Thực phẩm siêu chế biến bao gồm ngũ cốc có đường, thịt chế biến sẵn, thức ăn nhanh, nước ngọt và các bữa ăn sẵn đông lạnh cùng nhiều loại khác.
Nhiều loại thực phẩm này chứa hàm lượng giá trị dinh dưỡng thấp.
Một đánh giá chung của các nhà nghiên cứu Úc và quốc tế được công bố trên Tạp chí Y học Anh đã xem xét nghiên cứu trước đây về chủ đề này.
Tiến sĩ Daisy Coyle, Nghiên cứu viên và Chuyên gia dinh dưỡng được công nhận tại Viện Sức khỏe Toàn cầu George đã xem xét kỹ hơn nghiên cứu cho thấy mối liên hệ trực tiếp giữa việc ăn những thực phẩm này và một loạt tình trạng bệnh lý.
"Tôi nghĩ điểm mới chính của nghiên cứu này là danh sách 32 kết quả sức khỏe có liên quan đến thực phẩm chế biến sẵn. Một số nghiên cứu trước đây tập trung vào một nhóm bệnh nhất định, trong khi đây là một nghiên cứu khá toàn diện đánh giá xem xét một loạt các kết quả sức khỏe khác nhau. Và 32 kết quả đó được cho là có mối liên quan với việc tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến. Và hai kết quả sức khỏe hàng đầu có liên quan đến thực phẩm siêu chế biến là tăng nguy cơ tử vong vì bệnh tim mạch cũng như cũng như rối loạn sức khỏe tâm thần, bao gồm cả lo âu."
Mặc dù loại nghiên cứu này không thể kết luận chắc chắn rằng thực phẩm chế biến sẵn với các vấn đề sức khỏe, nhưng có bằng chứng cho thấy việc ăn những thực phẩm này góp phần gây ra một số tình trạng bệnh lý.
Các bài viết đánh giá được thảo luận trong nghiên cứu đều được xuất bản trong ba năm qua và có sự tham gia của gần 10 triệu người tham gia.
Không có nghiên cứu nào được tài trợ bởi các công ty liên quan đến sản xuất thực phẩm siêu chế biến.
Tiến sĩ Alan W Barclay thuộc Hiệp hội Danh dự tại Đại học Sydney, chuyên gia tư vấn về dinh dưỡng, ẩn thực và đầu bếp.
Thực phẩm siêu chế biến cũng có xu hướng ít vitamin và chất xơ và có nhiều chất béo, đường và muối bổ sung.
Ông cho rằng việc cung cấp các lựa chọn ăn uống lành mạnh hơn cho mọi người là một vấn đề phức tạp, trong đó các yếu tố kinh tế xã hội là vấn đề then chốt.
"Người ta đã chứng minh rằng nếu bạn có một chế độ ăn rất ít thực phẩm siêu chế biến hay nói cách khác là chế độ ăn dựa trên thực phẩm được chế biến tối thiểu, thì bạn có thể phải trả thêm khoảng 70 đô la Úc mỗi tuần so với chế độ ăn nhiều đồ siêu chế biến hơn. Và tất nhiên phát hiện thú vị khác là chúng ta biết rằng người lớn tuổi tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn ít hơn nhiều so với người trẻ. Và tôi nghi ngờ có một khía cạnh về khả năng chi trả bởi vì tất cả chúng ta đều biết những người Úc trẻ tuổi hiện đang phải chịu áp lực tài chính nghiêm trọng vì bất bình đẳng về nhà ở và nhiều vấn đề khác.”
Tiến sĩ Daisy Coyle đồng ý rằng tiền là một vấn đề khi nói đến việc ăn uống lành mạnh.
Tiến sĩ Coyle cho biết nếu đánh thuế vào thực phẩm chế biến sẵn khiến chúng trở thành mặt hàng kém hấp dẫn hơn, thì sẽ có thay đổi.
Trợ cấp cho thực phẩm lành mạnh, như trái cây và rau tươi, có thể giúp người dân dễ dàng ăn uống hơn và có giá cả phải chăng hơn.
"Tôi đã thực hiện một số nghiên cứu cách đây vài năm để xem xét việc mua thực phẩm siêu chế biến ở các hộ gia đình ở Úc, và điều tôi phát hiện khá đáng báo động là một nửa số thứ chúng ta mua ở siêu thị là thực phẩm siêu chế biến. Và chúng ta biết rằng các hộ gia đình có điều kiện kinh tế xã hội thấp hơn mua nhiều thực phẩm chế biến sẵn hơn. Vì vậy, khi nghĩ về cách chúng ta thực sự giải quyết vấn đề này, tôi nghĩ điều thực sự quan trọng là chúng ta phải tính đến góc độ công bằng. Thật không công bằng khi sản xuất thực phẩm chế biến sẵn đắt hơn mà không làm cho các lựa chọn thay thế lành mạnh hơn trở nên rẻ hơn."
Tiến sĩ Barclay cho biết những người Úc lớn tuổi cũng có thể có kỹ năng chuẩn bị thức ăn tốt hơn những người trẻ tuổi, những người có thể thiếu thời gian do phải mất nhiều thời giờ di chuyển từ cơ quan về nhà.
"Mọi người thực sự không biết loại thực phẩm nào tốt cho sức khỏe và cách chế biến chúng và họ không có thời gian. Vì vậy, tôi nghĩ thay vì dán nhãn cảnh báo lên mọi thứ, điều mà tôi thực sự nghĩ để giải quyết mọi việc, tôi nghĩ chúng ta nên đầu tư vào kiến thức ẩm thực của mọi người. Vào khả năng lựa chọn và chuẩn bị những thực phẩm lành mạnh hơn để chế biến từ đầu thay vì chỉ nói với họ rằng điều này là không tốt. Chúng ta phải giải quyết toàn bộ vấn đề bằng về quản lý thời gian. Việc đi lại, đặc biệt là ở một số thành phố lớn của Úc, có thể mất tới một giờ hoặc hơn cho mỗi phía."
Thực phẩm siêu chế biến cũng có xu hướng ít vitamin và chất xơ và có nhiều chất béo, đường và muối bổ sung.
Mức tiêu thụ những thực phẩm này cũng tăng nhanh ở nhiều nước có thu nhập thấp và trung bình.
Tiến sĩ Coyle cho biết đang có nghiên cứu mới về đặc tính gây nghiện của nhiều loại thực phẩm này.
"Bây giờ, điều đó không nhất thiết xảy ra với tất cả thực phẩm chế biến sẵn, nhưng bản chất gây nghiện của nhiều loại thực phẩm này bắt nguồn từ thực tế là chúng được sản xuất trong các nhà máy nơi các công ty thực phẩm có thể tạo ra những loại thực phẩm này hoàn hảo với những gì mà con người chúng ta ưa thích. Chúng ta thực sự thích khi có một món cả vị mặn và vị ngọt. Và chúng ta thường thấy nhiều loại thực phẩm này giống hệt như vậy, như khoai tây chiên. Khoai tây chiên không chỉ có vị mặn, chúng cũng ngọt và bạn mua một lần hoặc mua một gói, bạn nói, ồ, tôi sẽ ăn một ít rồi cất đi. Và bạn sau đó thì không, không thể ngừng ăn. Tương tự với những thứ như bánh quy và bánh kẹo nữa."
Tiến sĩ Coyle cho biết những thực phẩm này gây nghiện và các chuyên gia vẫn chưa chắc chắn thành phần nào khiến chúng gây nghiện đến vậy.
Có cách nào an toàn để thưởng thức những thực phẩm này mà không ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn không?
Tiến sĩ Evangeline Mantzioris, Giám đốc Chương trình Khoa học Thực phẩm và Dinh dưỡng tại Đại học Nam Úc, cho biết câu trả lời là khác nhau.
"Nó phụ thuộc vào vấn đề sức khỏe cá nhân của mỗi người. Vì vậy, nếu trong gia đình có tiền sử bệnh lý, lượng tiêu thụ có lẽ nên ở mức thấp nhất có thể. Mức an toàn là bao nhiêu? Tôi không nghĩ chúng ta có câu trả lời cho vấn đề này chưa, nhưng điều mọi người nên cố gắng làm là ăn càng ít càng tốt. Và vì vậy, ngay cả khi bạn giảm lượng tiêu thụ xuống một hoặc hai khẩu phần mỗi ngày, điều đó sẽ tốt hơn so với hiện tại. Bởi vì nghiên cứu này cũng cho thấy rằng bạn càng ăn nhiều thực phẩm siêu chế biến thì nguy cơ mắc từng loại bệnh này càng cao. Vì vậy, chỉ cần thay đổi thứ gì đó và thay thế bằng một miếng trái cây hoặc rau quả sẽ là một khởi đầu tuyệt vời cho mọi người."
Nghiên cứu đang kêu gọi các chính sách và hành động của chính phủ đối với thực phẩm siêu chế biến, bao gồm nhãn mác trên bao bì, hạn chế quảng cáo và cấm bán hàng trong hoặc gần trường học và bệnh viện.
Các tác giả của nghiên cứu cũng đang kêu gọi các cơ quan của Liên Hợp Quốc thực hiện một khuôn khổ toàn cầu tương tự như khuôn khổ đã thấy đối với các sản phẩm thuốc lá.
