dịch thông tin, để chuyển tải đúng thông điệp tới cộng đồng.
Tuy nhiên, đại dịch cũng đã mang đến một loạt các cụm từ và thuật ngữ mới, mà đơn giản là không thể chuyển đổi sang các ngôn ngữ khác.
Cô Khalil nói rằng, cô chật vật để dịch các từ như “social bubble” (tạm dịch: bong bóng xã hội), hay “pandemic leave payment”( tiền nghỉ phép do đại dịch) - và vì vậy thường phải đi vào giải thích chi tiết hoặc sáng tạo ra các cụm từ mới.
Anthony Pym, một giáo sư tại trường đại học Melbourne, hiện đang thực hiện một dự án nghiên cứu để tìm hiểu tính hiệu quả của các bản dịch chính thức cho các cộng đồng người Hy Lạp, Ý và Trung Quốc.
Ông Pym nói rằng đó có thể là một thách thức thậm chí cả khi dịch những khái niệm căn bản nhất.
Nó rất khó để tìm được thuật ngữ cho những khái niệm mới này. Nhiều thông dịch viên gặp khó khăn với những thứ đơn giản, như khẩu trang, hay là mặt nạ, hay đồ dùng che mặt - để sử dụng cho bản dịch của mình.
"Bạn có thể thấy rằng họ đang tìm kiếm các thuật ngữ để giải thích điều này, và không chắc chắc sẽ làm gì với nó. Do đó mà có rất nhiều sự không chắc chắn ở đây.”, Giáo sư Pym nói.
Chủ đề của Ngày Dịch thuật Quốc tế năm nay được xây dựng xung quanh vấn đề đại dịch, được gọi là: “Tìm kiếm từ ngữ cho một thế giới trong khủng hoảng”.
Ngành nghề thông dịch trở nên quan trọng hơn bất cứ lúc nào hết, với thống kê dân số năm 2016 cho thấy rằng có hơn 800,000 người Úc không nói tốt tiếng Anh hoặc không nói một chút tiếng Anh nào.
Các chính phủ tiểu bang và liên bang đã chi những khoản tiền lớn cho việc dịch thuật các thông điệp y tế, nhưng dường như nó không mang lại hiệu quả đáng kể.
Giáo sư Pym nói rằng, đối với nhiều nhóm dân cư thiểu số, những biên dịch và thông dịch viên không chính thức lại chính là những người tạo ra sự khác biệt.
Việc giao tiếp chính thức có xẩy ra. Nó được in, đăng trên các tấm biển quảng cáo, trên các trang web. Nhưng không có nghĩa là nó đến được với người dân, nó cũng không có nghĩa là cộng đồng sẽ tin tưởng vào đó.
"Do đó, điều thực sự hiệu quả đó là có những người đi từ nhà này qua nhà khác, nói ngôn ngữ của cộng đồng và nói chuyện trực tiếp với người có liên quan, và có thể nói chuyện với các lãnh đạo của cộng đồng.”
Munira Mitho là một trong những người như vậy. Cô làm việc dưới vị trí hướng dẫn song ngữ cho tổ chức hỗ trợ định cư Settlement Services International.
Cô Mitho giúp những người tầm trú và tị nạn mới tới định cư ở phía Tây Sydney, và cung cấp các bản dịch tiếng Ả Rập và Assyrian cho các lời khuyên y tế.
Cô cũng đã phải tìm cách chống lại các nguồn thông tin giả mà một số người của cô nhận về từ các trang mạng xã hội như Facebook.
“Tôi đã thấy rất nhiều người nói là, ‘đây chỉ là một trò đùa, nó chỉ là một bệnh cúm thông thường, người ta mắc bệnh và lành bệnh’. Nhưng tôi nói, chúng ta cần phải giải thích cho họ rằng đây không phải là một trò đùa, nó đã ảnh hưởng đến toàn thế giới.”
Mitho gọi điện cho khách hàng từng người một - thậm chí kể cả khi mà họ đều là người cùng một nhà - để giải thích các khái niệm như giữ khoảng cách an toàn, giới hạn tụ tập và tránh đến các điểm nóng virus.
Cô đã làm việc cật lực để mang đến những thông điệp quan trọng đến các cộng đồng dễ tổn thương.
“Đặc biệt là những người mới tới, họ bị ảnh hưởng từ truyền thông nước ngoài, cho nên chúng tôi cố gắng đưa đến cho họ những thông tin từ những nguồn đáng tin cậy, không đi theo bất cứ điều gì mà họ nghe hoặc thấy từ các kênh truyền thông không được kiểm chứng.”
Ngày Dịch thuật Quốc tế được tổ chức vào ngày Thứ Tư 30/9.
Thêm thông tin và cập nhật Like SBS Vietnamese Facebook
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/vietnamese
Nghe SBS Radio bằng tiếng Việt mỗi tối lúc 7pm tại sbs.com.au/vietnamese
